مقبره پیر پالان دوز مشهد که در شمال شرقي حرم مطهر و ابتداي خيابان نواب صفوي قرار گرفته است بنايي آجري با گنبد فيروزه‌اي دارد كه به خاطر مرمت در سالهاي جديد نو به نظر مي‌رسد. بناي اوليه بقعه در زمان شاه محمد خدا بنده (پدرشاه عباس صفوي) معروف به پير پالاندوز ساخته شده است. اين بنا در حال حاضر داراي يك ايوان ورودي گنبدي با ساقه ی استوانه‌اي و بلند است . ديوارها در نماي بيروني با طاق نماها، قابها و كاشی كاري زيبا تزئین شده است و در درون نقشهاي زيباي هندسي و ترنجها، آنرا آراسته‌اند.
این مقبره شامل بنایى چهارگوش با گنبدى بر بالای آن و ایوان آجرى در مقابل است. داخل بقعه ، شاه نشینى است که بالاى آن یزدى بندى هایى انجام شده که داراى نقاشى است و به داخل مقبره جلوه ی خاصى بخشیده است. بدنه هاى بنا از دوران صفویه داراى نقاشى بوده که با گذشت زمان و نفوذ رطوبت به جز بخش کمى از آن که مرمت و ثابت گردیده بود از میان رفته است.
سطح گنبد پیازى شکل بالای مقبره پیر پالاندوز که روى گردنى استوانه اى شکل استوار شده است داراى پوشش ساده اى از کاشى فیروزه‌اى است. شکل کلى مقبره و بازمانده هاى نقاشى هاى درون آن ، این بنا را اثرى از دوران صفوى معرفى مى‌کند که در سال 985 هـجری قمری ساخته شده است. این تاریخ بر کتیبه ی سنگ سفید مربعى نوشته شده است.
شخص دفن شده در این بقعه محمد عارف عباسی از عرفاى سلسله ی ذهبیه است. لقب «پالاندوز» از این جهت به وی داده شده که براى گذراندن زندگى خود با وجود مقام بالایى که نزد مردم داشت به شغل پالان دوزى اشتغال داشته است. از این شخص، قرآن هفت سوره‌اى در دست است که به خط خوش ثلث نوشته شده است که نشانه توانایى او در کار خطاطى بوده است. این مقبره ی یکى از عرفاى مذهب شیعه «ذهبیه» به نام شیخ محمد المقتدى کارندهى منسوب به روستای کارده مشهد مشهور به پیر پالاندوز ، از گروه قدیمى ترین زیارتگاه هاى عرفانى این شهر است که در حاشیه کوچه شور در اوایل خیابان نواب صفوی قرار دارد و پس از انقلاب اسلامى به مناسبت توسعه حریم حرم تخریب و بازسازى شده است.
از دوران سید عبدالله پیروان وی به ذهبیه شهرت یافته اند و بیشتر رو به تشیّع نهاده اند. ششمین قطب سلسله ذهبیه پس از سید عبدالله برزش آبادى شیخ محمد کارندهى بوده است. به اعتقاد مردم مشهد، شیخ محمد با این که از اقطاب و اولیاء الله بوده است از طریق پالان دوزى یا پاره دوزى امرار معاش می کرد و داراى کراماتى بوده به همین جهت به قبر وى احترام می گذارند و به آن اعتقاد دارند. برخی گفته اند قبل از این که پیر پالاندوز در این محل دفن شود یکى از عرفاى مشهور توس به نام ابونصر سراج در اوایل قرن پنجم در آن جا مدفون شده است.
منبع: کافه خوندنی
