دین اسلام، شریعت جامع و کامل است. از این رو برای تمام شئون انسان ها و جامعه برنامه دارد، یکی از آن برنامه هایی که بدان تاکید بسیار شده است مساله درختکاری می باشد.
چنان که از رسول اعظم صلی الله علیه و آله در ضمن حدیثی آمده است که: « درختکاری را در تعلیم دانش، ساختن مسجد، به ارث گذاشتن فرزند صالح و... قرار داده است.» [۱]
همانگونه که دستور بر حفظ درخت آمده است مانند این روایت که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «هرکس درخت نیازمند به آب را سیراب کند، گویا انسان مومن تشنه را سیراب کرده است.» [۲]
نهی از قطع درختان هم سفارش شده است رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «هرکس بی جهت درختی را قطع کند خدا سرش را در آتش فرو می برد.» [۳]
در روایتی دیگر صادق آل محمد صلوات الله علیهم فرمود: « درخت های ثمر دهنده را قطع نکنید، که (اگر چنین کنید) خدا سخت بر شما عذاب می فرستد.» [۴]
به نظر می رسد ارزش و اهمیت درختکاری تا حدودی روشن شده باشد. اما اینکه چرا تا این حد حفظ درخت ارزش دارد؟ به خاطر اینکه درختان برای همه ی موجوداتی که با آن سر و کار دارند سودمند هستند. و نهی از قطع آن هم به خاطر ضرری است که متوجه خود درخت و سایر موجودات از جمله انسان ها می شود.
بنابراین کسی حق ندارد بی جهت به محیط زیست که یک حق همگانی است صدمه بزند. لذا در روایت از آسیب رساندن به درخت نهی شده چون قطع یک درخت آسیب به حق دیگر موجودات است، نه صرفا آسیب به درخت.
البته در روایات وارد شده فقط از قطع درختان نهی نشده بلکه حتی از آسیب رساندن به درختان به هر نحوی نهی شده است. «رسول خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را از تخلی و ادرار کردن در زیر درختان میوه نهی کرده است، زیرا فرشتگان گماشته شده بر آن درختان در آنجا حضور دارند.» [۵]
ویژگی ها و آثار درختکاری:
۱- کسب حلال بودن آن:
امام صادق علیه السلام می فرماید: «کشاورزی و درختکاری کنید. به خدا سوگند کاری حلال تر و پاکیزه تر از آن نیست.» [۶]
۲- صدقه بودن محصول آن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « اگر مسلمانی درختی بکارد و پرنده، انسان یا حیوانی از میوه آن بخورد برایش صدقه به شمار می آید.» [۷]
۳- پاداش به اندازه محصول آن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: « هر کس درختی بکارد، خدا به اندازه محصول آن، برایش پاداش می نویسد.» [۸]۴- بهره مندی پس از مرگ:
امام صادق علیه السلام فرمود: « از چیزهایی که مومن پس از مرگش از آن ها بهره مند می شود نهالی است که آنرا کاشته است.» [۹] یعنی این افراد در گورهایشان به سر می برند اما ثواب درختی را که کاشته اند به نامه اعمالشان جاری می شود.
آیا بجا نیست با این همه روایات (درصورت امکان) در هفته درختکاری و با تاسی به رهبر انقلاب برای خود باقیات الصالحاتی به جا گذاریم؟ کاری که به هزینه فراوانی نیاز ندارد اما سود سرشاری را نصیب انسان می کند.
منابع بیشتر جهت مطالعه:
اسلام و محیط زیست تالیف آیت الله جوادی
مفاتیح الحیات تالیف آیت الله جوادی
پی نوشت:
[۱] کنز العمال ج۱۵ ص۹۵۳
[۲] تفسیر العیاشی ج۲ ص۸۶
[۳] بحار الانوار ج۶۳ ص۱۱۳
[۴]وسائل الشیعه ج۱۹ ص۳۹
[۵] علل الشرائع / ج۱ / ۲۷۸ / ۱۸۵ باب العلة التي من أجلها نهي عن التغوط تحت الأشجار المثمرة و العلة التي من أجلها يكون للأشجار التي عليها الثمار أنسا و العلة التي من أجلها سميت سدرة المنتهى ..... ص : ۲۷۶
[۶] اصول کافی ج۵ ص۲۶۰
[۷] مستدرک الوسائل ج۱۳ ص۲۶
[۸] نهج الفصاحة (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلى الله عليه و آله) / ۷۰۷ /
[۹] بحار الانوار ج۶ ص۲۹۳
