زندگي امام حسن عسکري عليه السلام
امام حسن عسکري عليه السّلام يازدهمين امام شيعه اثني عشري و سيزدهمين معصوم، فرزند امام هادي عليه السّلام و پدر بزرگوار امام مهدي صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه ) مي باشد که نام مادرشان «حُدَيثِه» بوده[1] درباره تاريخ تولد و محل تولد آن حضرت بين مورخين اختلاف هست چنان که تاريخ تولد آن حضرت را بين سال هاي 230 تا 233 ذکر کرده اند و همچنين محل تولد آن حضرت را برخي مدينه گفته و برخي معتقدند آن حضرت در سامرا متولد شده است.

 اقوال در ولادت حضرت عليه السّلام
1. ربيع الثاني سال 232 هـ .ق در مدينه.[2]
2. سال 231 هـ .ق در سامرا.[3]
3. هشتم ربيع الاول 232 هـ .ق.[4]
4. سال 231 روز دوشنبه چهارم ربيع الثاني.[5]
5. سال 233 هـ .ق.[6]
6. رمضان 232 هـ .ق.[7]
به جز يک مورد بقيه بر اين باورند که امام در مدينه متولد شده و مشهور است که حضرت در ربيع الثاني 232 متولد شدند.
دوران طفوليت و کودکي امام عليه السّلام در خاندان وحي، خاستگاه امامت، سرچشمه هدايت و مرجعيت عامه مسلمانان سپري شد و در چنين خانواده اي پرورش يافته و از هر آلودگي و پليدي به دور بوده، از تفضلات الهي اين بود که امام حسن عليه السّلام در خانه نبوت و معدن امامت با بهترين و شايسته ترين شيوه پرورش يافت و از اولين ساعات تولد در مسيري قرار گرفت که رهبري آينده امت به او واگذار شود.
حضرت در کودکي به همراه پدر از مدينه به سامرا منتقل شدند با ظلم و بيدادگري طاغوتيان آشنا شده و در سامرا در منطقه اي به نام (عسکر) سکونت اجباري اختيار کردند و لذا به (عسکري) ناميده شدند.[8] و سن آن حضرت را در هنگام انتقال به سامرا چهار سال و چند ماه گفته اند و اين گفته بر فرضي است که تولد حضرت در مدينه اتفاق افتاده باشد چنان که سيد محسن امين چنين عقيده اي دارد.[9]
البته به اين نکته نيز بايد توجه کرد که امام هادي عليه السّلام براي آماده کردن شيعه به غيبت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه ) و همچنين حفظ جان امام حسن عسکري عليه السلام از تعرض دشمنان فرزند خود را جز از خواص شيعه و افراد مورد اعتماد مخفي مي کرد و از مقام و عظمت آن حضرت کمتر صحبت مي فرمود و لذا اطلاعات کمي از دوران کودکي حضرت امام حسن عسکري عليه السّلام در منابع مشاهده مي کنيم.
امام حسن عسکري عليه السلام از جمله اماماني است که در سنين جواني به شهادت رسيدند؛  ولي با اين حال آن حضرت مدتي از دوره جواني خود را همراه پدر بوده و در حدود 22 سالگي پدر را از دست داد[10] آن حضرت قبل از اينکه داغ پدر ببيند در حدود 20 سالگي برادر بزرگ تر خود را نيز از دست داد و فراغ برادر براي آن حضرت سخت بود، چنان که نقل شده حضرت در ماتم برادر خيلي بي تابي مي نمودند[11] و همچنين امام حسن عسکري عليه السلام در دوره اي که نزد پدر بودند، برخورد و رفتار خلفا را با پدر بزرگوار خويش مشاهده مي نمودند و از ظلمي که در حق اهلبيت عليهم السلام روا مي داشتند بي خبر نبود و از جمله اينکه از خبر تخريب قبر و بقعه امام حسين  عليه السّلام و جسارت طاغوتيان به آن مکان مقدس محزون شد.
در مورد ازدواج آن حضرت نيز اختلاف هست برخي مي گويند آن حضرت در زمان پدر با نرجس خاتون ازدواج کردند[12] ولي برخي مي گويند بعد از شهادت پدر اين امر محقق شد.[13] در هر صورت امام با کنيزي ازدواج نمودند که مادر صاحب الزمان (عجل اللته تعالی فرجه ) شد.
امام هادی عليه السّلام قبل از شهادتش ، پسرش امام حسن عسکری عليه السّلام را به حضور طلبيد و نور حکمت و مواريث پيامبران و سلاح امامت را بدو سپرد و به امامت وي تصريح کرد و در حضور ياران مورد اعتماد خويش به او وصيت کرد و شهادت آن حضرت در چهل سالگي رخ داد و در سامرا مدفون گرديد.[14] امام حسن عسکري عليه السّلام بعد از شهادت پدر به نص صريح آن حضرت و ائمه گذشته به امامت شيعيان اثني عشري رسيد. مدت امامت آن حضرت با توجه به تاريخ شهادت پدر( 254 هـ.ق )و همچنين تاريخ شهادت خود آن حضرت که 260 هـ.ق گفته شده[15] تقريباً 6 سال بوده[16] و سن آن حضرت در زمان به شهادت رسيدن نيز 28 سال گفته شده است.
شيخ مفيد گفته: امام حسن عسکري عليه السّلام در يکم ربيع الاول سال 260 هـ.ق مريض شد و در روز هشتم همان ماه در روز جمعه در سن 28 سالگي شهيد و در خانه خودش در سامرا مدفون گرديد.[17]
براساس روايتي که از امام صادق عليه السّلام نقل است که فرمودند: همه ما يا کشته مي شويم و يا مسموم می گرديم.[18]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. سيره پيشوايان، نويسنده:مهدي پيشوائي.
2. حيات سياسي امامان شيعه، نويسنده:رسول جعفريان.
3. زندگاني امام حسن عسکري عليه السّلام ، نويسنده:باقر شريف قرشي.
4. منتهي الامال، نويسنده:شيخ عباس قمي، ج 2.
 
پی نوشت ها:
[1] . شيخ مفيد، الارشاد، قم، آل البيت، 1413ق، ج2، ص313.
[2] . همان.
[3] . سبط بن جوزي، تذکرة الخواص، قم، مؤسسه اهل البيت (بي تا)، ص 324.
[4] . محمد بن طولون، الائمه الاثنا عشر، بيروت، منشورات رضي، ص 113.
[5] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفا، 1403ق، ج 5، ص 238.
[6] . محمد بن جرير طبري، دلائل الامامة، نجف، مکتبة حيدرية، ص 223.
[7] . کليني، اصول کافي، تهران، انتشارات مسجد (بي تا) ج 2، ص 430.
[8] . شيخ صدوق، علل الشرايع، قم، مکتبة طباطبائي (بي تا) ج 1، ص 176 و 230.
[9] . عاملي، محسن امين، اعيان الشيعه، ج 2، ص 40.
[10] . مفيد،  پيشين ، ص311.
[11] . طبسي، محمد جواد، با خورشيد سامرا، ترجمه عباس جلالي، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1379، ص 62.
[12] .  بحارالانوار،  پيشين ، ج 51، ص 11.
[13] . طبسي، پيشين، ص 71.
[14] . بحارالانوار،  پيشين ،  ج 50، ص 210، به نقل از عيون المعجزات، ص 133.
[15] . کليني، پيشين، ج 2، ص 430.
[16] . ابن صباغ مالکي، الفصول المهمة في معرفة الائمه، قم، دارالحديث للطباعة و النشر، ج 2، ص109.
[17] . شيخ مفيد، پيشين ،  ج 2، ص 336.
[18] .  بحار الانوار ، پيشين ،   ج 50، ص 238.