به گزارش خبرآنلاین ،استان کهگیلویه و بویراحمد مجموعه ای بی نظیر از زیبای های تاریخی و طبیعی است که ازدامنه های زاگرس و کوه دنا تا جلگه های حاصلخیز حاشیه خلیج فارس گسترده شده است
سرزمین چهار فصل، سرزمین دریاچه های زیبا، سرزمین آب های روان، سرزمین فرهنگ ،تاریخ و هنر، سرزمینی به قدمت هخامنشیان و ماقبل آن؛ هیچکدام از این نام ها نمی تواند تمام زیبایی های این سرزمین را یکجا در خود بگنجاند. این سرزمین هچون شاخه گل سفیدی است که گلبرگ هایش برف نشسته بر قله های سر به فلک کشیده دنا است و سر سبزی تمام باشت گچساران ساقه و برگهایش در دامنه های دنا و دشت های سر سبز کهگیلویه ، چرام،و بهمئی گسترده شده است.
مردمان این سرزمین با غیرت و سخت کوشی تمام کوه های صعب العبور زاگرس را مانعی ندیده ، این مکان را مأمنی باخته و در دل صخره و سنگلاخ های خشن ،روستاهایی به لطافت گلهای نگین ، با تمدنی هر کدام به بزرگی تمدن یک کشور بنا نموده اند.
کوه های صعب العبور زاگرس همچون مرزی طبیعی و گهگاه غیر قابل گذر باعث شده اند هر کدام از این روستاها خرده فرهنگ ها ، آیین ها و رسوم جداگانه ای بخود بگیرند تا جایی که در بعضی موارد دیده می شود حتی لهجه و کلمات مورد استفاده د ر این روستاها با وجود فاصله ی اندک بسیار متفاوت است. غیرت ، تلاش و سخت کوشی مردمان این سرزمین در دشت ها به گونه ای دیگر، به وضوح قابل ملاحظه است .
سر سبزی و آبادانی این دشت ها در نتیجه دستان پینه بسته خستگی ناپذیر استوار مردمان اینجاست. کهگیلویه و بویراحمدی ها جز خداوند، طبیعت، تلاش و شادی را نمی شناسند. از دل طبیعت سنگ وچوب را اسبابی ساخته اند تا از لحظه تولد تا انتها همراهشان باشد.از گهواره های چوبی که با پشم های ریسیده ی گوسفندان تزئین شده ، تا تابوت های سنگی کشف شده در گورستان های تاریخی این استان. آب ، باد، آتش ، اینجا همه چیز درانتهاست، از آب های زلال روان در جای جای این سرزمین تا دریاچه های بسیار زیبای کوهستانی، از نسیم خنک تابستان دردشت ها تا بادهای تند و خشن گردنه بیژن که سنگ از جای می کند و جنگل های بلوط که حرارت آتش چوبش وصف ناپذیرست. اینها همه و همه در این سرزمین انسانهایی ساخته اند به استواری دنا و به مهربانی باران. انسانهایی در دین و دیانت بی نظیر، که هیچگاه در پهنه گسترده تاریخ نه مغلوب طبیعت شده اند و نه تن به جور حاکمان ظالم داده اند اینجا سرزمین آریو برزن است که هیچکسی و در هیچ زمانی نتوانسته است بدان دست درازی کند نه اسکندر مقدونی و نه تیمور لنگ.
خبرآنلاین، قصد دارد در ایام نوروز روزانه جاذبه های گردشگری شهرستان های استان را برای شناخت بیشتر هم میهنان گرامی ،منتشر کند.
شهرستان بویراحمد:
بويراحمد از شهرستان‌هاي استان كهگيلويه و بويراحمد و مركز آن شهر ياسوج است كه دردشتي خرّم ، سرسبز و محاط در كوههاي پوشيده از درختان جنگلي قرار گرفته است. قبل از ايجاد شهر ياسوج شهرك قديمي معروف به (تل خسرو) در حدود ۶ كيلومتري آن قرار داشته است كه زماني مركز نفوذ خوانين بويراحمد عليا بوده و امروزه به جز تپه‌هايي چند از آن اثري باقي نمانده است. ابنيه جديدي هم در بعد ازسال‌هاي ۱۳۰۹ تا سال ۱۳۲۳ خورشيدي احداث شد ، ولي پس از اين تاريخ كاملاً متروك گشت.
شهرستان بوير احمد در شمال خاوری استان كهگيلويه و بوير احمد واقع شده و مركز آن نيز شهر ياسوج است. صنايع دستی در اين منطقه به علت وجود كشاورزی و دام‌داری داراي اهميت زيادي است. قاليچه‌بافی، جاجيم‌بافی و جوال‌بافی از مهم‌ترين صنايع‌دستی اين شهرستان به شمار مي‌رود. مردم اين منطقه به زبان فارسی با گويش لری سخن می گويند و به علت كوچ قبايل و عشاير ايل بزرگ بوير احمد، جمعيت شهر در نوسان است. تل خسروي، تل مهره اي، تپه دم چنار، تپه ملا كانيه (كوشك ملا كانيه)، تل شهداء، قبرستان پاي چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشين (پايه پل)، آثار تنگ سروك و پل هاي پاتاوه از جمله ديدني هاي شهرستان بوير احمد محسوب مي‌شوند.
روستاي آب نهر - بويراحمد: پس از گذشتن از جنگل‌هاي انبوه بلوط و راه‌هاي پرپيچ و خم كوهستاني كه تا ارتفاعات (خطير سوخته) امتداد مي‌يابد ، چشم‌انداز روستاي آب نهر پديدار مي‌شود. اين روستا كه در دامنه كوه (پازن پير) واقع شده از مكان‌هايي است كه در فصل‌هاي مختلف سال ، از تعداد زيادي از دوستداران ورزش‌هاي كوهستاني ، از جمله كوهنوردي وصخره نوردي پذيرايي مي‌كند.
روستاي مارگون - ياسوج: مارگون جزء شهرستان بويراحمد است و در فاصله ۲۴ كيلومتري غرب جاده ياسوج - بروجن قرار دارد. رودخانه (سقاوه) از جنوب غربي آن مي‌گذرد و همچنين ارتفاعاتي مانند: كوه بنار در شرق ، كوه مارگون در شمال و كوه سقاوه در جنوب ، روستاي مارگون را احاطه كرده است. وجود چشمه‌ها ، رودخانه‌ها ، كوهها ، آبشارها ، پوشش گياهي و حيات وحش از جذابيت‌هاي طبيعي اين روستا به شمار مي‌روند. آبشار مارگون يكي از معروفترين و بزرگترين آبشارهاي ايران است.
روستاي ميمند - بويراحمد: براي رسيدن به روستاي ميمند بايد در امتداد جاده سي‌سخت در جهت شمال پيش رفت. اين جاده كه از ميان جنگل‌هاي انبوه بلوط مي‌گذرد ، چشم‌انداز بسيار زيبايي دارد و سرسبزي جنگل‌ها ، گل‌هاي وحشي و سرسبزي حواشي رودخانه‌ها را به نمايش مي‌گذارد. رودخانه خرسان كه شاليزارهاي اين منطقه را سيراب مي‌كند از جلوه‌هاي طبيعت بسيار زيباي اين ناحيه به شمار مي‌آيد.
تپه هاي باستاني - استان کهگيلويه و بوبراحمد: تل‌ها و تپه‌هاي قديمي استان عبارتند از: تل دم چنار در ۴۰۰ متري روستاي دم چنار ياسوج ، تل‌شهدا در شمال شرقي ياسوج ، تل چگاه در مسير باشت به چرام و تل گبر در مركز شهرچرام.
امامزاده ها و بقعه ها - استان کهگيلويه و بويراحمد :
امام‌زاده‌هاي استان عبارتند از: امام‌زاده‌هاي سيد عيسي ، مختار، محمود ، بقعه‌امام‌زاده حسن و قاسم ، شاهزاده قاسم و فرج الله در شهرستان بويراحمد ، امامزاده امير المومنين (ع) امير شهريار،علي سادات ، محمد باقر، معصوم و معصومه ، يحيي ، شاهزاده سليمان ، سيد عمادالدين و... در شهرستان كهگيلويه و امام‌زاده‌هاي اميرجوان و امير حمزه ، پيرمؤمن ، سيد فخرالدين ، علي جامي ، سلطان محمّد شاه ، مير حسين جلال و... در شهرستان گچساران.
نقاره خانه ها - کهگيلويه و بويراحمد: در كهگيلويه و بويراحمد آثاري از دوران گذشته به جامانده است كه از آنها تحت عنوان (نقاره‌خانه) ياد مي‌كنند. اين نقاره خانه‌ها بازمانده‌اي از سنت نقاره زني قبل از اسلام ايرانيان است كه در برج‌هاي مخصوصي در بلنداي كوهها و تپه‌ها و در هنگام غروب و طلوع آفتاب و يا هنگام نواختن آهنگ‌ها و سرودهاي مذهبي ، نقاره زني مي‌شده است. نقاره خانه‌هاي عشايري اكثراً در بلندي‌هاي برج‌هاي حفاظتي يا ارتفاعات مجاور اتراق‌گاه مركز ايل قرارداشته است كه در آنها با صداي ساز و كرنا ، سواران ايلات را از يك واقعه مهّم و يا جنگ احتمالي با دشمن يامراسم استقبال از پادشاه خبر مي‌كردند و بر همين اساس نيز مردم از وقايع مهّم باخبر مي‌شدند. برخي از اين‌نقاره‌خانه‌ها عبارتند از: نقاره‌خانه ميمند ، نقاره‌خانه روستاي نقاره‌خانه و نقاره‌خانه روستاي راك دشمن زياري كه به زمان محمّد شفيع خان نويي رئيس قدرتمند چهار طايفه كهگيلويه تعلّق دارد.
چشمه ها - استان کهگيلويه و بويراحمد : چشمه‌ها و مراكز آب‌درماني استان عبارتند از: چشمه خارلكون (خاك‌لدون) در ۱۵ كيلومتري ياسوج ، چشمه بابا احمد در امامزاده بابا احمد بخش بهمئي ، چشمه اوسل در بخش بهمئي و ۵ كيلومتري روستاي شهر آسياب ، چشمه بابكان در ياسوج ، چشمه تنگ سولك در تنگ سولك ، چشمه توليان در روستاي توليان حومه دهدشت ، چشمه چوزك در سرفارياب دهدشت ، چشمه دوگنبدان در يك كيلومتري دوگنبدان ، چشمه رئيسي (چشمه فارتك) در تنگ تاريك سادات طيبي ، چشمه آبگرم روستاي كارند در ياسوج وچشمه زيرمورد در روستاي راك دهدشت.
رودخانه ها - استان کهگيلويه و بويراحمد : رودخانه‌هاي مهّم استان كهگيلويه و بويراحمد، عبارتند از: رودخانه‌هاي نازمكان ، ماربر، دره آجم ، گردآوه ، آب شور، تغار، قلاب ، تنگ سرخ ، چشمه ريزك ، دره ابزار، دره دلي صفدر، كال دلي بجك ، لوداب ، نهر قطراني ، گرم ، شاه بهرام ، آب ديل ، آب ريگون ، كمبول ، ليراب ، هنديجان ، شبليز، چار و ساق ، شمس‌عرب ، كال اسدي ، شيو ، آب خركس وغيره.
ارتفاعات - استان کهگيلويه و بويراحمد : ارتفاعات و قله‌هاي استان عبارتند از: كوههاي آب نهَر، بندگرد ، تاسك ، تامر، چال‌كلاغ ، دومازه ، دمه ، راه باريك ، سفيد ، شباليز، اشكر، البرز، پازنان ، پشه دون ، دوپشته ، دورشك ، دوگوش، گچ ، گچ‌هوس ، مرين ، نومبول ، تل محفظ ، اشكر، سفيد ، سياه ، گل ، گيلك ، نخجير جوكار، آب گل ، آبگرم كوه و...
تنگه ها و دره ها - استان کهگيلويه و بويراحمد: تنگ‌ها و تفرجگاه‌هاي استان عبارتند از: تنگ تكاب در حد مرزي بهبهان و كهگيلويه ، تنگ بالنگستان در حد مرزي طيبي گرمسيري و حومه بهبهان، تنگهاي ابدال ، ناياب ، منگزور و گپ در بخش كت‌بهمئي ، تنگ چوي در بهمئي علاءالدين كهگيلويه ، تنگ بي‌سي‌تون در طيبي سردسيري ، تنگ لنده در بخش لنده ، تنگهاي زي‌زي ، لوداب ، جوكار و دشمن زياري در شهرستان بويراحمد ، تنگهاي دالان ، دشمن زياري ، گل‌اسفيد در دشمن زياري و برداسفيد ، مونه عروه لنده در كهگيلويه ، تنگهاي ديل و چي‌يار در شهرستان گچساران و....
غارها - استان کهگيلويه و بويراحمد : غارهاي استان عبارتند از: غار پيرزن و غار في در دهدشت كهگيلويه ، غار مس درمحل (خونگاه) آب سياه بويراحمد ، غار ني‌نه در مرز كهگيلويه و بويراحمد - خوزستان ، غار نِزل در كوه نوردهدشت ، غار شاه (اشكفت شاه) در بخش باشت ، اشكفت كك كوهزاد در ۲ كيلومتري روستاي تراب وسطي ، اشكفت هوايي در يك كيلومتري شمال شرقي روستاي تراب عليا ، غارهاي تاريخي دنا ، غامين و خفاش در تنگ‌تكاب.
غار ده شیخ بویراحمد: گذر از دریچه، جهانی را پیش روی گردشگران و غارنوردان ترسیم می کند که دست هنرمند طبیعت، میلیون ها سال در کار نگارگری آن بوده است؛ هنری که هنوز ادامه دارد وغار ده شیخ را به یک غار زنده دردل دنا درجنوب غربی ایران تبدیل کرده است.
همین دریچه کوچک سالیان سال ،غار را از نظرها پنهان کرده بود اما بالاخره در یکی از روزهای زمستان سال ۸۹، طبیعت، انسان را به خود خواند و چوپانی از اهالی ده شیخ در حالی که به دنبال گله اش بود متوجه این غار شد ودوباره بشر قدم به این دنیای رمز آلود گذاشت.
غار ده شیخ پاتاوه در ۵۱ کیلومتری یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و در ۳۵ کیلومتری شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا واقع شده است. این غار معروف به ده‌شیخ در فاصله دو کیلومتری روستایی به همین نام قرار دارد که با جاده خاکی به این روستا متصل می‌شود.
آبشارها - استان کهگيلويه وبويراحمد : از آبشارهاي زيباي استان مي‌توان به آبشار تنگ تامرادي و آبشار طلسوج اشاره كرد.
شکارگاه ها - استان کهگيلويه و بويراحمد: استان كهگيلويه و بويراحمد زيستگاه‌هاي تالابي فراوان با چشم‌اندازهاي بسيار زيبا دارد. تالاب‌هاي برم الوان ، برم شير، برم كوه گل زيستگاه انواع پرندگان مهاجر و بومي مي‌باشند. ديدار از مجموعه‌هاي تالابي ، قله‌ها وارتفاعات پيرامون آنها ، به ويژه قله دنا تجربه‌اي فراموش نشدني است. در اين تالاب‌ها انواع گونه‌هاي آبزيان وپرندگان از قبيل، مرغ‌ماهيخوار، غاز، اردك ، مرغابي ، خروس كولي ، لك لك، باكلان ، كبك ، حواصيل ، درنا ، چنگر ومانند اين‌ها زندگي مي‌كنند كه به ويژه براي طبيعت دوستان و علاقه‌مندان به حيات وحش جذاب و جالب توجه است.
پوشش گياهي - استان کهگيلويه و بويراحمد: پوشش گياهي استان کهگيلويه و بويراحمد به ويژه به دليل وجود دو نوع آب و هواي گرمسيري و سردسيري بسيار، متنوع است. درناحيه سردسيري ، به علّت آب فراوان ، پوشش گياهي نسبتاً انبوه جنگلي به وجود آمده است. ولي در قلمرو گرمسيري ، پوشش گياهي اغلب تنك و نيمه انبوه است. ۸۰ درصد از پوشش جنگلي را گونه بلوط و ۲۰ درصد باقيمانده را درختچه‌هاي بنه ، كيكمه ، ارس ، زالزالك ، زبان گنجشك و بادام وحشي تشكيل مي‌دهد. مراتع استان نيز كه در ساليان گذشته بسيار مرغوب بود ، در سال‌هاي اخير به علّت چراي مفرط و عدم رعايت اصول فني وچراي بيش از حد دام‌ها ، تخريب شده‌اند. در مراتع استان گياهان دارويي و صنعتي به وفور يافت مي‌شوند. بسياري از اين گروه گياهان با پختن يا به صورت ديگر در درمان بسياري از بيماري‌ها مثمر ثمر واقع مي‌شوند.
مکان های دیدنی و تاریخی - یاسوج: تل خسروي، تل مهره اي، تپه دم چنار، تپه ملا كانيه (كوشك ملا كانيه)، تل شهداء، قبرستان پاي چل، بقعه امام زاده حسن،بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده پهلوان،امام زاده عبدالله، تخت شاه نشين (پايه پل)، آثار تنگ سروك و پل هاي پاتاوه از جمله ديدني هاي شهرستان بوير احمد محسوب مي‌شوند.
صنايع و معادن - یاسوج: بعد از اين كه ياسوج به مركز استان كهكلويه و بوير احمد مبدل شد و اقداماتی جهت پايه ريزی شهر مدرن به عمل آمد، با احداث كارخانه قند ياسوج که مهم ترين صنعت اين شهرستان می باشد بر رونق و وسعت شهر افزوده و مراكز متعدد كشاورزی نمونه در آن ايجاد شد. هم چنين معادن و كان های زيادی در اين شهرستان وجود دارد كه می توان سنگ، گچ، سنگ آهك و سنگ ساختمانی را نام برد. .
کشاورزی و دام داری - یاسوج: شغل عمده و اول مردم اين سرزمين دام‌داری است و كشاورزی نيز در كنار دام‌داری انجام می گيرد. آب كشاورزی از رودها، چشمه ها، كاريز ها و چاه های پيرامون آن تامين می شود. از عمده محصولات كشاورزی ياسوج می توان گندم، جو، چغندر قند، برنج، تره بار، گردو، بادام، انگور را نام برد. دام و فرآورده های لبنی از مهم ترين توليدات دامی اين منطقه به شمار می روند.
مشخصات جغرافيايي - یاسوج: شهرستان بوير احمد يكی از شهرستان های استان كهگيلويه و بوير احمد، در خاور اين استان واقع شده است. اين شهرستان از شمال به استان اصفهان، از خاور به استان فارس، از باختر به شهرستان كهگيلويه و شهر دهدشت و از جنوب به شهرستان نورآباد از استان فارس محدود می‌شود. مركز اين شهرستان شهر ياسوج است كه در ۵۱ درجه و ۳۶ دقيقه ی درازای خاوری و ۳۰ درجه و ۴۰ دقيقه پهنای شمالی و ارتفاع ۱۸۷۰ متری از سطح دريا واقع شده است. در سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵ جمعيت اين شهرستان ۲۶۳ ۲۱۲ نفر برآورد گرديده كه از اين تعداد ۱۳۳ ۶۹ نفر در مركز شهرستان زندگی می کنند. مسيرهاي ارتباطي و دسترسي به اين منطقه عبارتند از:
- راه ياسوج- اردكان به درازای ۸۰ كيلومتر به سوی جنوب خاوری
- راه ياسوج - سميرم به درازای ۱۶۰ كيلومتر، به سوی شمال كه ياسوج از راه ميمند به سميرم و از همين راه به اصفهان متصل شده است.
- راه ياسوج - بروجن به سوی شمال باختری به درازای ۲۸۰ كيلومتر كه ياسوج را از راه ميمند، به بروجن پيوند می دهد.
- راهی به درازای ۷۲ كيلومتر به سوی جنوب كه از اين راه ياسوج به نور آباد- دو گنبدان پيوند يافته است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي - یاسوج: نام محلی ياسوج، «ياسيج» يا «ياسيگ» به معنی «محل و ماوای ياس» بوده است كه در كنار رود بشار در دامنه قله دنا قرار دارد. برخی عقيده دارند كه «ياسيج» معرف سرزمينی می باشد كه گل ياس فراوان در آن می روييده و برخی نيز بر اين باورند که ياس نام قبيله ای از مردم يا مردمانی بوده است. پيش از ايجاد شهر ياسوج در ۶ كيلومتری آن، شهرك قديمی به نام «تل خسرو» قرار داشت كه زمانی مركز نفوذ خان های بوير احمد عليا بود که جز تپه های پراكنده روستايی كوچك، اثری ديگر از آن قديمی باقی نمانده است. «تل خسرو» بيش از دوهزار سال قدمت دارد. احداث ابنيه معاصر در پيرامون آن از سال ۱۳۰۹ شمسی شروع و تا سال ۱۳۲۳ ادامه يافته و پس از آن متروك شده است. يكی از عوامل ايجاد شهر، وضع مساعد جغرافيايی و طبيعی اين محل است كه آب و هوا و خاك مناسبی دارد و از فضاهای تفرجگاهی از جمله جنگل های سر سبز بلوط، دره ها، كوه ها و منابع آب كافی برخوردار می باشد.
اماکن مذهبی - یاسوج: امامزاده عبد الله - ياسوج: در روستاي نقاره‌خانه ، بقعه امامزاده عبد الله واقع شده و اطراف آن را مزارهايي با قدمت ديرينه فرا گرفته‌اند. نقوش بسياري بر روي سنگ قبرها حجاري شده است. بر روي اين سنگ قبرها نقوش سواران شمشير به دست در حال رزم با شير يا گاو و نشانه‌ها و علامت‌هاي نما دين ديگري مانند ستاره‌هاي چند پر، خورشيد و اسلحه‌هاي سرد و گرم كنده‌كاري شده است. خطوط اكثر سنگ قبرها فارسي وعربي است. علائم و نشانه‌هاي سنگ قبرهاي پيرامون اين امامزاده جنس اشخاص مدفون و مقام شجاعت مردان در نبردها را نشان مي‌دهد.
بقعه امامزاده پهلوان - ياسوج : در مسير ياسوج ، خارج از جاده اصلي - در دل كوه ، آرامگاه امام زاده‌اي وجود دارد كه در محل به آن امامزاده پهلوان مي‌گويند. بناي اين امامزاده از يك اطاق تشكيل شده است. ديوارخارجي و سطح گنبد آن با گچ سفيد اندود شده است. در مجاورت امامزاده سنگ مزارهاي زيبايي مشاهده مي‌شود كه نوشته‌ها و نقوش جالب توجهي دارد.
آثار تاریخی - یاسوج:
تخت شاه‌نشين (پايه پل) - ياسوج : اين اثر كه پايه‌اي از سنگ‌هاي حجاري شده دارد ، با آثار دوران هخامنشي در مسير جاده قديمي بين خوزستان و فارس (بهبهان - دهدشت - پاتاوه) قابل مقايسه است و در۵/۱ كيلومتري جنوب غربي روستاي پاتاوه شهرستان بویراحمد واقع شده است.
تل خسروي - ياسوج: در متون جغرافياي قديم ، از محل فعلي شهر ياسوج ، با عنوان تل خسروي ياد شده است. اين تل كه امروزه تل خسرو ناميده مي‌شود ، تپه‌اي در جنوب شهر ياسوج است. به جز اين تل ، تمامي آثار برجاي مانده در ياسوج كنوني ، با گذشت زمان از بين رفته است. براساس روايت‌هاي محلي ، كيخسرو كاخي بر سر اين تل يا تپه بنا نهاده بود كه آثار آن به صورت عمارتي باآجرهاي زرد چهارگوش مشاهده گرديده است. اين مكان به پيش از دوره هخامنشيان تعلّق دارد. بنياد اين تل كه به هزاره سوم پيش از ميلاد تعلّق دارد در سده نهم و دهم هجري قمري مورد استفاده قرار گرفته است. اين تل در ۴ كيلومتري جنوب شهر ياسوج در نزديكي روستاي تل خسرو واقع شده است.
تل ملاكانيه (كوشك ملاكانيه) - ياسوج: اين تپه تاريخي كه به هزاره سوم پيش از ميلاد تعلّق دارد و درسده هشتم تا دهم هجري قمري در مورد استفاده بوده است. يك كيلومتري روستاي بادنگان علياي ياسوج واقع شده است. اين مكان با تپه‌هاي شهدا ، تپه دم چنار، تل مهره‌اي و تل خسرو قابل مقايسه مي‌باشد.
تل مهره‌اي - ياسوج : اين تل يكي از تپه‌هاي ماقبل تاريخ استان است كه به هزاره سوم و چهارم پيش ازميلاد تعلّق دارد. از نظر تاريخي ، اين تل با ديگر تپه‌هاي تاريخي منطقه ، به ويژه تپه دم چنار، قابل مقايسه مي‌باشد. اين تل در يك كيلومتري شرق روستاي سقاوه ياسوج واقع شده است.
دریاچه ها: درياچه مور زرد زيلايي - بويراحمد : اين درياچه ، در ارتفاع ۲۱۸۰ متري از سطح دريا در جنوب لردگان ، نزديك مرز استان خوزستان و در ۱۸۰ كيلومتري شمال غربي ياسوج واقع شده است. آب اين درياچه ازارتفاعات تنگ سيب و كوههاي داربري سرچشمه مي‌گيرد و پس از طي مسافتي حدود ۱۰ تا ۱۵ كيلومتر به درياچه برم مور زرد سرازير مي‌شود. چشمه‌هاي متعددي نيز در اطراف درياچه مي‌جوشند. وسعت درياچه مورزرد زيلايي بيش از ۳۵ هكتار برآورد شده است و ارزش ديداري فراوان دارد.
رودخانه خرسان - ياسوج : رودخانه خرسان بزرگترين ريزابه رود كارون است و از كوههاي تنگ سرخ در ۴۳ كيلومتري جنوب شرقي ياسوج سرچشمه مي‌گيرد و به نام رودخانه بشار به سوي شمال غربي جريان مي‌يابد. اين رودخانه ضمن عبور از دره غربي كوه تنگ سرخ ، روستاهاي متعددي را سيراب مي‌سازد. در يك كيلومتري‌غرب روستاي تنگ سرخ با رود تنگ سرخ در هم مي‌آميزد و به دره ميان كوههاي توپ عبدالله در شرق و پازنان در غرب وارد مي‌شود. در داخل دره مزبور پس از گذشتن از روستاهاي متعدد و پيوستن به رودهاي متفاوت درنهايت به نام رودخانه گرم و گاه به نام رود خرسان به ناحيه لردگان در چهارمحال و بختياري وارد مي‌شود. طول رودخانه خرسان ۲۳۰ كيلومتر است. سراسر اين رودخانه يكي از مناسب‌ترين مسيرها براي انجام ورزش‌هاي آبي است.
رودخانه بشار - بويراحمد: اين رودخانه از جنوب شرقي بويراحمد عليا و از كوههاي اردكان و ممسني در فارس سرچشمه مي‌گيرد و به سوي شمال شرقي بويراحمد سفلي پيش مي‌رود. سرچشمه‌هاي اصلي اين رود ، نهرهاي گنجگون تيزآب و تنگ سرخ است. اين رود پس از عبور از شمال شرقي منطقه و پس از ورود به رودخانه خرسان ، در دامنه شمالي دنا ، از شمال مناطق بويراحمد سفلي و طيبي گذشته ، با نام بارز به رود كارون مي‌پيوندد و به سوي خليج فارس سرازير مي‌شود.
رودخانه مارون - بويراحمد: حوزه آبريز اين رودخانه ، مناطق غربي بويراحمد سفلي و قسمت اعظم طيبي و دشمن زياري است و لوداب معروفترين سرشاخه مارون است كه پس از عبور از دم لوداب ، وارد مناطق دشمن زياري و طيبي مي‌شود و در مسير خود شعبه‌هاي مهمّي را دريافت مي‌كند و از آخرين نقطه كهگيلويه به نام تنگ تكاب گذشته و به سمت بهبهان و اهواز در استان خوزستان جريان مي‌يابد و به نام رود جراحي به خليج فارس مي‌ريزد. سرچشمه‌هاي اين رود به ويژه در دامنه كوهها از پتانسيل‌هاي تفرجگاهي قابل توجهي برخوردار است.
رودخانه مهريان - ياسوج: اين رودخانه از ارتفاعات دنا سرچشمه مي‌گيرد و از تنگه آبشار (واقع در شمال ياسوج) وارد ياسوج مي‌شود. مقداري از آب اين رودخانه به مصرف شرب شهر ياسوج رسيده و بقيه آن ، ضمن‌آبياري اراضي پيرامون ياسوج به رودخانه بشار مي‌پيوندد. در مسير اين رودخانه آبشاري كوچك و جالب وفضاي سبز مناسبي ايجاد شده است.
آبشار بهرام بيگي - بويراحمد: آبشار بهرام بيگي با ارتفاع تقريبي ۳۰ متر در حد فاصل پاتاوه و لوداب بهرام بيگي در ناحيه جنوبي رشته كوه دنا ، جلوه‌اي از طراوت و شادابي و زيبايي را به نمايش مي‌گذارد. اين آبشار در دل دشت‌هاي سرسبز و جنگل بلوط ناحيه لوداب بويراحمد قرار دارد و تفرجگاهي مهم به شمار مي‌رود.
آبشار ياسوج - ياسوج : در چند كيلومتري شهر ياسوج در سمت راست جاده‌اي كه از اين شهر به سي‌سخت منتهي مي‌شود ، نزديكترين آبشار به مركز استان با نام آبشار ياسوج در تنگهاي به همين نام قرار گرفته است كه ازجمله جاذبه‌هاي توريستي استان در فصل بهار و تابستان محسوب مي‌شود. باغ‌هاي سرسبز اطراف آبشار و آب و هواي مساعد آن ، زيبايي و جذابيت ويژه‌اي را به اين آبشار بخشيده است. زيبايي اين منطقه در بهار و تابستان وصف‌ناپذير است. وجود گونه‌هاي مختلف پرندگان و انواع گل‌هاي زيبا ، پيرامون آن را به يكي از جاذبه‌هاي توريستي مهّم استان و ايران تبديل كرده است.
هفت چشمه - ياسوج : در دهستان مارگون ، محلي به نام هفت چشمه وجود دارد كه از آب آن ، آبشارهاي ديدني و زيبا به وجود آمده است. اين چشمه ، موقعيت مناسبي براي ايجاد تفرجگاه دارد. اين چشمه در روزهاي تعطيلي به ويژه تابستان ، پذيراي تعداد زيادي از اهالي شهرستان‌هاي ياسوج ، لنده ، سي‌سخت و مسافراني ازاستان‌هاي فارس ، اصفهان و چهارمحال و بختياري است.
تالاب برم‌شير - بويراحمد : اين تالاب با ۵۰۰۰ متر مربع مساحت ، در دره تنگ شير بويراحمد واقع شده است. اين ناحيه از قابليت تفرجگاهي جالبي برخوردار است و مي‌تواند به محيطي مناسب براي گذران اوقات فراغت تبديل شود. چشم‌انداز و پيرامون تالاب جذاب و بسيار ديدني است.
کوه راه باريک - ياسوج: اين كوه در فاصله ۵۸ كيلومتري شمال غربي ياسوج قرار گرفته است. ارتفاع آن حدود ۳۰۹۵ متر است. اين كوه جنگلي جزو كوهستان زاگرس و سرچشمه رودخانه لوداب است. مناطق اطراف اين كوه زيبا و ديدني است.
کوه سفيد - ياسوج :كوه سفيد در فاصله ۴۶ كيلومتري شمال غربي ياسوج و در جنوب روستاي سرچنار قرار گرفته است. ارتفاع اين كوه ۳۱۰۲ متر و سرچشمه رودخانه‌هاي ديگكان و لوداب است.
كوه چال كلاغ - ياسوج : كوه چال كلاغ در فاصله ۱۴ كيلومتري شمال شرقي ياسوج قرار گرفته است.ارتفاع اين كوه ۳۵۳۱ متر و سرچشمه رودخانه ماربر و رودخانه مهريان وجوب خاله است. اين كوه ، دماغه جنوب شرقي كوهستان دينار مي‌باشد.
تنگ براق - ياسوج: اين تنگ در مسير جاده سپيدان - ياسوج ، نزديك به تنگ تيزاب واقع شده است .اين تفرجگاه داراي جاذبه چشمگيري است و به ويژه از نظر ورزش كوهنوردي ، اهميّت فراوان دارد. اين تنگ پوشش گياهي بسيار مناسبي دارد كه زمينه مطلوبي را براي بهره‌برداري تفرجگاهي فراهم كرده است.
تنگ تيزاب - ياسوج: تنگ تيزاب كه در نزديكي جاده آسفالته سپيدان - ياسوج قرار دارد ، ازتفرجگاه‌هاي معروف استان است. اين محل سرسبز و زيبا ، از اوايل ارديبهشت تا آذر، تفرجگاه گروه كثيري ازمردم استان‌هاي فارس و كهگيلويه و بويراحمد است كه به اين محل مسافرت مي‌كنند. اين تفرجگاه داراي برق ودسترسي آسفالته است و در فصول بهار و تابستان با كمپ‌هاي صحرايي تجهيز مي‌گردد.
غار دوفيري - ياسوج : اين اشكفت كه يك غار طبيعي است با ساختماني برجامانده از دوران‌صفويه ، در شمال روستاي بن زرد ياسوج واقع شده است و حائز اهميت جهانگردي و تاريخي است.
