راهنمای خرید و نکات ریز کارت گرافیک

برخی افراد بهترین کارت گرافیک را جدید‌ترین و غالباً گران قیمت‌ترین آن‌ها می‌دانند؛ اما این اشتباه است. خوشبختانه این روز‌ها تنوع بسیار خوبی چه در بازارهای جهانی و چه در بازار داخلی وجود دارد و گزینه‌های مختلفی را پیش روی خود داریم. یک کارت گرافیک سریع‌تر و قدرتمند‌تر؛ سرعت اجرای بازی‌هایمان را بیشتر می‌کند و می‌توانیم تنظیمات گرافیکی بالاتری را اعمال کنیم و لذت بیشتری از گیمینگ ببریم. به عنوان یک قانون کلی در هنگام خرید سیستم گیمینگ؛ باید تا سر حد ممکن هزینه بیشتری را صرف کارت گرافیک کرد، مگر اینکه به نقطه «کاهش بازده» برسیم، اینجاست که توصیه می‌شود پول اضافی را صرف سایر قطعات کنید.

قانون کاهش بازده(بازدهی نزولی)

بر اساس این قانون در یک سیستم که عوامل مختلفی تاثیر گذار است، افزایش این عامل‌ها پس از میزان معینی، موجب افزایش کمتر و بازده کمتر می‌شود. به عبارت ساده‌تر نقطه کاهش بازدهی یا بازده نزولی، نقطه‌ای است که در آن با افزایش عواملی از جمله قیمت، افزایش کارایی چشمگیری را شاهد نباشیم. 
این نقطه همواره ثابت نیست و بطور متناوب و همراه با صنعت پردازنده‌های گرافیکی و با معرفی محصولات جدید و کاهش قیمت‌ها، تغییر می‌کند. اگر در هنگام خرید کمی زرنگ باشید در هر زمانی می‌توانید این نقطه را بیابید. با این حال برای یک گیمر دنبال کردن بازار می‌تواند دشوار باشد و از همین رو لیست بهترین کارت گرافیک‌هایی که خریدشان به صرفه است را در اختیار شما می‌گذاریم. 
در زمان نگارش این مطلب، نقطه بازدهی نزولی کارت گرافیک‌ها حدود 2 میلیون و 600 هزار تومان است و با پرداخت فرا‌تر از آن؛ پول خود را صرف افزایش عملکرد ناچیزی می‌کنید. البته در نظر داشته باشید که این نقطه به ازای هر یک کارت می‌باشد و شما می‌توانید دو کارت نظیر GTX 970 و یا یک کارت نظیر GTX 980 Ti تهیه کنید، اما در طرف مقابل هم نقطه کاهش بازدهی وجود دارد و اگر کمتر از 300 هزار تومان صرف خرید کارت گرافیک کنید؛ کارایی متناسب با ارزش پولتان را به دست نخواهید آورد. بنابراین بودجه یک کارت گرافیک گیمینگ مقرون به صرفه بین 300 هزار تومان تا 2 میلیون و 600 هزار تومان است و به شما خواهیم گفت که چگونه پول خود را سر خرید کارت گرافیک به هدر ندهید. 

برای درک بهتر این قانون، کارت‌های گرافیک مبتنی بر پردازنده گرافیکی GTX 960 را در نظر بگیرید، ارزان‌ترین مدل GTX 960 حدود 750 هزارتومان قیمت دارد اما مدل‌هایی نیز یافت می‌شوند که قیمت آن‌ها به 1 میلیون تومان هم می‌رسد، در همین حال مدل‌های تمام سفارشی با قیمت حدود 850 هزارتومان در دسترس است. با عبور قیمت از 850 هزار تومان در خرید کارت گرافیک GTX 960، هر چقدر که شما بیشتر هزینه می‌کنید، اختلاف کارایی کمتری را به دست خواهید آورد، بنابراین نقطه کاهش بازدهی برای این کارت گرافیک 850 هزارتومان است و هرچقدر که بیشتر در خرید یک کارت گرافیک GTX 960 هزینه می‌کنید، پول خود را صرف بهبود کارایی بسیار ناچیزی می‌کنید، به عبارتی شما پول بیشتری می‌دهید اما افزایش کارایی کمتری دریافت می‌کنید و به نوعی به حد اشباع می‌رسد.

مشخصات اصلی یک کارت گرافیک

یک کارت گرافیک از اجزای مختلفی تشکیل شده اما پیش از معرفی اصلی‎ترین و مهترین آن‌ها، نخست نگاهی داشته باشیم بر مدل گذاری کارت‌های گرافیک؛ سازندگان کارت گرافیک معمولاً محصولات خود را بر اساس قالب استانداردی نامگذاری می‌کنند که بدین صورت است:

Manufacturer+Family+GPU+Series+Memory Capacity

سازنده، برند، مدل پردازنده گرافیکی، سری، حجم حافظه ویدئویی

برای نمونه : GIGABYTE GeForce GTX 980 Ti G1 Gaming 6GB GDDR5

البته ممکن است محصولات سازنده های مختلف دارای پیشوند و یا پسوندهای دیگری هم باشند و یا فاقد برخی بخشها باشند اما فرم استاندارد؛ معمولاً به همین شکل است. برای نمونه گاهی اسم راهکار خنک سازی (نظیر Windforce 3x) نیز ذکر می شود.

پردازنده گرافیکی (GPU): قلب تپنده هر کارت گرافیکی پردازنده آن است. انجام کلیه محاسبات و ترسیمات گرافیکی بر عهده پردازنده گرافیکی است و مهم‌ترین شاخصه هر کارتی است که بخوبی در مدل آن به چشم می‌خورد. پردازنده گرافیکی بسیاری از خصوصیات کارت را تعیین می‌کند از این رو یک کارت بر اساس مدل پردازنده گرافیکی آن شناخته می‌شود. (برای نمونه GTX 970، R9 280 و...)

حافظه ویدئویی: از نظر اهمیت و تاثیر در عملکرد؛ حافظه ویدئوی در جایگاه دوم و پس از پردازنده گرافیکی جای می‌گیرد. حجم حافظه ویدئویی بر اساس گیگابایت است و اشتباهاً از سوی برخی افراد معیار اثرگذاری آن را همین قرار می‌دهند. اما ظرفیت اسمی نمی‌تواند نشان دهنده کارایی واقعی باشد و برای نمونه یک کارت 1 گیگابایتی می‌تواند از یک کارت 4 گیگابایتی حافظه ویدئویی مفید تری داشته باشد. این عامل تاثیر گذار «پهنای باند حافظه» است.

پهنای باند حافظه: مقدار حافظه‌ای است که در یک ثانیه، پردازنده گرافیکی به آن دسترسی دارد و هرچه که مقدار آن بیشتر باشد معمولاً بهتر است (مگر اینکه پردازنده گرافیکی در بکارگیری آن ناتوان باشد). اما این عامل کلیدی مستقیماً از ظرفیت اسمی ناشی نمی‌شود و نسل حافظه بکار رفته، رابط پهنای حافظه (Bus) و فرکانس حافظه، عواملی هستند که پهنای باند حافظه را تعیین می‌کنند.

یکی از عوامل تاثیر گذار بر پهنای باند نهایی؛ نسل تراشه حافظه بکار رفته است که در دو نوع DDR3 و GDDR5 موجود هستند. تراشه‌های GDDR5 معمولاً برتری کامل دارند. ممکن است که یک کارت گرافیک با هر دو نوع حافظه ویدئویی عرضه شود، برای نمونه GT 730 1GB GDDR5 پهنای باند بیشتری نسبت به GT 730 4GB DDR3 دارد و از این رو همواره مدلهای GDDR5 بر‌تر هستند. البته در کارت‌های رده بالا تراشه‌های DDR3 به هیچ عنوان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و این مسئله صرفاً به کارت‌های میان رده و پایین رده مربوط می‌شود. 
پهنای باند حافظه از عامل دیگری نیز مستقیماً تاثیر می‌گیرد که پهنای رابط حافظه (BUS) نامیده می‌شود. این عامل مستقیماً به خود پردازنده گرافیکی بر می‌گردد و ممکن است که یک پردازنده گرافیکی با رابط‌های مختلفی عرضه شود. واحد پهنای رابط حافظه بیت (Bit) است و هرچه که بیشتر باشد؛ پهنای باند حافظه نیز بیشتر خواهد بود. پهنای رابط حافظه را می‌توان به تعداد لین‌های یک اتوبان تشبیه کرد که هرچه تعداد آن بیشتر باشد عبور و مرور در حجم بیشتر و با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد (برای نمونه 128 بیت، 256 بیت، 384 و 512 بیت).

عوامل تاثیر گذار در انتخاب کارت گرافیک

حتی اگر کارت گرافیک هرچقدر هم جدید و گران قیمتی تهیه کنیم اما کاربری و نیازهای خود را نشانسیم، نمی‌توانیم انتخاب درستی داشته باشیم. اما بر چه اساسی انتخاب کنیم؟

کاربری

کارت‌های گرافیک را می‌توان بر اساس کاربری که برای آن طراحی شده‌اند دسته بندی کرد. کاربری را می‌توان اصلیترین عامل در انتخاب یک کارت گرافیک دانست، چراکه بسیاری از عوامل نخست از کاربری که کارت برای آن طراحی شده است ناشی می‌شود. در ادامه به معرفی کاربری‌های اصلی می‌پردازیم.

خروجی گرفتن تصویر: بله درست خواندید، صرفا برای خروجی گرفتن تصویر! زمانی یکی از اصلیترین هدف کارت‌های گرافیک خروجی گرفتن تصویر بود و اغلب محاسبات پردازشی را پردازنده مرکزی (CPU) انجام می‌داد. اما امروزه این مسئله بکلی منتفی شده است و با ورود پردازنده گرافیکی تعبیه شده یا مجتمع که بعضاً از آن به عنوان آنبورد یاد می‌کنند، دیگر برای خروجی گرفتن تصویر و انجام امور پردازشی مربوط به آن، نیازی به کارت گرافیک مستقل نیست و می‌توان از پردازنده گرافیکی تعبیه شده برای این کار بهره گرفت.

البته خروجی گرفتن تصویر لزوماً به همین جا ختم نمی‌شود و برای کاربری‌های ساده نظیر وب گردی، تماشای ویدئو و امور اداری می‌توان از پردازنده گرافیکی مجتمع بهره برد و دیگر نیازی به تهیه کارت گرافیک مستقل نیست. از آنجایی که روز به روز پردازنده‌های گرافیکی مجتمع قدرت پردازشی بیشتری می‌یابند، تهیه برخی کارت‌های گرافیک‎ نظیر GT 610، HD 5450، HD 6450 و دیگر کارت‌های رده پایین عملاً هدر دادن پول است، چرا که برتری آن چنانی نسبت به پردازنده گرافیکی مجتمع ندارند. از این رو داشتن یک پردازنده مرکزی نظیر i3، i5، i7 و مشابه، شما را از خرید چنین کارت‌های مستقل ضعیف و قدیمی بی‌نیاز می‌کند. برای این کاربری APU‌های AMD بسیار مناسب و خوش قیمت هستند اما متاسفانه قیمت آن‌ها در داخل کشور به هیچ عنوان منطقی نیست و خرید کارت گرافیک مجزا توجیه بیشتری دارد.

برای نمونه اگر شما پردازنده‌های از نسل Skylake اینتل تهیه کرده‌اید، تهیه کارت‌های گرافیک مجزا زیر GT 740 عملاً هدر دادن پول است، چراکه پردازنده گرافیکی این پردازنده‌ها بسیار توانا‌تر از کارت‌های گرافیک ارزان قیمت نظیر GT 730 و GT 630 هستند.

چند رسانه ای: این کاربری را می‌توان به نمایش محتواهای ویدئویی با کیفیت تفسیر کرد، برای نمونه تماشای ویدئو‌ها و فیلم‌های Full HD یا سه بعدی. برای چنین کاربری باز هم پردازنده‌های گرافیکی مجتمع پاسخگو خواهند بود اما اگر کارایی بهتری می‌خواهید کارت‌هایی نظیر R7 240، GT 630، GT 730 کارایی بهتری ارائه می‌کنند. البته کارت‌های ذکر شده را می‌توان برای کارهای دیگری نظیر گیمینگ با وضوح پایین و یا اجرای بازی‌های قدیمی به خدمت گرفت اما خرید آن‌ها توجیه زیادی ندارد و بهتر است که هزینه آن صرف خرید یک CPU قدرتمند‌تر و دارای پردازنده گرافیکی مجتمع بهتری شود.

گیمینگ: اصلیترین کاربرد کارت گرافیک‌های امروزی گیمینگ است. برای این کاربری سازندگان پردازنده‌های گرافیکی محصولات خود را با سری‌های خاصی مشخص کرده‌اند. انویدیا پردازنده‌های گرافیکی خود را با GTX و AMD آن را با R9 و HD مشخص کرده است. البته AMD این مسئله را خیلی دقیق رعایت نکرده است و باید سراغ زیر مجموعه‌های آن رفت.

اکنون که کاربری کارت گرافیک مشخص شد، به معرفی عوامل تاثیر گذار بر کارایی کارت‌های گرافیک می‌پردازیم.

وضوح تصویر: پس از آنکه کاربری کارت گرافیک مشخص شد، یکی از اصلیترین عامل تعیین کننده در انتخاب کارت گرافیک برای گیمینگ، وضوح تصویری است که در آن بازی‌های خود را اجرا می‌کنید.

وضوح تصویر بالا‌تر معمولاً بار پردازشی بیشتری را بر پردازنده گرافیکی وارد می‌کند و هم زمان حافظه ویدئویی بیشتری نیز می‌طلبد. از این رو با بالا رفتن وضوح تصویر، به کارت قدرتمند‌تر و با پهنای باند حافظه بیشتری نیاز دارید.

نرخ فریم دهی: برای اجرای روان بازی‌ها، کارت گرافیک می‌بایست در هر ثانیه تعداد مناسبی فریم را رندر و به نمایش بگذارد. بر سر مقدار قبول آن اختلاف نظر‌های زیادی وجود دارد اما می‌توان گفت که زیر 30 فریم بر ثانیه، روان و طبیعی نخواهد بود. هم زمان بسیاری از گیمر‌ها 60 فریم را یک استاندارد می‌دانند.

نرخ فریم دهی از قدرت پردازشی و حافظه ویدئویی ناشی می‌شود اما وضوح تصویر، کیفیت محتوای بازی، بهینه بودن موتور بازی، اعمال فیلتر‌ها و سطح جزئیات مستقیماً بر روی آن تاثیر می‌گذارد. از این رو با بالا‌تر رفتن وضوح تصویر و جزئیات، بار پردازشی بیشتری متوجه پردازنده گرافیکی می‌شود و حافظه ویدئویی بیشتری نیز نیاز خواهد بود.

اعمال فیلتر های نرم افزاری: با اعمال فیلترهای گرافیکی مختلف؛ لذت بازی‌ها بیشتر می‌شود، کیفیت بافت‌ها بالا می‌رود، سایه‌پردازی طبیعی‌تر می‌شود، نور، مو و خز جلوه طبیعی تری می‌یابند. اما اعمال این فیلتر‌ها بار پردازشی بیشتری را بر پردازنده گرافیکی وارد می‌کند. از این رو اگر قصد اعمال فیلترهای مختلف و یا استفاده از فناوری‌های نرم افزاری نظیر HairWorks را دارید، باید کارت گرافیک قدرتمندی انتخاب کنید.

فناوری های مورد پشتیبانی: سازندگان پردازنده‌های گرافیکی معمولاً فناوری‌های نرم افزاری را نیز ارائه می‌کنند که از دست می‌توان به FreeSync، G-SYNC، و TressFXاشاره کرد.

سازندگان پردازنده‌های گرافیکی در ارائه این فناوری‌ها برای محصولات مختلف، همواره سیاست گذاری‌های خاصی را اعمال کنند. از این رو ممکن است که برخی فناوری‌ها صرفاً به نسل‌ها و محصولات خاصی و بدون لحاظ قیمت محدود شود. از این رو تهیه محصولات جدید‌تر می‌تواند با شانس بیشتری برای برخورداری از فناوری‌های آتی همراه باشد. در زیر لیست فناوری‌های ارائه شده از سوی هر دو انویدیا و AMD آمده است.

رابط های برنامه نویسی(API): برای ترسیمات گرافیکی؛ پردازنده گرافیکی از کتاب خانه‌های برنامه نویسی استفاده می‌کند که از آشنا‌ترین آن‌ها می‌توان به DirectX اشاره کرد. پشتیبانی از رابط‌های برنامه نویسی متعدد یک مزیت محسوب می‌شود اما از آنجایی که این کتابخانه‌های برنامه نویسی همواره به روز و نسخه‌های جدیدی از آن‌ها عرضه می‌شود، ممکن است که پردازنده گرافیکی از همه آن‌ها و یا جدید‌ترین‌ها پشتیبانی نکند. از این رو باز هم توصیه می‌شود که به سراغ پردازنده‌های گرافیکی بروید که حداکثر یک سال از زمان معرفی آن‌ها می‌گذرد.

میزان مصرف انرژی و حرارت تولیدی: یکی دیگر ازمشخصات مهم و تاثیر گذار پردازنده‌های گرافیکی توان حرارتی یا TDP است. این مقدار بر اساس وات بیان می‌شود و افزون بر نشان دادن حداکثر توان مصرفی پردزانده گرافیکی، میزان حرارت تولید شده را نیز نشان می‌دهد. TDP از لیتوگرافی، فناوری ساخت، تعداد ترانزیستورهای بکار رفته در تراشه و معماری آن بر می‌گردد. از این رو TDP پایین‌تر به معنای خنک‌تر بودن و مصرف کمتر انرژی است. نسل‌های جدید معمولاً نسبت به نسل‌های پیشین توان حرارتی کمتری دارند و از این رو پردازنده‌های گرافیکی جدید، بهره وری بالاتری از انرژی دارند و خنک‌تر و کم مصرف‌تر هستند. با توجه به TDP کارت و مصرفی دیگر اجزای سیستم، می‌بایست از کافی بودن توان منبع تغذیه مطمئن شد.

ASIC quality یا کیفیت تراشه

احتمالاً ASIC quality را در مورد کارت‌های گرافیک از زبان افراد مختلفی شنیده‌اید، اما به راستی ASIC quality چیست و چه اهمیتی دارد؟ 
در دل تراشه‌ها از جمله پردازنده‌های گرافیکی (GPU)، قطعه سلیکیونی قرار دارد که اجزای الکترونیکی تراشه بر روی آن قرار گرفته‌اند. این قطعه که از جنس سیلیکون است و از قطعه‌های سیلیکونی برش می‌یابد. در هنگام ساخت، تعداد زیادی از آن‌ها از یک قطعه سیلیکونی ساخته و سپس برش داده می‌شوند و هریک از آن‌ها یک تراشه کامل است. از یک ورقه سیلیکونی، ده‌ها و حتی صد‌ها تراشه ساخته می‌شود. این قطعه‌های سیلیکونی که از آن‌ها تراشه‌ها ساخته می‌شوند، دایره‌ای شکل بوده و اجزای تراشه‌ها بر روی آن‌ها قرار می‌گیرند. اما کیفیت تراشه یا ASIC quality چیست؟

همانطور که گفته شد، هنگام ساخت تراشه‌ها، بر روی یک قطعه سیلیکونی دایره‌ای شکل، چندین تراشه قرار می‌گیرد، یا به عبارتی از هر قطعه، چندین تراشه ساخته می‌شود، بر اساس تجربه و بررسی‌های مختلف، تراشه‌هایی که در بخش مرکزی‌تر این قطعه قرار دارند، کیفیت بهتری نیز دارند. برای درک بهتر این مسئله، یک چاپگر معمولی را در نظر بگیرید؛ فرض کنید که نوشته‌های وسط برگه‌هایی که چاپ می‌شوند، کیفیت بهتری نسبت به حاشیه‌های آن داشته باشند و هر چه که از وسط برگه‌ها فاصله بگیریم و به حاشیه‌های آن نزدیک شویم، کیفیت نوشته‌ها کاهش یابد. در ساخت تراشه نیز چنین است و هرچه که از هسته قطعه سیلیکونی فاصله می‌گیریم، کیفیت تراشه کاهش می‌یابد.

برای کیفیت تراشه‌ها یک حداقل مشخص وجود ندارد اما در هنگام ساخت تراشه‌ها، در صورتی که کیفیت تراشه نهایی کمتر از یک مقدار مشخص باشد، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. اما کیفیت تراشه چه اهمیتی دارد؟ می‌توان گفت که هرچه کیفیت تراشه بالا‌تر باشد، بهتر است، اما نه لزوماً. کیفیت تراشه بیشتر در اورکلاکینگ اهمیت می‌یابد و گاهاً دیده می‌شود که یک اورکلاکر، ده‌ها و حتی صد‌ها کارت را برای دست یابی به تراشه‌ای با کیفیت بالا، تست می‌کند. اما اهمیت خود ASIC quality در چیست؟

کیفیت پایین
هرچه که کیفیت تراشه پایین‌تر باشد، برای پایدار شدن ولتاژ بیشتری می‌طلبد و همزمان انرژی بیشتری مصرف می‌کند. همچنین پتانسیل اورکلاکینگ آن با خنک کننده‌های معمولی (بادی/ایر) پایین‌تر است. بنابراین زیاد نمی‌توان آن را با خنک کننده خود کارت اورکلاک کرد. تراشه های با ASIC quality پایین، پتانسیل اورکلاکینگ بالاتری تحت نیتروژن مایع و آب دارند اما با خنک کننده های معمولی، پتانسیل اورکلاکینگ پایین تری دارند. 

کیفیت بالا
هرچه که کیفیت تراشه بالا‌تر باشد، با ولتاژ کمتری پایدار می‌شود انرژی کمتری نیز مصرف می‌کند. این دو باعث می‌شوند تا تراشه پتانسیل اورکلاکینگ بالاتری داشته باشد. بنابراین تراشه‌های با ASIC quality بالا، برای کسانی که مایل به اورکلاک آن باشند، مطلوب‌تر است. 
با خواندن توضیحات فوق احتمالاً همه ما خواهان کارت‌هایی با بالا‌ترین کیفیت تراشه هستیم، اما چگونه متوجه شویم که کیفیت ASIC quality کارت چقدر است؟ تقریباً هیچ راهی بجز استفاده از نرم افزار GPU-Z و یا اورکلاک عملی، برای سنجش کیفیت تراشه کارت گرافیک در هنگام خرید وجود ندارد. بنابراین ممکن است که دو نمونه کارت گرافیک از یک مدل واحد تهیه کنید اما کیفیت تراشه آن‌ها تا 20 درصد و حتی بیشتر تفاوت داشته باشد.

اما در این میان، با توجه به تمایل طیبعی کاربران برای تراشه‌های با کیفیت بالا، برخی سازندگان در سری‌های خاصی از محصولات خود، تراشه‌ها را دست چین می‌کنند و تراشه‌هایی که کیفیت آن‌ها از حداقل تعیین شده کمتر باشد، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و یا در سری‌های دیگری استفاده می‌شود. فناوری GPU Gauntlet کمپانی گیگابایت، نمونه‌ای از دست چین تراشه‌های باکیفیت است، یا EVGA در کارت‌های مخصوص اورکلاکینگ، تنها از تراشه‌های باکیفیت‌تر استفاده می‌کند. 
در حالی که کیفیت بالا‌تر تراشه برانگیزنده به نظر می‌رسد، اما لزوماً بهتر نیست. اگر قصد اورکلاک کارت گرافیک خود را نداشته باشید، عملاً ASIC quality نباید برای شما اهمیتی داشته باشد.

البته آنچه که گفته شد، لزوماً همیشه درست نیست و اختلاف نظرهای زیادی پیرامون ASIC quality وجود دارد.

بازی ها تعیین کننده هستند

بازی‌هایی که به آن‌ها علاقه دارید تفاوتی اساسی را در انتخاب کارت گرافیک ایجاد می‌کند. اگر به دنبال اجرای بازی‌ها با گرافیک قابل قبولی هستید و یا سری یا سبک خاصی را دنبال می‌کنید؛ به نیازمندی‌های آن بازی توجه کنید. همه بازی‌ها حداقل سیستم مورد نیاز پیشنهادی و توصیه شده (مناسب) دارند. باید در نظر داشت که برخی بازی‌ها با حداقل کارت گرافیک مورد نیاز پیشنهادی به خوبی اجرا نمی‌شوند، پس بهتر است که در صورت امکان پا را فرا‌تر از حداقل نیازمندی‌ها بگذارید.

آینده نگری

بدون شک نه دنیای گیمینگ متوقف می‌شود و نه شما، پس آینده نگر باشید. با این حال همه ما می‌دانیم که تهیه بر‌ترین سخت افزارهای روز همیشه بودجه زیادی می‌طلبد و توصیه هم نمی‌شود اما تا جای ممکن کارت‌های جدید و بروزی تهیه کنید. برخی گیمر‌ها به محض ورود هر سخت افزار جدیدی سیستم خود را ارتقا و یا حتی بکلی تغییر می‌دهند، اما این کار اشتباه است مگر اینکه وضع مالی خوبی داشته باشید و یا در فروش قطعات متضرر نشوید. توصیه می‌شود که از ارتقای زود به زود و با ورود هر محصول جدیدی اجتناب کنید، در عوض در‌‌ همان ابتدا کارت برتری انتخاب کنید.

تفاوت میان مدل های مختلف از همان پردازنده گرافیکی

کارت‌های گرافیک از نظر طراحی، در دو گونه مرجع (Reference) و سفارشی یا اختصاصی (Custom) عرضه می‌شوند. مدل‌های مرجع‌‌ همان مشخصات، طراحی، برد PCB و خنک کننده معرفی شده از سوی انویدیا یا AMD را دارا هستند. اما مدل‌های سفارشی معمولاً خنک کننده بهتر، مدار تغذیه قوی‌تر و بطور کلی برتری‌هایی نسبت به مدل مرجع دارند. هم زمان مدل‌های سفارشی قیمت بالاتری نسبت به مدل مرجع دارند. در ادامه به برخی از تفاوت‌های میان این دو می‌پردازیم.

مدل مرجع GTX 980 (تصویر پایینی) و یک نمونه سفارشی از آن

خنک کننده: یکی از عوامل مهم در انتخاب کارت گرافیک از میان برند‌های مختلف مبتنی بر‌‌ همان پردازنده گرافیکی؛ خنک کننده سفارشی است. خنک کننده‌های سفارشی افزون بر زیبایی بیشتر، توانایی خنک سازی بیشتری نیز دارند و پردازنده گرافیکی، ماژول‌های رگولاتور ولتاژ و تراشه‌های حافظه را خنک‌تر از مدل مرجع نگه می‌دارند و معمولاً از تعداد بیشتری لوله ناقل حرارت و فن‌های با کیفیت‌تر و کم صداتری نیز برخوردارند. برخی از این خنک کننده‌ها تا زمانی که دمای پردازنده گرافیکی به آستانه مشخصی نرسد، تمامی فن‌ها و یا تعدادی از آن‌ها را غیر فعال نگه می‌دارند تا از صدای تولید شده کاسته شود.

خنک‌تر بودن کارت گرافیک، راه را برای اورکلاکینگ هموار می‌کند و مدل‌های دارای خنک کننده قوی معمولاً برای اورکلاکینگ انتخاب می‌شوند. با این حال برخی از پردازنده‌های گرافیکی و بویژه AMD، حرارت بیشتری تولید می‌کنند و از این رو اگر پردازنده گرافیکی انتخابی توان حرارتی بالایی دارد، ترجیحاً سراغ مدل مرجع نروید و آنهایی را انتخاب کنید که خنک کننده قدرتمندتری دارند. باز هم تاکید می‌شود که برای پردازنده‌های گرافیکی AMD این مسئله اهمیت بیشتری دارد. 
یکی دیگر از خصوصیات مهم خنک کننده‌ها، نویز یا میزان آلودگی صوتی ناشی از فن‌ها است.

اورکلاکینگ: بسیاری از پردازنده‌های گرافیکی در قالب کارت‌هایی با قابلیت‌های ویژه‌ای به منظور اورکلاکینگ عرضه می‌شوند. با اینکه همه کارت‌ها را می‌توان اورکلاک کرد، اما این قابلیت خود به عوامل متعددی وابسته است و امکان پذیر بودن آن لزوماً به معنای مناسب بودن آن نیست. برای اورکلاکینگ به خنک کننده و مدار تغذیه قوی تری نسبت به مدل مرجع نیاز است و از این رو همه کارت‌ها برای اورکلاکینگ مناسب نیستند. البته این مسئله به میزان اورکلاکینیگی که اعمال می‌کنید بستگی دارد و برای تغییرات ناچیز، مدار تغذیه و خنک کننده قوی لازم نیست و می‌توان مدل مرجع را نیز اورکلاک کرد اما ممکن است که پایداری کافی نداشته باشد و دمای آن بالا‌تر از مقدار مجاز برود.

همچنین با وجود مدار تغذیه و خنک کننده قوی‌تر، می‌توان به میزان بیشتری کارت را اورکلاک کرد. از این رو اگر قصد اورکلاکینگ دارید؛ مدل‌های سفارشی و دارای مدار تغذیه و خنک کننده قوی را انتخاب کنید. البته وجود خنک کننده سفارشی لزوماً به معنای مناسب بودن برای اورکلاکینگ نیست و مدل‌های مخصوص اورکلاکینگ، تحت سری‌های خاص و با پسوندهای مشخصی ارائه می‌شوند. 
بسیاری از کارت‌های گرافیک سفارشی از پیش اورکلاک گشته و کارایی بالاتری نسبت به مدل مرجع دارند. در هنگام انتخاب مدل های سفارشی، سراغ مدل هایی بروید که در کنار خنک کننده قوی، فرکانس بالاتری دارند.

شکاف توسعه و اندازه: از دیگر نکات قابل توجه در رابطه با مدل‌های سفارشی، اشغال شکاف توسعه و فضای بیشتر است که باید از جای گرفتن در کیس (از نظر طولی) و عدم تداخل با دیگر کارت‌های توسعه مطمئن شد.

فناوری های انحصاری: برخی از سازندگان قابلیت‌های نرم افزاری انحصاری را با کارت‌های خود عرضه می‌کنند. از این دست می‌توان به نرم افزارهای اورکلاکینگ، نظارت بر ولتاژ، دما و سرعت فن‌ها و فیلم برداری از صفحه اشاره کرد.

کانکتور تغذیه: برخی از کارت‌های سفارشی و مخصوص اورکلاکینگ، به دلیل بر خورداری از مدار تغذیه قوی‌تر نسبت به مدل مرجع، از کانکتور تغذیه بیشتری بهره می‌گیرند. برای نمونه ممکن است که مدل مرجع یک کارت گرافیک، تنها به یک کانکتور 6 پینی برای تامین توان مورد نیاز خود وابسته باشد اما یک کارت سفارشی با‌‌ همان پردازنده گرافیکی، از دو کانکتور 6 پینی و یا 8 پینی استفاده کند.

از این رو به سازگاری منبع تغذیه با کارت‌های سفارشی دقت کنید چرا که سازندگان مختلف، ترکیب بندی متفاوتی را بکار می‌گیرند و یا ممکن است که برخی مدل‌ها به کانکتور تغذیه جداگانه نیازی نداشته باشند اما مدل دیگری به کانکتور تغذیه جداگانه نیاز داشته باشد.

نکات مهم هنگام انتخاب

کارت‌های مدل مرجع با هماهنگی خود AMD و انویدیا و حتی بطور مستقیم توسط خود این دو تولید می‌شوند و از این رو میان سازندگان مختلف، کوچک‌ترین تفاوت کارایی و کیفیتی وجود ندارد. بنابراین مدل‌های مرجع هیچ گونه تفاوتی با هم ندارند و اختلاف قیمت آن‌ها به عوامل دیگری از جمله سوءاستفاده از خوش نامی سازندگان مشهور بر می‌گردد. 
در انتخات کارت‌های سفارشی میان سازندگان مختلف، خیلی حساسیت به خرج ندهید، معمولاً اختلاف کارایی خیلی محسوس نیست، مگر در مواردی که قصد اورکلاک کارت را داشته باشید. 
فریب گفته فروشندگان در تعریف و تمجید از برخی سازندگان و یا تخریب برخی دیگر را نخورید، هیچ "سازنده بد" و یا "بی‌کیفیتی که زود خراب می‌شود"، وجود ندارد. کلیه کارت‌ها با هماهنگی انویدیا و AMD تولید می‌شوند و می‌بایست همه آن‌ها از شرایط لازم برخوردار باشند تا اجازه فروش پیدا کنند. 
اگر خواهان کارایی بالا‌تر اما بدون دردسر و نگرانی از اورکلاکینگ هستید، مدل‌های سفارشی با فرکانس پیش فرض بالا‌تر یا‌‌ همان مدل‌های از پیش اورکلاک شده را انتخاب کنید. 
پردازنده‌های گرافیکی رده پایین و میان رده نظیر GTX 750 ،GTX 750 Ti ،GTX 950 ،GTX 960 و RX 470 واقعاً به خنک کننده‌های بزرگ و سه فنِ نیاز ندارند، اگر اختلاف قیمت‌ها زیاد بود، از خرید مدل‌های با خنک کننده حرفه‌ای پرهیز کنید. 
ترجیحاً هیچگاه از کانکتورهای مبدل تغذیه برای کارت‌های گرافیک استفاده نکنید، چرا که احتمال آسیب دیدن خود کارت گرافیک و حتی منبع تغذیه وجود دارد. پس می‌بایست خود منبع تغذیه کانکتورهای لازم را داشته باشد. 
از ترکیب کارت گرافیک قدرمند یا حرفه‌ای با پردازنده (CPU) رده پایین و میان رده پرهیز کنید، چراکه باعث ایجاد گلوگاه و عدم امکان استفاده از پتانسیل کامل کارت گرافیک می‌شود.

اختلاف قیمت‌ها از چه چیزی ناشی می‌شود؟

احتمالاً پس از انتخاب یک مدل پردازنده گرافیکی مشخص (برای نمونه GTX 980 Ti) با اختلاف قیمت بسیار چشمگیری میان سازندگان مختلف مواجه می‌شود. متاسفانه بسیاری از افراد گران‌ترین‌ها را بهترین می‌دانند، اما شاید جالب باشد که بدانید تقریباً قیمت جهانی همه کارت‌های سفارشی مبتنی بر‌‌ همان پردازنده گرافیکی یکسان است. پس این اختلاف قیمت از کجا ناشی می‌شود؟ 
این اختلاف قیمت‌ها آشکارا گران فروشی و سوء استفاده از خوشنامی و شهرت برند‌ها است و شرکت‌های وارد کننده و گارانتی کننده از محبوبیت برند‌ها میان کاربران ایرانی به نفع خود بهره می‌گیرند. البته خود شرکت‌های گارانتی کننده بهانه‌های مختلفی برای این کار از جمله "خدمات پس از فروش بهتر" می‌آورند اما واقعاً در مقایسه با حجم مبلغ اضافی که از کاربران ایرانی دریافت می‌کنند، خدمات آن‌ها کاملاً غیر معقول و هدر دادن پول است. پس پیشنهاد می‌شود که سراغ برندهای خوش قیمت‌تر بروید. در نظر داشته باشید که شرکت‌های وارد کننده و گارانتی کننده کاملاً در قیمت گذاری محصولات آزاد هستند و قیمت بالاتر لزوماً به معنای کارایی بهتر نخواهد بود.
آنچه که به عنوان «کیفیت» از آن نام برده می‌شود؛ هیچ تعریف مشخصی نداشته و تنها تلاشی برای دریافت سود بیشتر از خریداران است.

منبع: شهر سخت افزار