تالاب میقان که زیستگاه برخی از نادرترین پرندگان مهاجر به ایران است، یکی از زیباترین مناطق ایران برای طبیعت‌گردی و پرنده‌نگری محسوب میشود. حیات وحش متنوع و طبیعت کویری جلوه‌ای خاص بدان بخشیده است.
تالاب دیدنی میقان که در گذشته به نمک‌زار فراهان مشهور بوده، در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی اراک، جنوب غربی داودآباد و در دشت فراهان استان مرکزی واقع‌شده است. مساحت این تالاب در محدوده ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلومترمربع متغیر است و حدود ۱۶۵۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و آب دریاچه شور است. تالاب میقان شامل سه جزیره به نام کریستالین یک و دو در وسط، قسمت کویری و دشت‌های اطراف میشود.
دریاچه از لحاظ آب‌وهوایی دارای زمستان‌های معتدل است؛ همین ویژگی سبب شده است که در پاییز و اوایل زمستان زیستگاه پرندگان به‌ویژه پرندگان مهاجر از مناطق شمال ایران و مناطق سردسیری باشد. در سال‌های با بارندگی مناسب، تالاب دارای آب قابل‌توجه است و در سال‌های کم‌آبی عموما سطح تالاب خشک‌شده و به حالت کویری و شوره‌زار در می‌آید. منابع تامین آب تالاب را بارش‌های جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل می‌دهند. قدمت تالاب، از منظرگاه دیرینه‌شناسی، به دوره پالئوسن بازمی‌گردد، زمانی که در آن تالاب به دلیل حرکت صفحه‌های تکتونیکی اطراف شکل گرفته است.
تالاب میقان دارای ویژگی‌های بوم‌شناسی ویژه‌ای است، از جمله آن که سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد که در میان آن‌ها بعضی از گونههای نادر و حمایت‌شده کم‌یاب دیده می‌شوند. به علت جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاه‌های دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری نزد علاقه‌مندان به محیط زیست پیدا کرده است. در فصل بهار تالاب میقان به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های اصلی پرندگان مهاجری که در پاییز با عبور از این منطقه از نواحی سردسیر سیبری به سمت مناطق گرمسیر جنوبی و آفریقا پرگشوده بودند و اینک در راه بازگشت به موطن اصلی در این تالاب اسکان موقت دارند. بیش از ۶۰ درصد پرندگان استان و ۱۶ درصد پرندگان کشور در این تالاب کشوری زندگی می‌کنند و برخی از گونههای پرندگان مهاجر و بومی این منطقه نادر و ارزشمند بوده و حضور پرتعداد آن‌ها در فصل مهاجرت موجب میشود که گروه‌های گردشگری متعددی برای پرنده‌نگری به این خطه سفر کنند.
وجود برخی حیوانات وحشی همچون گرگ، روباه، مار، پرندگانی چون عقاب و برخی نمونه‌های نادر لابه‌لای شاخ و برگ‌های سبز قره‌داغ و آترپلیکس جلوه‌ای دیدنی به نواحی کویری این تالاب داده است. درنا، مرغابی‌سانان، فلامینگوها، خروس کولی و انواع پرندگان دیگر با حضور خود در طبیعت بکر تالاب میقان انسان را شگفت‌زده و به دیدن هر چه بیشتر وا می‌دارد. این تالاب توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان مرکزی به منطقه شکارممنوع تبدیل شده است. تالاب میقان اراک سالانه پذیرای بیش از ۱۲ هزار قطعه پرنده مهاجر از سیبری است و از سوی دیگر تالابی در یک محیط کویری است که این خصوصیت یک ویژگی منحصربه‌فرد و جالب است.
مطابق با استانداردهای جهانی تالاب‌ها، هر تالاب که یک درصد از یک گونه پرنده را در خود پذیرا باشد، در مختصات جهانی و بین‌المللی قرار میگیرد. از این منظر، تالاب میقان اراک در کنار تالاب گاوخونی اصفهان تنها پذیرای پرندگان مهاجر در مرکز کشور به منظور زمستان گذرانی محسوب می‌شوند. همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره‌گاه های مهم گیاهان شور کشور به شمار می‌‌رود. علاوه بر پرندگان، گونههای پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند.
در تالاب میقان به علت شوری آب، گنبدها و طبقات نمکی شکل میگیرد. این طبقات و لایه‌‌های نمکی تمامی سطح دریاچه را پوشانده است و از فاصله دور سفید و برفی جلوه می‌‌کند. همچنین این تالاب دارای بزرگ‌ترین منبع سولفات سدیم در کشور است و شرکت املاح معدنی ایران حق برداشت از معادن این تالاب را اخذ کرده است. تالاب از نگاه گردشگری، یکی از مراکز مهم طبیعت‌گردی و پرنده‌نگری کشور محسوب میشود. روز ۱۵ آبان به دلیل تجمع درناها در تالاب میقان، روز درنا نام‌گذاری شده است. دریاچه تالاب میقان در قلب کویری واقع شده که طی سال های اخیر با تلاش‌‌های بی‌وقفه سازمان منابع طبیعی به تفرجگاهی سرسبز تبدیل شده است. هم‌اکنون با احداث برج مراقبت کویری در دل تالاب، شرایط مناسبی برای بازدید از این منطقه مهیا شده است.
مسیر دسترسی به تالاب میقان
تالاب میقان در استان مرکزی و در نزدیکی شهر اراک واقع شده است. برای دسترسی به این تالاب باید از سه راه خمین به سمت کمربندی شمالی حرکت کرد. پس از آن به میدان تره بار خواهیم رسید، همچنان باید مسیر را مستقیم در پی گرفت، حدود یک الی دو کیلومتر بعد از میدان تره‌بار به یک جاده فرعی در سمت راست جاده می‌رسیم. در ابتدای جاده تابلوی بزرگ قرمز رنگی وجود دارد، پس از وارد شدن به داخل این جاده فرعی و عبور از پل روگذر به کارخانه تولید سولفات‌سدیم می‌رسیم که در سمت راست جاده نمایان است. با ادامه این مسیر، پس از حدود سه الی چهار کیلومتر به انتهای تالاب میقان خواهیم رسید.
بهترین زمان برای بازدید از تالاب میقان
بهترین زمان برای برگزاری برنامه‌های پرنده‌نگری در این تالاب، فصل بهار و پاییز است. از این میان، فصل پاییز مامن این پرندگان برای گذران زندگی در آسمانی به دور از سرمای سیبری است و پرندگان اقامت بیشتری در تالاب می‌گزینند.
