خراسان - نویسنده : احمد صبریان
در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر که هفته آینده کلید می‌خورد کارگردانان زن سینمای ایران حضور چشمگیری دارند و با مروری بر مضامین و سوژه‌های آثار راه‌یافته به بخش‌های سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)،چشم‌انداز سینمای ایران(خارج از مسابقه) و بخش فیلم‌های مستند، می‌توان دریافت فیلم‌های این کارگردانان نیز بیشتر فضایی زنانه دارد. با اعلام اسامی فیلم‌های شرکت‌کننده و راه‌یافته به رقابت‌های فجر امسال، حضور زنان سینماگر بیش از چند سال اخیر به چشم می‌آید و در اتفاقی کم‌سابقه کارگردانان زن حضور پررنگی دارند. به گزارش خبر آنلاین امسال علاوه بر کارگردانان زنی که در جشنواره فیلم دارند نیکی کریمی و مستانه مهاجر نیز هرکدام یک فیلم در مقام تهیه‌کننده دارند پوران درخشنده نیز تهیه‌کنندگی فیلمش را خود بر عهده دارد.همچنین حضور نرگس آبیار در هیئت انتخاب و رؤیا نونهالی در میان هیئت‌داوران بخش سودای سیمرغ جشنواره امسال نیز قابل‌تأمل است. امسال در بخش مسابقه سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر، هم حضور فیلم‌سازان زن قابل‌اعتناست و هم موضوعات فیلم‌ها به مسائل و دغدغه‌های زنان نزدیک شده است و از ۳۳ فیلمی که در بخش مسابقه این دوره از جشنواره حضور پیداکرده‌اند حداقل ۱۱ فیلم یا به موضوع زنان می‌پردازد یا راوی و قهرمان اصلی داستان یک زن است.این موضوع حکایت از این دارد که سینماگران درباره موضوع زنان در جامعه حساس‌تر شده‌اند و این موج فیلم‌سازی با محوریت زنان می‌تواند در عرصه اجتماع تأثیرگذاری مثبتی داشته باشد.در این گزارش به مرور حضور کارگردان‌ها و تهیه‌کنندگان و آثاری که در این دوره از جشنواره فجر به‌نوعی زنان را در مرکز داستان خود قرار داده‌اند، پرداخته ایم که خواندنش خالی از لطف نیست.
رقیه توکلی (مادری)
کارگردانی سینما را با ساخت فیلم کوتاه آغاز کرد و در نخستین تجربه ساخت فیلم بلندش، زنان را به‌عنوان محور اصلی داستان انتخاب کرده و سراغ فیلمی با فضایی زنانه رفته است. «مادری» به تهیه‌کنندگی سیاوش حقیقی باوجود فضای زنانه‌اش به‌زعم کارگردان نگاهی فمینیستی ندارد. رقیه توکلی فیلم‌نامه «مادری» را خودش به رشته تحریر درآورده و پنج سال روی نگارش آن‌وقت گذاشته است. وی تاکنون نزدیک به ۳۰ فیلم کوتاه مستند و داستانی را کارگردانی کرده و درده‌ها جشنواره داخلی و خارجی برنده جوایز متعدد شده است. داستان فیلم «مادری»که در بخش مسابقه این دوره از جشنواره فجر حضور دارد درباره زندگی دو خواهر است که به‌تنهایی در شهر یزد با یکدیگر زندگی می‌کنند و یک‌تنه جلوی مشکلات و مسائلی که سر راهشان قرار دارد ایستادگی می‌کنند و حرکتی روبه‌جلو دارند. در خلاصه داستان فیلم«مادری» آمده است که درباره زندگی دو خواهر است که یکی عشقش را رها کرده و دیگری عشقش او را رها کرده است. این فیلم در شهر یزد فیلم‌برداری شده است و در آن، بازیگرانی چون نازنین بیاتی، هانیه توسلی، ملیسا ذاکری، مریم بوبانی، آنا زارع، سجاد اسماعیلی و هومن سیدی نقش آفرینی کرده‌اند.
پوران درخشنده (زیر سقف دودی)
آخرین حضور پوران درخشنده در جشنواره فیلم فجر به چهار سال پیش و «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» برمی‌گردد. وی امسال با «زیر سقف دودی» در جشنواره فجر حضور یافته است. پوران درخشنده سال 66 برای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» برنده لوح زرین بهترین فیلم و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از ششمین جشنواره فجر شد. آخرین فیلم او پیش از «زیر سقف دودی» یعنی «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» در سی و یکمین جشنواره فجر به‌عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شناخته شد. «زیر سقف دودی» جدیدترین ساخته پوران درخشنده که نخستین نمایشش را در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر تجربه خواهد کرد همچون آثار پیشین این کارگردان، مضمونی اجتماعی دارد. در فیلم سینمایی «زیر سقف دودی» جدیدترین اثر اجتماعی پوران درخشنده که به موضوع طلاق عاطفی میان زوجین می‌پردازد. فرهاد اصلانی، مریلا زارعی، بهنوش طباطبایی، هوشنگ توکلی، مریم بوبانی، هادی مرزبان، فریبا متخصص، شهرام حقیقت دوست، رسول نجفیان، نفیسه روشن، آزیتا حاجیان، حسام نواب صفوی و فرشید زارعی فرد به ایفای نقش پرداخته‌اند و در این پروژه سینمایی ابوالفضل میری و لاله مرزبان نیز به سینمای ایران معرفی می‌شوند.
نیکی کریمی ( آذر)
در بیشتر دوره‌های جشنواره فیلم فجر به‌عنوان کارگردان یا بازیگر حضورداشته است دو سال پیش با فیلم سینمایی «شیفت شب» در سی و سومین جشنواره فجر حضور داشت و فیلمش موفق به کسب جوایزی ازجمله دیپلم افتخار بهترین بازیگری برای لیلا زارع شد. امسال نیکی کریمی در قامتی متفاوت از گذشته و در جایگاه تهیه‌کننده پا به بخش سودای سیمرغ سی و پنجمین جشنواره فجر می‌گذارد.«آذر» به تهیه‌کنندگی نیکی کریمی و کارگردانی محمد حمزه‌ای، بر اساس فیلم‌نامه‌ای از احسان بیگلری ساخته‌شده است.کریمی علاوه بر تهیه‌کنندگی به‌عنوان بازیگر نیز در این فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته است .در خلاصه داستان فیلم «آذر»آمده است: «ادامه زندگی بهای سنگینی دارد.» شنیده‌ها حکایت از این دارد که کریمی در نقشی کاملاً متفاوت در این فیلم جلوی دوربین رفته است. در این فیلم نیکی کریمی، حمیدرضا آذرنگ، هستی مهدوی، فرید سجادی حسینی، مهران نائل، شیرین آقاکاشی، مائده طهماسبی، پریسا هاشم پور، مانیا علیجانی، لیلا زارع ،پژمان جمشیدی و هومن سیدی به ایفای نقش پرداخته‌اند.نیکی کریمی همچنین امسال در فیلم «کمدی انسانی» به کارگردانی محمدهادی کریمی نیز نقش‌آفرینی کرده است که در بخش سودای سیمرغ این رخداد سینمایی حضور دارد.
آیدا پناهنده (اسرافیل)
ساخت سه فیلم مستند و سه فیلم تلویزیونی را در کارنامه کاری‌اش دارد که برای برخی از آن‌ها نیز جوایزی دریافت کرده است. «ناهید» نخستین فیلم بلند وی بود که سال 93 ساخته شد و در بسیاری از جشنواره‌های خارجی موردتوجه قرار گرفت و جوایزی را نیز از آن خود کرد. پناهنده در دومین تجربه کارگردانی‌اش سراغ ساخت فیلمی با عنوان «اسرافیل» رفته است. نکته جالب درباره این فیلم حضور مستانه مهاجر تدوینگر سینمای ایران به‌عنوان تهیه‌کننده است.
«اسرافیل» دومین فیلم بلند سینمایی پناهنده است که چالش‌ها و نیازهای عاطفی و روابط انسانی را روایت می‌کند که بی‌شک یک سر این روابط را زنان در دست دارند.در این فیلم هدیه تهرانی نیز حضور دارد که معمولاً در فیلم‌هایی بازی می‌کند که زن نقش مهم و تأثیرگذاری در دنیای اطراف خود دارد .در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «مردی که ماهی را دوست داشت بازگشته است. دختری که بهروز را دوست دارد بازمی‌گردد... مردگان زنده می‌شوند.» هدیه تهرانی، پژمان بازغی، مریلا زارعی، هدی زین العابدین، پوریا رحیمی سام، سهیلا رضوی، علی عمرانی، سودابه جعفر زاده، علی شیدایی فر، فریماه حسینی پور و یوسف بختیاری در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
نگار آذربایجانی (فصل نرگس)
وی پیش‌ازاین، با ساخته پیشینش «آیینه‌های روبه‌رو» سیمرغ بلورین بهترین فیلم از بخش بین‌الملل و دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه را از جشنواره بیست و نهم دریافت کرده است امسال با «فصل نرگس» در بخش سودای سیمرغ حضور دارد. وی که موفق شده، سیمرغ بلورین بهترین آنونس فیلم جشنواره سی ام فجر را از آن خود کند در «فصل نرگس» به‌نوعی زنان را محور کار خود قرار داده و فیلمش درباره زنانی است که در شرایط و موقعیت‌های خاصی قرار می‌گیرند و امیدوارانه در پی حل موضوعات زندگی هستند؛ زنانی که حس انسان بودن را می‌پرورانند. «فصل نرگس» به تهیه‌کنندگی سحر صباغ سرشت و با سرمایه‌گذاری حمیدرضا عارف جلوی دوربین رفت؛ فیلم پشت‌صحنه «فصل نرگس» توسط شایسته ایرانی ساخته‌شده که یکی از بازیگران نقش‌های مکمل این اثر است. «فصل نرگس» روایت آدم‌های معمولی است که در وانفسای زندگی امروز و در جهانی که میل به خودشیفتگی و خودمحوری دارد، شفافیت روح و ذهنشان را از دست نداده‌اند و مفهوم احساس خوش ناشی از انسانیت و نوع‌دوستی را به‌درستی درک می‌کنند. یکتا ناصر، ریما رامین فر، پژمان بازغی و امیر آقایی، گوهر خیراندیش، شایسته ایرانی، محمدرضا هدایتی، صالح میرزا آقایی و شیرین اسماعیلی بازیگران این فیلم هستند.
تینا پاکروان (خانه کاغذی)
سال گذشته به‌عنوان کارگردان، با فیلم «نیمه‌شب اتفاق افتاد»در جشنواره فجر حضور داشت و امسال نیز در مقام تهیه‌کننده و بازیگر ، فیلم «خانه کاغذی» به کارگردانی مهدی صباغ زاده را برای نمایش در این رویداد سینمایی داشت. اما پس از اعلام فیلم‌های بخش مسابقه و خارج از مسابقه، نامی از «خانه کاغذی» در فهرست نبود. مهدی صباغ زاده علت پذیرفته نشدن این فیلم در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر را موضوع آن دانست و از انتخاب نشدن اثرش انتقاد وبیان کرد: شخصاً از فیلمم دفاع می‌کنم و می‌توانم بگویم که «خانه کاغذی» یکی از بهترین فیلم‌های امسال است و مردم درباره آن قضاوت می‌کنند. به نظرم موضوع «خانه کاغذی» به خط قرمزها نزدیک شده بود و همین موضوع باعث رد شدن فیلم شد، این اثر درباره نویسندگان و روزنامه‌نگاران بود ما مظلومیت این قشر را نشان دادیم و همین موضوع به مذاق دوستان خوش نیامده است. داستان«خانه کاغذی» درباره پدر و دختر روزنامه‌نگار است که همپای هم کار می‌کنند و هیچ‌کدام به خاطر دیگری ازدواج‌نکرده‌اند. پرویز پرستویی، ستاره اسکندری، مهدی پاکدل، ثریا قاسمی، حسین پاکدل، علیرضا کمالی، تینا پاکروان، شقایق فراهانی، ارد زند و محسن قاضی مرادی از جمله بازیگران این پروژه سینمایی هستند.
منیر قیدی (ویلایی ها)
در سینما پیش از کارگردانی بیشتر به‌عنوان منشی صحنه و دستیار کارگردان فعالیت داشته است. شروع فعالیت هنری‌اش به‌عنوان منشی صحنه، سال 68 با فیلم «زیر بام‌های شهر» ساخته اصغر هاشمی بود .منیر قیدی که تصمیم داشت در مقام کارگردان در سینما ادامه فعالیت دهد در نخستین تجربه کارگردانی‌اش سراغ فیلم «ویلایی‌ها» رفته و موضوع زنان در جنگ تحمیلی را جلوی دوربین برده است. در این فیلم که تهیه‌کنندگی‌اش را سعید ملکان بر عهده دارد زنان نقش مؤثری دارند و عوامل مختلف این اثر سینمایی، معتقدند که این اثر یک فیلم زنانه است. داستان«ویلایی‌ها» درباره خانواده‌های فرماندهان سپاه و ارتش در سال ۱۳۶۵ است. عزیز زن ۵۰ ساله‌ای است که همراه نوه‌هایش وارد مجموعه‌ای ویلایی می‌شود. الیاس نیز راننده بسیجی است که هر وقت وارد مجموعه می‌شود همه نگران این می‌شوند که شاید خبر شهادت یکی از فرماندهان را بدهد. پس از مدتی سیما که عروس عزیز است از تهران می‌آید تا بچه‌های خود را به خارج از کشور ببرد. در این فیلم، بازیگرانی چون طناز طباطبایی، پریناز ایزدیار، آناهیتا افشار، علی شادمان، ثریا قاسمی، صابر ابر، امیرعلی‌ایمان وند، هستی فرطوسی، سوگل و سوگند بارانی، آوین منصوری، گیتی قاسمی، فریماه کهنمویی ، مهدخت مولایی و... ایفای نقش کرده‌اند.
بهنوش صادقی (خانه دیگری)
پیش از رو آوردن به عرصه کارگردانی تجربه بازیگری را در سینما، تئاتر و تلویزیون پشت سر گذاشته است.بهنوش صادقی دانش‌آموخته رشته کارگردانی است و فعالیت هنری‌اش را از صحنه تئاتر آغاز کرد. «کوه‌های سفید»، «داستان یک شهر»، «پدر خاک» و «دوشیزه» و «به همین سادگی» ازجمله فعالیت‌های صادقی در سینما،تئاتر و تلویزیون است. فیلم«خانه دیگری» نخستین تجربه کارگردانی وی، اواخر تابستان سال گذشته در تهران مقابل دوربین رفت و حتی صحبت‌هایی مبنی بر حضور آن در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر مطرح شد که به دلیل دریافت نکردن پروانه نمایش نتوانست در این اتفاق سینمایی حضور یابد. «خانه دیگری» به تهیه‌کنندگی عباس اکبری داستان زنی به نام مرجان را روایت می‌کند که باید ظرف 10 روز پولی را برای پدرش تهیه کند. این فیلم با توجه به داستانش به نظر می‌رسد فضایی زنانه داشته باشد. مرجان در طی این مسیر با موانعی روبه رو می‌شود که زندگی زناشویی‌اش را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. گوهر خیراندیش، لیلا زارع، پژمان بازغی، ناصر هاشمی، علیرضا جعفری، متین ستوده، روشنک گرامی، رابعه مدنی، پیمان یونسی و امیر جمشید صادقی بازیگران اصلی این فیلم هستند که در بخش چشم‌انداز جشنواره فجربه نمایش درمی‌آید.
مریم دوستی ( دریاچه ماهی)
از معدود فیلم‌های امسال که با مضمون دفاع مقدس راهی جشنواره سی و پنجم شده، «دریاچه ماهی» به کارگردانی مریم دوستی است. این فیلم نخستین ساخته بلند سینمایی وی است که به تهیه‌کنندگی سعید سعدی و براساس فیلم‌نامه‌ای از مصطفی رستگاری با مضمون دفاع مقدس و روایتی متفاوت از شهدای هنوز برجای‌مانده کانال ماهی جلوی دوربین رفته است. مریم دوستی نویسنده و دانش‌آموخته سینما و کارگردانی است. این فیلم نگاهی به وقایع پس از جنگ دارد و داستان چند خانواده را روایت می‌کند که در نقطه مشترکی به یکدیگر می‌رسند و در این میان عشق گمشده‌ای پیدا می‌شود. درواقع این فیلم تجلیلی از شهدای جاویدالاثر خواهد بود. نادر فلاح، ستاره اسکندری، لاله اسکندری، حسن نجاریان، رهام تدریسی، حدیثه تهرانی،مجتبی پیرزاده، صحرا اسداللهی، حسین باشه آهنگر، ابراهیم برزیده، علی نجاریان، کاوه احمدی، مهدی الیاسی، علی فرهادی، علی دهکردی و افشین هاشمی گروه بازیگران فیلم سینمایی «دریاچه ماهی» هستند. طبق شنیده‌ها و البته به گفته کارگردان فیلم، نادر فلاح بازی بسیار متفاوت و جالبی در این فیلم داشته است. این اثر که یکی از تولیدات دفاع مقدسی امسال سینمای ایران است در بخش «چشم‌اندازسینمای ایران» سی و پنجمین جشنواره فجر به نمایش درمی‌آید.
