برخی از پیامبران و رسولان الهی دارای دین و کتاب مستقل بودند و انبیای دیگر، دین و شریعت آنان را تبلیغ می‌کردند. این گروه، پیامبران اولوالعزم بوده و بر اساس نظر مشهور، پنج نفر هستند:
1. حضرت نوح، 2. حضرت ابراهیم، 3. حضرت موسی، 4. حضرت عیسی 5. پیامبر اسلام حضرت محمد(ص).
آنچه از روایات به دست می‌آید این است که دین و شریعت پیامبران اولوالعزم بویژه پیامبر اسلام(ص) جهانی بوده و آنان پیامبر تمام افراد بشر در هر نقطه‌ای از جهان حتی پیامبر اجنه نیز بوده‌اند، چنان‌که در روایات از امامان معصوم نقل شده است:
راوی می‌گوید از امام پرسیدیم اولوالعزم چه کسانی هستند؟ امام فرمود، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، و حضرت محمد(ص). سپس پرسیدیم معنای اولوالعزم چیست؟ امام فرمود، اولوالعزم پیامبرانی هستندکه برای تمام نقاط زمین از شرق تا غرب و برای تمام انسان‌ها و جنیان مبعوث شده‌اند. [1]
راوی از امام رضا (ع) روایت نقل کرده است: اولو العزم را اولو العزم نامیدند؛ زیرا که ایشان صاحبان عزائم و شرایع‌اند، و این از آن جهت است که هر پیامبرى بعد از نوح(ع) بر شریعت و طریقت و تابع کتاب او بود تا زمان ابراهیم خلیل(ع). هر پیامبرى در زمان ابراهیم و بعد از او بر شریعت و طریقت و تابع کتاب او بود تا زمان موسى(ع). هر پیامبرى که در زمان موسى و بعد از زمان او بود بر شریعت و طریقت و تابع کتاب او بود تا زمان عیسى(ع). و هر پیامبرى که در زمان عیسى(ع) و بعد از زمان او بود بر طریقه عیسى و شریعت و تابع کتاب او بود تا زمان پیامبر ما محمد(ص). [2]
البته اولو العزم بودن به معنای جهانی بودن دین است و لزوماً به معنای آن نیست که تا ظهور پیامبر بعدی، ندای آن دین به گوش تمام جهانیان رسیده باشد چون ظاهراً تمام شرایع غیر از شریعت پیامبر اسلام (ص) قبل از آنکه ندایش به تمام جهان برسد، با شریعت جدیدی جایگزین شده است.
برای اطلاع بیشتر، ر.ک: پاسخ شماره 460 ؛ 32102 ؛ 2600.
[1]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق، مصحح، امینی، عبد الحسین، النص، ص ۱۸۰، نجف اشرف، دار المرتضویة، چاپ اول، 1356ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 11، ص 32 - 33، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[2]. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، ج 2، ص 80، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
