در مورد چگونگی قیامت، نظریه صحیح و مورد اتفاق همه‌ی علمای شیعه این است که معاد هم جسمانی است و هم روحانی. اما در مورد کیفیت جسم در آخرت مقداری اختلاف است. برخی از اندیشمندان بر این باورند که بدن محشور در قیامت عین همین بدن مادی است؛ اما عده‌ای دیگر معتقدند عین این بدن نیست، بلکه مثل آن است.[1]
در هر صورت در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت: بدن این دنیا نیز دارای درک و شعور است؛ چنان‌که همه‌ی موجودات حتی جمادات نیز شعور و درک دارند،[2] ولی درجه شعور و ادراک آنها با انسان‌ها متفاوت است. به بیان دیگر، آثار و نشانه‌های شعور جمادات مانند آثار و نشانه‌های آگاهی و دانش انسان‌ها نیست که به راحتی قابل درک برای همه باشد. بنابراین، تفاوت درک و شعور بدن در قیامت با درک و شعور او در دنیا، یا به این است که مرتبه شعور بدن در قیامت بالاتر است؛ یعنی به گونه‌ای است که دیگران نیز متوجه آثار شعور آن می‌شوند. به بیان دیگر، آخرت صحنه بروز و ظهور شعور آگاهی بدن است. یا این‌که در قیامت قدرت شعور انسان‌ها بالا می‌رود و پرده از جلوی چشم انسان‌ها بر داشته می‌شود تا آثار ادراک بدن و نطق آن‌را درک کنند.
[1]. برای اطلاع بیشتر ر. ک: پاسخ‌‌های: 5373 «چگونگی معاد و دلایل آن از دیدگاه فلاسفه و متکلمان»؛ 6234، «معاد جسمانی»؛ ۳۰۹۹۲، «نظر ملاصدرا در باره معاد جسمانی»؛ 6335، «بدن محشور در معاد جسمانی».
[2]. برای اطلاع بیشتر، ر. ک: پاسخ‌‌های: 7585، «چگونگی تسبیح جمادات و نباتات»؛ 20144، «تسبیح موجودات عالم در قرآن کریم».
