مفهوم صحیح دعا در سفر این است که ما منتهاى تلاش و دقت و مراقبت را انجام دهیم، و آنچه را از توان ما بیرون است به لطف خدا بسپاریم، و با دعا حلّ مشکل را از او بخواهیم، امیر مؤمنان على علیه السلام، مى فرماید: « دعا کلید پیروزى و وسیله رستگارى است».
با دعا پیروز و رستگار باش!
دوستان خداوند در همه حال متوجه خدا هستند، ولى در سفرها، و گرفتاری ها و مشکلات پیچیده توجّه بیشترى به ذات پاک او داشته اند، و کار خود را با دعا شروع مى کردند که هم راهگشا بود، و هم مایه قوّت قلب و آرامش روح و اعتماد به نفس!
مفهوم صحیح دعا در سفر این است که ما منتهاى تلاش و دقت و مراقبت را انجام دهیم، و آنچه را از توان ما بیرون است به لطف خدا بسپاریم، و با دعا حلّ مشکل را از او بخواهیم، امیر مؤمنان على علیه السلام، مى فرماید: « دعا کلید پیروزى و وسیله رستگارى است».
خداوندا از رنج سفر به تو پناه مى برم!
امام علیه السلام، به هنگامی که قصد سفر کرد و پا در رکاب گذاشت تا عازم میدان صفّین شود، به پیشگاه خداوند چنین عرضه داشت: «بارالها من از رنج و مشقّت این سفر، و بازگشت پر اندوه از آن، و مواجه شدن با منظره ناخوشایند در خانواده و مال و فرزند، به تو پناه مى برم».
«خداوندا! تو در سفر همراه مایى، و نسبت به بازماندگان ما در وطن، سرپرست و نگاهبانى، و جمع میان این دو را هیچ کس جز تو نمى تواند داشته باشد».
این دعا مشتمل بر دو امر به شرح زیر است:
1- پناه بردن به خدا براى نجات یافتن از مشكلاتى كه در رفتن و بازگشتن از سفر متوجّه انسان مى شود.
2- پناه بردن به خدا از خطراتى كه متوجّه احوال مهم نفسانى شده، سرگرمى و پرداختن به امور جسمانى و بازماندن از عبادت خداوند را به دنبال دارد. همواره چنین است كه در آغاز خطر بزرگ متوجّه حالات نفسانى مى شود، سپس به خانواده، مال و فرزندان سرایت مى كند.
دعاهای دوستان خدا
اولیاءالله به هنگام مسافرتها به ویژه سفرهاى خوفناک، دعاى خود و دوستانشان بدرقه راهشان بود، و اگر مى بینیم امام امیرمؤمنان على علیه السلام، نیز به هنگام حرکت به صفّین، دعا مى کند در واقع به سنت پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلم و انبیاء پیشین عمل فرموده است.
هنگامى که نوح در آن طوفان هولناک سوار بر کشتى شد، مأموریت پیدا کرد که رو به درگاه خدا آورد و براى نجات خود از او کمک بگیرد « فَاِذَا اسْتَوَیْتَ اَنْتَ وَ مَنْ مَعَکَ عَلَى الْفُلْکِ فَقُلِ الْحَمْدُللهِِ الَّذِی نَجّانا مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمْینَ، وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنى مُنْزَلا مُبارَکاً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلینَ؛ هنگامى که تو و همه کسانى که با تو هستند سوار کشتى شدید بگو ستایش براى خدایى است که ما را از قوم ستمگر رهایى بخشید، و بگو: پروردگارا! ما را در منزلگاهى پر برکت فرود آر، و تو بهترین فرود آورندگانى».(مؤمنون/ 28 ـ 29)
و هنگامى که موسى علیه السلام، از ترس مأموران فرعون از مصر بیرون آمد و به سوى مدین حرکت کرد گفت: امیدوارم پروردگارم مرا به راه راست هدایت کند» و هنگامى که بر دروازه مدین در سایه اى قرار گرفت، عرض کرد: «رَبِّ اِنّی لِما أَنْزَلْتَ اَلَّیَ مِنْ خَیْر فَقیرٌ؛ پروردگارا! هر خیر و نیکى بر من فرستى به آن نیازمندم».( قصص/ 24)
«بارالها من از رنج و مشقّت این سفر، و بازگشت پر اندوه از آن، و مواجه شدن با منظره ناخوشایند در خانواده و مال و فرزند، به تو پناه مى برم».
پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلم، نیز به هنگام ترک مکه در سفر تاریخى هجرت به مدینه، در حالى که از مفارقت مکه و خانه خدا سخت ناراحت بود، بشارت بازگشت به آن سرزمین را از وحى آسمانى دریافت داشت و آیه زیر بر او نازل شد: «اِنَّ الَّذی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرآنَ لَرَآدُّکَ اِلى مَعاد؛ همان کسى که قرآن را بر تو فرض کرده، تو را به جایگاه و زادگاهت بازمى گرداند».( قصص/ 85)
ما نیز باید در هنگام سفر از کلماتی که خداوند به بندگان صالح خویش آموخت بهره مند شویم و با آن کلمات او را بخوانیم.
سخن آخر؛ مایه دلگرمى
امام علی علیه السلام در نهج البلاغه به نکاتی اشاره می کند که می تواند مایه دلگرمى انسان هایی است، که سفری در پیش دارند و بازماندگانی در وطن؛ و تنها دل خوشی آن ها دعایی به درگاه حضرت حق است. ایشان عرض مى کند: «خداوندا! تو در سفر همراه مایى، و نسبت به بازماندگان ما در وطن، سرپرست و نگاهبانى، و جمع میان این دو را هیچ کس جز تو نمى تواند داشته باشد».
آرى تنها خداست که احاطه به تمام مکانها و زمانها دارد، جایى به او نزدیکتر از جاى دیگرى نیست، و به همین دلیل هم در سفر و هم در حضر با ما و زن و فرزندان و بستگان و دوستان ماست.
منابع:
نهج البلاغه؛ خطبه 46.
ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی، ج 2، صص 263-260.
مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 341 .
کلینی، اصول کافى، ج 2، ص 468.
حامد رفیعی - تبیان
