منش امام صادق (علیه السلام) در زندگی!

یکی از یاران امام صادق (علیه السلام) می گفت: با ایشان به سفر حج رفتم در بین راه زیر درخت خرماى خشكى نشسته بودیم. حضرت فرمود: اى نخل ما را از آنچه خداوند به عنوان روزى بندگانش در تو قرار داده است، بخوران! دیدم نخل پر از خرما شد و به طرف امام خم شد.

امام جعفر صادق (علیه السلام) صاحب علوم كثیر، عبادت فراوان، اوراد دائم، زهد آشكار و تلاوت بسیار بود. معانى قرآن كریم را به دقت بررسى و از اقیانوس قرآن گوهرهاى ارزنده را استخراج مى كرد و نتایج شگفتى به دست مى آورد و اوقاتش را به انجام طاعات گوناگون تقسیم مى كرد به گونه اى كه از خود در آن باره حساب مى كشید. دیدنش انسان را به یاد آخرت مى انداخت و شنیدن سخنش باعث پارسایى در دنیا مى شد. نتیجه پیروى از رهنمودهایش بهشت بود، نور جمالش ٍ گواهى مى داد كه او از سلاله نبوت است و پاكیزگى اعمالش روشن مى ساخت كه او از دودمان رسالت است.
ما در این نوشتار به اجمال برخی فضائل آن حضرت را بازگو می کنیم:

منش امام صادق (علیه السلام)

غذای داغی را به حضور امام صادق (علیه السلام) آوردند، چندین بار فرمود: نستجیر بالله من النار: پناه می بریم به خدا از آتش ٍ جهنم ، ما قدرت خوردن غذای داغ را نداریم ، پس چگونه قدرت تحمل آتش دوزخ را داشته باشیم . این گفتار را فرمود تا غذا خنك شد و از آن خورد روزی بنده كفشش پاره شد، و كفش از پایش در آمد، با پای برهنه راه رفت ، در حالی كه دستهایش ٍ را به سوی آسمان بلند كرده و به خدا عرض می كرد: رب لاتكلنی الی نفسی طرفه عین ابدا لا اقل من ذلك لااكثر: پروردگارا مرا به اندازه یك چشم بهم زدن و نه كمتر و نه زیادتر به خودم وامگذار(در حالی كه) قطرات اشك آنچنان از دیدگانش می ریخت كه از اطراف محاسنش سرازیر می شد. جالب اینكه : امام صادق (علیه السلام) همراه خود پارچه سبزی داشت كه در آن مقداری تربت (خاك قبر) امام حسین (علیه السلام) گذاشته بود، و هنگامی كه وقت نماز می رسید آن تربت را بر سجاده اش می ریخت و بر آن سجده می كرد. آری نمازی كه با یاد ایثارگری امام حسین (علیه السلام) باشد، موجب كمال نماز است ، و به نماز روح تازه ای می بخشد.

كسب روزی حلال

فضل بن ابی قره گوید: ما بر امام صادق علیه السلام وارد شدیم در حالی كه او بروی دیواری مشغول كار بود. عرض كردیم : خداوند ما را فدای شماگرداند اجازه دهید مااین كار را برای شما انجام دهیم یااینكه غلامان آن را انجام دهند. امام علیه السلام فرمود: نه ، بگذارید خود آن را انجام دهم زیرا من دوست دارم كه خداوند عزوجل مرا ببیند در حالی كه بادستهای خود كار می كنیم و و بازحمت دادن به خود در طلب مال حلال هستم . آنگاه فرمود: امیرالمومنین علیه السلام برای تحصیل حاجت خود تلاش می كرد و دوست داشت كه خداوند او را ببیند كه خود را در طلب حلال به زحمت انداخته است.

گره گشایی

صفوان در محضر امام صادق علیه السلام نشسته بود، ناگهان مردی از اهل مكه وارد مجلس شد و گرفتاریی كه برایش پیش آمده بود شرح داد، معلوم شد موضوع كرایه ای در كار است و كار به اشكال و بن بست كشیده است . امام به صفوان دستور داد:فورا حركت كن و برادر ایمانی خودت را در كارش مدد كن . صفوان حركت كرد و رفت و پس از توفیق در اصلاح كار و حل اشكال ، مراجعت كرد. امام سو ال كرد:چطور شد؟. خداوند اصلاح كرد.
بدانكه همین كار به ظاهر كوچك كه حاجتی از، كسی برآوردی و وقت كمی از تو گرفت ، از هفت شوط طواف دور كعبه محبوبتر و فاضلتر است . بعد امام صادق به گفته خود چنین ادامه داد:مردی گرفتاری داشت و آمد حضور امام حسن و از آن حضرت استمداد كرد. امام حسن بلافاصله كفشها را پوشیده و راه افتاد. در بین راه به حسین بن علی رسیدند در حالی كه مشغول نماز بود. امام حسن به آن مرد گفت :تو چطور از حسین غفلت كردی و پیش او نرفتی گفت :من اول خواستم پیش او بروم و از او در كارم كمك بخواهم، ولی چون گفتند ایشان اعتكاف كرده اند و معذورند، خدمتشان نرفتم . امام حسن فرمود:اما اگر توفیق برآوردن حاجت تو برایش دست داده بود، از یك ماه اعتكاف برایش بهتر بود.

سه درس زندگی

عبداللّه بن علی بن اعین گوید: عده ای از شیعیان در ضمن نامه ای از امام صادق علیه السلام سوالاتی كردند و به من امر كردند كه از حق مومن از آن حضرت سوال كنم . وقتی به محضر امام رسیدم آن سوال مطرح كردم اما امام علیه السلام جوابم را نداد. وقتی برای وداع به خدمت او رسیدم عرض كردم من سوال كردم اما شما پاسخ آن را ندادید. حضرت فرمود: ترسیدم با عدم رعایت آن كفران ورزید، همانا از سخت ترین واجبات خداوند بر خلقش سه چیز است : 1- رعایت انصاف از خودتان آنجا كه جزآنچه برای خود می پسندد برای او نپسندد. 2- كمك مالی به برادر مومن . 3- یاد خدا در هر حال و آن فقط (سبحان الله) و (الحمداللّه) نیست بلكه یاد خداوند ترك كاری است كه خداوند بر او حرام كرده است.

و حسن ختامی از سخنان حضرت:

امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمودند: چون خدا خیر بنده ای را خواهد او را نسبت به دنیا بی رغبت و نسبت به دین دانشمند كند و به دنیا بینایش سازد و به هر كه این خصلتها داده شود خیر دنیا و آخرت داده شده است. (اصول كافی ، ج 3 ، ص 196)
و نیز فرمودند: میان ایمان و كفر فاصله ای جز كم عقلی نیست . عرض شد : چگونه ای پسر پیغمبر ؟ فرمود : بنده خدا در حاجت خود متوجه مخلوق می شود ، در صورتی كه اگر با خلوص نیت متوجه خدا شود آنچه خواهد در نزدیكتر از آن وقت به او رسد. (اصول كافی ، ج 1 ، ص 32)

منابع:
سایت اندیشه قم

سایت بیتوته

سایت الف
داستان راستان / استاد مطهری
داستان صاحبدلان / محمد محمدی اشتهاردی
قصه های تربیتی چهارده معصوم (علیهم السلام) / محمد رضا اکبری

آمنه اسفندیاری ـ  تبیان