مهمترين نكته اى كه در پاسخ اين سؤال نيازمند توضيح و تبيين دارد اين است كه وظايف و كاركردهاى دولتها به هيچوجه منحصر به مسائل و موضوعات داخل نمىباشد، بلكه دولتها علاوه بر كوشش در جهت بهبود و توسعه مسائل داخلى، يكسرى وظايف و اهدافى را نيز در خارج از مرزهاى جغرافيايى و در محيط بينالمللى، بر عهده دارندكه البته اين وظايف براساس تعريفى كه هر كدام از آنها از منافع ملى، اهداف و آرمانها، امكانات مادى و معنوى خود دارند متفاوت خواهد بود.
در هر صورت دولتى موفق است كه بتواند وظايف خود را هم در بعد داخل و هم در بعد خارج به خوبى انجام داده و بيشترين دستاوردها و نتايج مثبت را در جهت آرمانها، منافع ملى كوتاهمدت و بلندمدت كشور خود كسب نمايد.
بديهى است غفلت از هر كدام (سياست داخلى و سياست خارجى) به بهانه وجود مشكلات و موانع در ديگرى، ضربهاى جبرانناپذير به اهداف،آرمانها و منافع كوتاهمدت و بلندمدت كشور محسوب خواهد شد. بر اين اساس شناخت وظايف متعدد دولت در ابعاد مختلف نكتهاى حائز اهميت مىباشد كه به صورت مختصر به بررسى آن در رابطه با سؤال فوق مىپردازيم:
1. بر اساس اصول و آموزههاى دينى، جامعه اسلامى پيكره واحدى است؛ چنان كه قرآن مىفرمايد: «ان هذه امتكم امةً واحدةً و انا ربكم فاتقون» (1) براساس اين آيه، همبستگى عميقى بين همه مسلمانان دنيا ـ صرف نظر از هرگونه مرزبندى و جغرافيايى به جهت وحدت كلمه و اعتقاد به تعاليم الهى- وجود دارد، همدردى، همدلى و همنوايى، يكى از خصايص بارز وبرجسته امت اسلامى است كه دلهاى آنان را به يكديگر نزديك مىكند. پيامبر گرامى اسلام در بيان اين واقعيت مىفرمايند:
حكايت مؤمنان در دوستى و مهربانى چون اعضاى يك پيكر است؛ وقتى يكى از آنها رنجور مىشود، ديگران به مراقبت و حمايت از او همداستان مىشوند . (2)
اين همبستگى عميق اسلامى، تعاون اسلامى را نيز به همراه دارد؛ بدين معنا كه مسلمانان در همه امور و شؤون مشترك اجتماعى، اقتصادى و سياسى خود، موظف به هميارى يكديگرند؛همان گونه که قرآن می‌گوید: و تعاونوا على البر و التقوى و لاتعاونوا على الاثم و العدوان . (3)
بر اين اساس، همگان مسؤول همديگرند. پيامبر گرامى اسلام، در حديث نبوى مشهور مىفرمايد: «مَن سَمع رجلاً يُنادى يا لَلْمُسلمين فَلَم يَجِبْهُ فَلَيسَ بِمُسلِم؛ هر كس ندايى را بشنود كه مسلمانان را به كمك مىطلبد و پاسخ مساعد نگويد، مسلمان نيست». همچنين در حديث ديگرى مىفرمايد: «مَنْ اَصْبَحَ وَ لَمْ يَهتمَّ بامورِ المُسلمين فَليَس بمُسلِم؛ يعنى هر كس صبح برخيزد و در انديشه كارهاى مسلمانان نباشد مسلمان نيست» بر اين اساس يكي از منافع مهم كمك به فلسطين ايجاد وحفظ وحت اسلا می‌است كه اين امر براي ايران مهم است زيرا يكي از ا رمان هاي مهم امام خميني (ره) همگراي جهان اسلام می‌باشد.
2. بر اساس اصول متعدد قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران (اصول 3، 11، 152 و 154)، دولت به نمايندگى از همه مردم، موظف به ايفاى «تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان» است. به همين جهت «موظف است سياست كلى خود را بر پايه ائتلاف و اعتماد ملل اسلامى، قرار دهد» و در اعمال سياست خارجى، به «دفاع از همه مسلمانان» بپردازد. بنابراين هم بر اساس آموزههاى دين اسلام و هم بر اساس اصول متعدد قانون اساسى، دولت موظف است، حمايتهاى لازم را از ساير مسلمانان جهان به عمل آورد.
3. با توجه به واقعياتى از قبيل وجود مرزبندىهاى بينالملل، حفظ و تقويت نظام جمهورى اسلامى ايران، ارائه الگويى نمونه بر اساس اصول و ارزشهاى اسلامى و ...؛ توجه به نيازهاى داخلى حائز اهميت مىباشد. حال اگر زمانى بين نيازهاى داخل و خارج، تزاحم به وجود آمد، رعايت اصول زير، ضرورى مىنمايد:
الف) بر اساس آيات و روايات متعدد، جمهورى اسلامى ايرن به عنوان يك نظام اسلامى، داراى يك سرى مسؤوليتهايى فراملّى، نسبت به ساير مسلمانان است. اين مسؤوليتها در مورد تزاحم بين نيازهاى داخلى و خارجى، حتما بايد مراعات شود. مثلاً اگر در كشورهاى ديگر، مسلمانانى نيازمند به ضرورىترين نيازهاى حياتى (از قبيل غذا، دارو، پوشاك و...) باشند؛ بدون شك نمىتوان نيازمندىهاى غيرحياتى و كماهميتتر داخلى را اولويت داد؛ چون مسأله زندگى و حفظ جان مسلمانان در ميان است.
ب ) ملاك تقدم نيازهاى داخل يا خارج در امور غيرمتيقن مسؤوليتهاى فراملى، رعايت اصل اهم و مهم است. به بيان ديگر، حاكم اسلامى با كمك گرفتن از متخصصان و كارشناسان رشتههاى مختلف و با درك شرايط و مقتضيات زمانى و مكانى، بايد مشخص كند كه اولويت با رفع نيازهاى داخلى است يا نيازهاى خارجى دولت اسلامى. در هر حالت، بايد قدر متيقن مسؤوليتهاى برون مرزى و كمكهاى حياتى را سر لوحه سياست خارجى خود قرار دهد. در غير آن موارد، چه بسا در مواردى، بر اساس نظرات كارشناسى و تخصصى ثابت شود كه وظيفهاى برون مرزى بر نيازهاى داخل اولويت دارد (مانند حمايت ايران از حزبالله لبنان در مقابل رژيم غاصب اسرائيل) و در مواردى نيز ممكن است مسائل داخلى اولويت دارد مانند تقدم دفاع از مرزهاى كشور در برابر حمله عراق.
با توجه به اين مطالب، درباره كمك ايران به مسلمانان فلسطين گفتنى است كه بخشى از اين كمكها (مانند مواد غذايى، دارو،پوشاك و...) در شرايط فعلى، حياتى بوده و از مسؤوليتهاى فراملى دولت اسلامى محسوب مىشود.
با توجه به نيازهاى ضرورى و حياتى مردم فلسطين و امكانات نسبتا خوب كشورمان، كمكهايى محدود بوده و تأثير منفى در روند آبادانى و حل مشكلات اقتصادى و معيشتى ما بر جاى نمىگذارد. به علاوه نتايج مثبتى را در كوتاه مدت و طولانى مدت، در سطح منطقهاى و بينالملل، براى كشورمان به ارمغان مىآورد.
کوتاه سخن این که درمورد کمک‌های ایران به فلسطین می‌گوییم:
1- فشارها و مشكلات جامعه هراندازه زياد باشد دربرابر وضعيت پيش آمده براى برادران و خواهران آواره فلسطينى و... اصلا قابل قياس نيست.
2. مسلمانان امت واحده و داراى سرنوشت مشتركى هستند. استعمارگران همواره درپى جداسازى وتفرقه ميان ملت هاى مسلمانند تااز اين رهگذر سلطه خود را برجهان اسلام بيشتر استوار سازند. بنابراين اگر ما دست از يارى برادران مظلوم مسلمان خود برداريم درواقع به پارهسازى امت واحد اسلامى كه هدف دشمنان است كمك كرده ايم.
3. همان طور كه درروايت است كمكهاى فردى موجب افزايش نعمت و بركات الهى است كمك هاى اجتماعى نيز چنين است.
4. امروزه در تمام جهان سرمايه هايى براى كمك به جوامع محروم اختصاص داده مىشود و دراين حركت انسان دوستانه مسلمانان و جمهورى اسلامى بايد جلودار باشند.
5. انجام حمايتهاى اقتصادى، سياسى و تبليغاتى در حد وسع و توان از ملتهاى مسلمان ديگر خصوصا فلسطين، نه تنها با منافع ملى ما تعارض ندارد بلكه در راستاى تأمين منافع ملى ايران به حساب مىآيد؛ زيرا: اولاً، منافع ملى يك كشور فقط در مرزهاى جغرافيايى آن محدود نمىشود. لذا دولتها به ميزان هزينههايى كه در كشورهاى ديگر مبذول مىدارند، از توان و قدرت تصميمگيرى و تأثيرگذارى بيشترى نيز در آينده آن كشور و معادلات منطقهاى برخوردار مىباشند. ثانيا، حفظ موجوديت، استقلال و تماميت ارضى و امنيت ملى كشور كه از عناصر كليدى و حياتى تشكيلدهنده منافع ملى مىباشد، نيازمند صرف چنين هزينهها و كمك به ملتهايى كه در خط اول مبارزه با دشمنان ما قرار دارند مىباشد.
آينده نگرى و تأمين منافع بلندمدت خود بهترين دليل بر انجام چنين اقداماتى مىباشد، زيرا آرمانها و اهداف توسعه طلبانه رژيم صهيونيستى هرگز به فلسطين محدود نبوده بلكه آرزوى سيطره بر جهان اسلام و خصوصا امالقراى آن يعنى جمهورى اسلامى ايران را در سر مىپروراند.
6. اين اعانات يكپارچگى ما را بهتر حفظ مىكند و قدرت جمعى ما را بر دشمنان افزون مىسازد و براى مصونيت خود ما از خطرات دشمن مفيداست.
7. ارسال اين قبيل كمكها مختص ايران نيست بلكه كشورهاى بزرگ جهان مانند آمريكا، با وجود بسيارى مشكلات داخلى، باز هم در جهت اهداف ومنافع نامشروع خود كمكهاى بسيار زيادى را به اسرائيل كه واقعا هيچ بهرهاى براى ملت آمريكا ندارد ارسال مىنمايند، بنا براین روا نیست كه كشورهاى اسلامى از انجام كمترين وظايف دينى و انسانى خود در قبال مشكلات مردم فلسطين و ساير جهان اسلام دريغ ورزند.
پی‌نوشت‌ها:
1ـ سوره مؤمنون، آيه 52.
2ـ نهج الفصاحه، ش 2712.
3ـ سوره مائده، آيه 2.
منبع: t-pasokhgoo.ir
