حدیث ثقلین تواتر معنوی دارد، یعنی معنی آن متواتر است نه الفاظ آن. معنایی که از کل احادیث بر می‌آ‌ید به این شکل است:

«انّی تارکٌ فیکم الثِّقلَین کتاب اللهِ و عترتی ما ان تمسّکتم بهما لن تضلّوا ابداً لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض»

این حدیث در کتابهای صحاح سته یافت می شود، در تاریخ‌ها، تفسیرها و لغت به مناسبات مختلف نقل و روایت شده.

ثقلان در قرآن به معنی جنس و انس به کار گرفته شده ولی در این روایت از قرآن به ثقل اکبر و از اهل بیت به ثقل اصغر تعبیر شده‌است. در بعضی از احادیث سؤال شده که ثقلان چیست؟ حضرت فرموده‌اند: کتاب خدا و اهل بیت. مطلب بسیار مهم دیگر این است که پیغمبر فرمود این دو از هم جدا نمی شوند.

و چنگ زدن به هر دوی این‌ها اجتناب ناپذیر است و نمی‌توان گفت «حسبنا کتاب‌الله» یا «حسبنا ما روی لنا من اهل البیت»

و دیگر اینکه رسول اکرم می‌گوید اگر به این دو چنگ بزنید هرگز گمراه و بدبخت نمی‌شوید. و انحراف مسلمین از آن وقتی شروع شد که خواستند بین کتاب خدا و اهل بیت فاصله و جدایی بیندازند.

و در واقع دین در تمام مراتب احتیاج به کسی دارد که آن را نسبت به زمان تفسیر کند. و این فهم دقیق از قرآن فقط از طریق یک علم خاص صورت می‌پذیرد و هر فرقه‌ای هر کدام از این دو را کنار گذاشته به انحراف کشیده شده‌اند.

 

مسئله در باب توانایی معنوی امام بعد از پیغمبر است که عقلاً باید معصوم از خطا و لغزش باشد و ما حدیث ثقلین را دلیلی بر این امر می‌دانیم این حدیث توسط شیعه و سنی بسیار نقل شده است. وقتی که پیامبر صلی‌الله علیه و آله کتاب‌الله و عترتی را کنار هم می‌آورد یعنی نوع هدایت آن دو از یک سنخ است. و تمسک به هر دوی آن ها باید از یک سنخ باشد.

و تأکید حضرت بر این است که باید مردم این خود را از این دو منبع بگیرند و مرجع آن ها کتاب‌ خدا و عترت باشد. و وقتی که حضرت با این قاطعیت می‌فرمایند که از این دو منبع دین خود را بگیرید تا هرگز گمراه نشوید یعنی این دو منبع اشتباه ناپذیرند و پیروی و چنگ زدن به آن دو شما را از ضلالت و گمراهی بر حذر می‌دارد.

منبع: سیری در نهج البلاغه؛ مرتضی مطهری