روستای تیس با داشتن قدمتی طولانی و جاذبه‌‌های قابل توجه می‌تواند یکی از مقصدهای خاطره انگیز برای سفر شما باشد.
در ایران، روستاها همواره یکی از واحدهای اجتماعی بوده است که اقوام مختلف ایرانی به شکل‌های گوناگونی در آنها گرد هم می‌آمدند و سبک زندگی ساده و بی آلایشی را از سر می‌گرفتند.
امروزه روستاها بخشی بسیار جذاب از مقاصد گردشگری در ایران را تشکیل می‌دهند. روستای زیبای ماسوله، کندوان، ابیانه و روستای ولاشان تنها تعداد اندکی از این‌گونه روستاها یا ده‌ها به شمار می‌روند.
در این میان روستای کم‌تر شناخته شده اما قدیمی تیس را می‌توان یکی از بهترین روستاهای ایران نامید که ریشه در تاریخ باستان ایران زمین دارد. روستایی که به اعتبار گذشته‌ی خود و جاذبه‌هایی که دارد، می‌تواند مقصدی عالی برای تعطیلات آینده باشد.
معرفی
روستای باستانی تیس که طیس یا تیز هم خوانده می‌شود در گذشته یکی از مهم‌ترین بنادر ایران و مهم‌ترین بندرگاه ناحیه تاریخی مکران بوده است. بازرگانان در آن دوره کالاهای مورد نیاز را از آسیای شرقی و هند از طریق این بندر به دگر نقاط خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز ارسال می‌کردند.
جایگاه روستای تیس به عنوان بندر در برخی دوره‌های اسلامی هم حفظ شده است که در این زمان‌ها این بندر را تیز می‌نامیدند. با اینکه تیس امروزه اهمیت خود را به عنوان بندرگاه از دست داده اما به عنوان روستایی ساحلی باقی مانده است.
از آنجایی که نام روستا در کتاب‌های مرتبط به جنگ‌ها و فتوحات اسکندر مقدونی آمده می‌توان قدمت آن را تا حدود ۲۵۰۰ سال عقب برد. در دوره‌ی هجوم اعراب به ایران طبق گفته‌های «ابن بلخی» بندر تیس به دست لشگر بصره افتاد. در سال ۹۷۱ میلادی (۳۶۰ قمری) «عابد بن علی» یکی از فرماندهان عضدالدوله‌ی دیلمی تیس (تیز) را اشغال کرد و دست به کشتار مردم زد.
این کار مردم این روستا را مجبور کرد تا به دین اسلام بگرایند. در اواخر سده‌ی ده و اوایل سده‌ی یازده قمری ورود پرتغالی‌ها به خلیج فارس و دریای عمان، «میرجیِّند» یکی از سرداران ناحیه‌ی ساحلی مکران را به ایستادگی در برابر آنها واداشت. در آن دوره پرتغالی‌ها قلعه‌ای ساختند که امروزه می‌توان بقایای آن را در این روستا پیدا کرد.
آن‌گونه که به نظر می‌رسد روستای ساحلی تیس در دروه‌ی قاجار از شناخت چندانی برخوردار نبوده است. شاید بتوان یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش اهمیت روستای تیس به عنوان یک بندر را توقف تولید نیشکر و پانیذ در مکران یاد کرد. چرا که این بندر خروجی اصلی این محصولات بوده است.
روستای تیس در شهرستان چابهار واقع شده و جمعیت آن به حدود ۳,۸۷۳ نفر (سرشماری سال ۱۳۸۵) می‌رسد. نوع آب و هوای این روستا گرم و خشک است. عبور رودخانه‌ی لاوری از میان روستا سرسبزی مطلوبی به محیط اطراف آن بخشیده است.
قبرستان جن‌ها (جن سنط) در این روستا قرار دارد. این قبرستان سنگ قبرهای بزرگی دارد. بزرگی این سنگ‌ها بومیان را به این باور رسانده است که قبرها متعلق به انسان نیستند. حفر قبرها در کنار هم و روی سطح صخره‌ای بزرگ این باور را تشدید می‌کند. این باور باعث شده است تا کم‌تر کسی جرات کند شب‌ها به این گورستان پا بگذارد. البته احتمال دارد که این حفره‌ها تنها شیوه‌ای برای جمع آوری آب باران بوده باشند
طبق باور مردم محلی:
«این گورها متعلق به جن‌ها است. آنها مردگان خود را در حصار این سنگ‌ها دفن كرده‌اند، شب كه می‌رسد جن‌ها بر سر گور از دست‌رفتگان خود حاضر و به مویه و مرثیه‌سرایی مشغول می‌شوند. هر كس كه شبانگاه گذرش بر این گورستان بیفتد، مورد نفرین جن‌ها قرار می‌گیرد و با عذابی سخت بعد از چند روز می‌میرد».
مردم روستا اگرچه درگذشتگان خود را در این گورستان به خاک می‌سپارند، اما مراقبند كه شب گذرشان به گورستان جن‌ها نیفتد. عده‌ای معتقدند که شاید حفرکنندگان، به دلیل حفظ مردگان و در گذشتگان از گزند جانوران و خورندگان زیر زمینی، رنج كندن سنگ را بر خود هموار می‌كردند و گورها را این چنین می‌ساختند تا به مردگان‌شان احترام بگذارند.
قرار گرفتن قبرستان در دامنه کوه و وحشت مردم از نزدیک شدن به این مکان هنگام غروب و شب یکی از دلایل نامگذاری این محل بنام قبرستان جن‌ها است. گروه اندکی نیز معتقدند در هنگام غروب صدای گریه‌ها و مویه‌هایی از این گورستان به گوش می‌رسیده است.
تیس آثار تاریخی قابل توجهی دارد که از آن جمله می‌توان به کلات، قلعه بلوچ گت، مسجد جامع تیس، مجموعه غارهای طبیعی و مصنوعی بان مسیتی، قلعه پیروز گت، قلعه انوشیروان، آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پرتغالی‌ها و بندر صیادی تیس اشاره کرد.
آدرس
سیستان و بلوچستان، ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار
دسترسی
تیس امروزه با قرار گرفتن در مسیر ارتباطی چابهار-کنارک به عنوان یکی از مقاصد گردشگری استان سیستان بلوچستان از جایگاه خوبی برخوردار است.
با استفاده از راه هوایی از تهران تا چابهار حدود ۱۴۵۳ کیلومتر و از طریق راه زمینی با استفاده از جاده‌ی ایرانشهر- کرمان حدود ۱۹۶۱ کیلومتر فاصله است. تیس و چابهار یکی از خنک‌ترین مناطق ایران در تابستان و گرم‌ترین مناطق در طول زمستان به شمار می‌روند، بنابراین می‌توانید در هر فصلی روی سفر به این ناحیه حساب باز کنید.
در روستای تیس می‌توانید سوغاتی‌هایی همچون انواع سوزن دوزی، آبزیان تاکسیدرمی شده، ادویه محلی، حصیر، زیور آلات زنانه و خوراکی‌های محلی را تهیه کنید. در سفر به این روستا حتما یکی از غذاهای محلی مانند قلیه ماهی، پکوره، شیلانچ، مربای خرما، حلوای خرما، میگو پلو و سبزی پلو با ماهی را امتحان کنید.
