شاید اگر در گذشته به دیگران می‌گفتیم که قصد سفر کردن به کویر را داریم، با تعجب به ما نگاه می‌کردند، امروزه اما به لطف هنرمندان و برخی افراد اغلب ما با زیبایی‌هایی این مناطق بکر خدادای و آسمان زیبای شبشان نسبتا آشنا هستیم. همچنین وجود وسایل ارتباطی و ماهواره‌ای مانند GPS سختی سفر به چنین نقاطی را تا حد زیادی کاهش داده‌اند. بنابراین، سفر کردن به مناطق کویری امروزه به امری عادی تبدیل شده است که از قضا طرفداران بسیاری هم دارد. کویر ریگ‌جن به دلیل اینکه هنوز تا حد زیادی ناشناخته مانده است، یکی از جذاب‌ترین نقاط کویری ایران به خصوص در میان عکاسان به شمار می‌رود.

معرفی

کویر ریگ جن در جنوب غربی و غرب دشت کویر واقع شده است و از شمال به جنوب سمنان و جنوب شرق گرمسار، از غرب به پارک ملی کویر و تنگ ظلمات و همچنین از بخش شرقی به سمت محور ارتباطی جندق-معلمان و در نهایت از جنوب به شمال انارک و چوپانان امتداد دارد. وسعت ریگ جن در بین این نواحی به ۳۸۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد. این کویر مخوف به دلایلی همچون وسعت زیاد و و عدم وجود چشمه یا چاه آب هیچ گاه مورد علاقه‌ی کاروان‌ها نبوده است و همین مورد آن را ترسناک می‌کند، چرا که ناشناخته‌های زیاد در آن وجود دارد. تلماسه‌های فراوان، باتلاق‌های نمکی، شنزارهای روان، پوشش گیاهی بسیار اندک (تنها در مناطق ریگزار) و نبود حیات آنچنانی از جمله ویژگی‌های این ناحیه از ایران عزیز به شمار می‌رود. موردی که سفر به ریگ جن را بسیار مشکل می‌کند، وجود باتلاق‌های نمکی است که تاکنون جانداران زیادی را به کام مرگ کشانده و همین موضوع سبب دست به دست شدن افسانه‌های بومی و محلی شده است. به گونه‌ای که امروزه از آن به عنوان مثلث برمودای ایران یاد می‌شود که البته به جز همین ترسناک بودن هیچ شباهتی به مثلث مذکور ندارد. در باور مردم بومی ارواح شیطانی بر این منطقه از کویر مرکزی سلطه دارند، بنابراین هرکس که به آن پا بگذارد دیگر باز نخواهد گشت.

طی سال ۱۹۰۰ میلادی، کویرنوردی سوئدی به نام سون هودین سعی کرد از این کویر برای اولین بار عبور کند، اما همین باتلاق‌های نمکی مانع از انجام این کار شدند و در نهایت سودین از این کار منصرف و از حاشیه‌ی جنوب غربی آن عبور کرد. هودین دیده‌های خود را در کتاب "کویرهای ایران"به رشته‌ی تحریر درآورده است. هودین در کتاب کویرهای ایران افسانه ای را از مردم آن زمان روایت میکند که در مرکز ریگ جن بهشت گمشده ای وجود دارد. در این بهشت دریاچه ای هست و در کنار آن جنگلهای انبوه قرار دارند. شیاطین پشم شترها را در آنجا رها کرده اند و هر کس به این منطقه دست یابد ثروتمند خواهد شد. اما شکی نیست که همه‌ی این‌ داستان‌ها محدود به همان باورهای بومی و قدیمی می‌شوند و در واقعیت جایی ندارند. حدود 30 سال بعد جغرافی دان، محقق و سفرنامه‌نویسی اتریشی به نام "آلفونس گابریل" سعی بر تکرار چنین کاری کرد که وی هم موفق نشد. آلفونس گابریل درباره‌ی کویرهای ایران اینگونه نقل کرده است: «کویر کسی را که یکبار گرفتار افسونش شود دیگر هرگز رها نخواهد کرد.». در نهایت این طلسم دیرینه در سال ۱۳۸۴ و پس از چندین بار تلاش نافرجام توسط کویر نورد ایرانی" دکتر علی پارسا" برای همیشه شکسته شد. وی توانست به همراه چندتن از دوستانش در زمستان این سال تا مرکز کویر ریگ‌جن پیشروی کند. البته پیش از این اشخاص هم افراد گمنام زیادی به خصوص محلی‌ها از این منطقه به سلامت عبور کرده‌اند ولی ثبت مشاهدات اولیه توسط علی پارسا صورت پذیرفته است.

علی پارسا در خاطرات خود درباره آشنایی اولیه اش با ریگ جن می نویسد:

"در یكی از سفرهایی كه زمان دانش آموزی به كویر مركزی داشتم، در نقشه ای به ریگ جن برخوردم. نامش اسرارآمیز به نظر می آمد. تصمیم گرفتم به آنجا بروم و این همزمان شد با انقلاب ایران. سالها بعد در ۱۳۷۵ این رویا با سفر به پارك ملی كویر دوباره به سراغم آمد. من، دوستانم و آقای میرانزاده، رئیس وقت پارك ملی كویر تصمیم گرفتیم كه از فراز ریگ جن با هواپیما عبور كنیم تا به خودمان ثابت كنیم در مسیر، چیز عجیبی نیست. فقط نمك است و ماسه و تپه. نخستین امر شگفتی كه در ریگ جن با آن مواجه شدیم، گودالی تازه به وجود آمده بود. داخل گودال یك فضای آبی دیده می شد كه آب شور بود. اطراف آن نمك كریستال شده به رنگ سفید دیده می شد و اطراف آن به رنگ قهوه ی بود كه مشخص بود در اثر فشار، خاك آن پخش شده است."

شاید برایتان سوال باشد که چرا این منطقه را ریگ جن می‌گویند؟ ریگ‌جن یعنی "ماسه‌زار مخفی". باید گفت که کلمه‌ی "جن" به معنی پوشیده و مخفی است و از آنجایی که این ناحیه تا مدت‌ها به دلایلی که پیش تر ذکر کردیم ناشناخته و مخفی بود، یکی از دلایل می‌تواند این باشد. دلیل دیگر اما احتمالا ایجاد صداهای ترسناکی است که ناشی از حرکت باد روی تلماسه‌ها هستند. دلیل احتمالی دیگر که کمتر می‌توان به آن استناد کرد گرمای بیش از حد ریگ‌جن است که به جنس اجنه در قران یعنی آتش تشبیه می‌شود. در زبان شیرین فارسی، به توده‌های عظیم تپه‌های ماسه‌ای فعال و فاقد پوشش گیاهی که منطقه‌ی بزرگی را می‌پوشانند ماسه‌زار یا "ریگ" می‌گویند.

آدرس

دسترسی

امروزه خوشبختانه با کمک راهنماهای بسیار مجرب و به همراه داشتن امکانات لازم، می‌توان تا حدی در این منطقه‌ی کویری رسوخ کرد و از زیبایی‌های آن لذت برد. باور کنید یا نه، آسمان هیچ کجای جهان به اندازه‌ی آسمان کویر زیبا نیست. شاید بتوان بهترین مسیر دسترسی به این کویر را بخش شمال شرق پارک ملی کویر دانست. جاده‌ی سنگفرش ملک آیاد که زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست اداره می‌شود و عبور از آن نیاز به اخذ مجوز دارد، مسیر نسبتا راحت‌تری را در اختیار علاقمندان می‌گذارد. توصیه می کنیم اگر قبلا به این مکان سفر نکرده‌اید، به هیچ وجه بدون یک راهنمای مجرب اقدام به این کار نکنید که ممکن است عواقب ناگواری به همراه داشته باشد. برای سفر به کویر بیش از هرچیز باید بتوانید حوادث غیرقابل پیش‌بینی را در نظر بگیرید و خودتان را برای هرکدام از آن‌ها آماده کنید. به دقت بسیاری باید لوازم ضروری سفر و صد البته آب آشامیدنی کافی به همراه داشته باشید. به ندرت برخی از آژانس‌های مسافرتی اقدام به برگزای تورهایی می‌کنند که ما آن‌ها را به شما توصیه می‌کنیم. سفر به ریگ‌جن و عبور آن در بهترین حالت حدود۴ روز زمان می‌برد.