همان گونه که می‌دانید، تمام احکام و دستورهای اسلامی برای حفظ مصالح و منافع مادی و معنوی مردم وضع شده و به هیچ وجه هدف دیگری در کار نبوده است. خداوند می‌خواهد با این احکام، هم طهارت معنوی و هم پاکیزگی جسمانی برای مردم فراهم شود. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: " ... ما یُریدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ... "؛ [1] خدا نمىخواهد شما در رنج افتید، بلکه مىخواهد که شما را پاکیزه سازد . این آیه می‌خواهد یک قانون کلی را بیان کند، و آن این که احکام الاهی در هیچ مورد به صورت تکلیف شاق و طاقت فرسا نیست: "... لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها..."؛ [2] خداوند هیچ کس را جز به اندازه طاقتش مکلّف نمىکند.
با این مقدمه درباره فلسفه غسل زنان باید گفت: اساساً حکمت و اسرار غسل، از جمله غسل حیض منحصر به تمیزی و نظافت ظاهری و جسمی نیست، بلکه جنبه معنوی آن بیشتر مورد نظر است؛ از همین رو است که غسل باید با قصد قربت انجام شود و گرنه حتی اگر نجاست ظاهری نیز وجود داشته و با غسل برطرف شود، آن غسل صحیح نمیباشد. از نظر اسلام زن حائض حکم یک انسان به اصطلاح «محدث» یعنی انسان فاقد وضو و غسل را دارد که در آن حال از نماز و روزه محروم است. حیض؛ مانند موارد دیگری چون جنابت، خواب، بول و ...، موجب حدث است که اولاً: اختصاص به زنان ندارد و ثانیاً: با غسل و یا وضو مرتفع می‌شود.
اما آنچه در این تکلیف عبادی بیش از هر چیز حائز اهمیت است، فلسفه معنوی غسل است. خداوند متعال پس از بیان غسل، وضو و تیمم، می‌فرماید راز این دستور آن است که شما پاک شوید: «ولکنْ یُرید لِیُطهِّرکم»؛ [3] تا انسان پاک و طاهر نشود به خدایی که طیّب و طاهر است نمی‌رسد. این طهارت، محبوب خدای متعال است.
انسان اگر اندکی در مسئله طهارت تأمل و دقت کند، به این نتیجه خواهد رسید، دینی که این قدر در مورد مسئله طهارت سفارش می‌کند و به پاکیزگی که به منزله قشری برای حقیقت انسان است اهمیت می‌دهد، به یقین از طهارت باطن غافل نبوده و به آن اهمیت ویژه می‌دهد.
گفتنی است وجوب غسل به معنای نجس بودن زن در زمان حیض نیست، همان طور که در مردان جنب بودن دلیل بر نجس بودن نبوده و در مبطلات وضو نیز نجاستی به وجود نمیآید تا با وضو برطرف شود.
برای آگاهی بیشتر پاسخ‌های زیر را مطالعه کنید:
فلسفه غسل، 13736 (سایت: 13450) .
فلسفه و حکمت احکام فقهی، 8593 (سایت: 9135) .
حفظ و بهداشت محیط زیست در اسلام، 333 (سایت: 320) .
[1] مائده، 6. "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضى أَوْ عَلى سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدیکُمْ مِنْهُ ما یُریدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لکِنْ یُریدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ"؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، چون به نماز برخاستید، صورت و دستهایتان را با آرنج بشویید و سر و پاهایتان را تا قوزک مسح کنید. و اگر جُنب بودید خود را پاک سازید. و اگر بیمار یا در سفر بودید یا از جاى قضاى حاجت آمده بودید یا با زنان نزدیکى کرده بودید و آب نیافتید با خاکى پاک تیمم کنید و صورت و دستهایتان را با آن مسح کنید. خدا نمىخواهد شما در رنج افتید، بلکه مىخواهد که شما را پاکیزه سازد و نعمتش را بر شما تمام کند، باشد که سپاس گزارید.
[2] بقره، 285.
[3] همان.
منبع: http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa13454
