دریاچه صورتی خطرناک

یکی از مقاصد گردشگران نوروزی استان فارس که گاه به خاطر رنگ قرمزش و گاهی با انبوه فلامینگوهای مهاجر، آنها را به دیدار خود می کشاند، دریاچه «مهارلو» است. 

در استان فارس دریاچه‌های متعددی وجود دارد و بیشترین تعداد دریاچه‌های دائمی کشور در استان فارس واقع شده‌اند. دریاچه‌هایی که آب بعضی از آنها شور و آب بعضی دیگر شیرین است.

«مهار لو» نام دریاچه ای زیبا و صورتی رنگ در 27 کیلومتری جنوب شرقی شیراز، در جاده «سروستان» است. درباچه ای که همیشه صورتی نبوده است!

وجه تسمیه نام «مهارلو»

نام این دریاچه، برگرفته از نام روستای «مهارلو» از توابع شهرستان سروستان است که در مجاورت آن قرار گرفته است و بخش قدیمی روستای «مهارلو» در ساحل دریاچه واقع است. این روستا در قدیم «دشت گل» هم نامیده شده و قدمتش به دوران صفوی باز می گردد.

 این دریاچه روزگاری پناهگاه پرنده ها بود. فلامینگو، تنجه، اردک سرسبز، مرغابی، آبچلیک و ... پرنده هایی بودند که در محیط دریاچه زندگی می کردند.اما این روزها که دریاچه صورتی رنگ شده است، همان قدر که برای ما وشما وعکاس ها جالب است، برای پرنده ها خطرناک است.

مشخصات دریاچه

مهارلو یک دریاچه صحرایی است که 28 کیلومتر طول و 10 الی 15 کیلومتر عرض دارد و به طور کلی مساحت آن 257 کیلومتر مربع است. 54 درصد از سطح دریاچه فعلى را آب، 22 درصد آن را پوشش نمکى و 24 درصد آن را پوشش گلى تشکیل می دهد .میزان تبخیر آب این دریاچه بالاست و بخشى از بستر آن را لایه‎اى از نمک می‎پوشاند و فقط در بخش‎هاى شمالى و مرکزى آن، آن هم با ژرفاى خیلى کم (حداکثر 50 سانتیمتر) و شورى زیاد،آب وجود دارد! اما جدا از تبخیر زیاد، سازندهای گچى «ساچون» و دو گنبد نمکى واقع در شرق این دریاچه، در شورى بی‎اندازة آن تأثیر زیادی دارند.

ظهور پدیده «کشند قرمز»و قرمز شدن دریاچه

 آب دریاچه مهارلو همیشه شور بوده و از سه رودخانه « نوبه اى خشک» ، « حمزه »  و « سروستان» و دو چشمه بزرگ «بارمیشور»  و « آب پروران » تامین می شود. سطح آب دریاچه بستگی به میزان بارش سالیانه دارد، اما این روزها به خاطر خشکسالی، کم شدن سطح آب، پدیده ای به نام «کشند قرمز» بروز کرده و با رشد جلبک های قرمز رنگ، هر چند که زیبا و صورتی رنگ شده اما حال خوبی ندارد و در واقع با سیلی صورت خودش را سرخ نگه داشته است. در واقع شوری زیاد آب، عاملی موثر برای رشد بیش از حد جلبک های قرمز رنگ است که برای موجودات دریاچه مضر هستند و با رشد سریعی که دارند، سطح آب را می پوشانند و باعث میشوند تبادل اکسیژن بین هوا و آب کم شود و  در نتیجه سطح اکسیژن آب دریاچه پایین بیاید و همزمان سم تولید سم هم بشود. رشد کشند قرمز در دریاچه مهارلو، همچنین تاثیر منفی در حیات آرتمیا دارد. آرتمیا نوعی خرچنگ بسیار کوچک است که تنها 3 تا 4 میلی‌متر طول دارد و یکی از مهم‌ترین غذاها برای لاروی ماهیان است. . آرتمیا نقش بسیار مهمی در از بین بردن برخی ناخالصیهای نمک و املاح آب دارد و  توجیه اقتصادی زیادی دارد. 

فرسایش های شدید آبی

فرسایش های شدید  آبی یکی دیگر از مشکلات این دریاچه است. مطالعات انجام شده روی این دریاچه نشان از  ته نشینی گسترده مواد ناشی از فرسایش  های شدید  آبخیز های ارتفاعات  اطراف آن است که  سبب كاهش ژرفای  تالاب بویژه در ناحیه غربی شده است .  نظریات کارشناسی گویای آن است که  در 50 سال گذشته  ، حدود 50 سانتی متر به ته نشست های دریاچه افزوده شده است و پیش بینی می شود که اگر این روند ادامه یابد و کنترلی بر فرسایش آبخیز های آن اعمال  نشود، در آینده  ،  با توجه به محدودیت  عمق دریاچه مهارلو ، این تالاب یکی از کارکرد های  مهم خود یعنی  کنترل سیلاب ها را  از دست خواهد داد .  

سایر جذابیت های گردشگری روستای مهارلو

از جاذبه های گردشگری روستای «مهارلو» که در سفر به این دریاچه می توانید از آن دیدن کنید، باغات انار و بادام و انجیر که در بهار جلوه ویژه ای دارند، چشمه آب معدنی روستا، زیارتگاه «خدیجه بانو» بر فراز تپه ای آرامگاهی، چشمه خونی در جوار همین زیارت گاه و کاروانسرای شاه عباسی، یادگار دوران صفوی را می توان نام برد.

منابع : همگردی، سفری دیگر، کویرها و بیابان های ایران، کجارو

 علیرضا عابدینی- تبیان