آلوسی، خانواده ای بغدادی که از میانه های سده ۱۳ق/۱۹م دانشمندانی بزرگ در فقه و تفسیر و ادب از آن برخاسته اند. شهاب الدین سید محمود آلوسی یکی از این دانشمندان بزرگ است.
شهاب الدین محمود بن عبدالله آلوسی فقیه شافعی، مفسر، ادیب عربی و مفتی عراقی در سدهٔ سیزدهم هجری بود. مهم ترین اثر او تفسیر روح المعانی است که کار نگارش آن در ۱۲۶۸ به اتمام رسیده است. محمدحسین ذهبی دربارهٔ این تفسیر گفته است: روش ایشان در چگونگی تدوین این تفسیر، شگفت آور است. اهمیت دیدگاه وی در مورد یزید بن معاویه از آن جهت است که مفسری با این اهمیت و دقت،اینگونه در مورد یزید بن معاویه نظر و فتوا می دهد.
سید محمود آلوسی در بخشی از سخنان خویش می گوید معنای این جمله از پیامبر: أعوذ بالله سبحانه من رأس الستین و إماره الصبیان، یشیر إلى خلافه یزید الطرید لعنه الله تعالى على رغم أنف أولیائه لأنها کانت سنه ستین من الهجره(1) «پناه می برم به خدای سبحان از ابتدای سال شصت و حکومت بچه ها.» به خلافت یزید اشاره دارد که علی رغم محبت دوست دارانش خداوند او را لعنت کند. چرا که او در ابتدای سال شصت هجری حکومت می کرد.
پس از آن در جای دیگری از کتابش، وارد میدان می شود و به دلایل جواز لعن یزید اشاره می کند : بنابراین قول به خاطر کثرت اوصاف خبیث یزید و ارتکاب گناهان کبیره ای که در طول أیام تکلیفش از او سر زد، به ویژه آنچه در أیام قدرت و تسلطش بر اهل مدینه و مکه مرتکب شد جای شک و تردیدی در لعن یزید باقی نمی ماند. گروهی از علماء از جمله حافظ ناصر السنه ابن جوزی و قبل از او قاضی أبویعلى به کفر او و تصرح به لعن او جزم پیدا کرده بودند. علامه تفتازانی در این باره می گوید: تکلیف یزید و ایمان او برای ما روشن است و هیچ شک و تردیدی در این باره نداریم. لعنت خداوند متعال بر او و بر انصار و اعوانش باد. از کسانی که به لعن یزید تصریح کرده جلال الدین سیوطی است. در تاریخ ابن وردی آمده است: «... و این کفر صریحی برای یزید به حساب می آید و اگر این صحیح باشد در حقیقت او کافر است. »
به اعتقاد و نظر من و آنچه بیشتر به ذهنم می رسد این است که یزید شخص خبیثی بوده که هرگز به رسالت نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) ایمان نداشته است. آنچه او بر اهل حرم خداوند تعالى و اهل حرم نبی اکرم (صلی الله علیه و آله)و عترت طیبین و طاهرین او در زمان حیات و بعد از ممات انجام داد و آنچه که از گناهان و معاصی از او سر زد، کمتر از این نیست
آلوسی، خانواده ای بغدادی که از میانه های سده ۱۳ق/۱۹م دانشمندانی بزرگ در فقه و تفسیر و ادب از آن برخاسته اند. شهاب الدین سید محمود آلوسی یکی از این دانشمندان بزرگ است.
که کسی ورقی از مصحف و قرآن کریم را در نجاست بیاندازد؛ و گمان نمی برم کار هایی که از یزید سرزده است بر هیچ یک از مسلمانان مخفی باشد...؛ و بر فرض هم که بپذیریم یزید خبیث، شخص مسلمانی بوده است، او مسلمانی بوده که آن قدر گناه کبیره مرتکب شده که در بیان نمی گنجد. در نتیجه اعتقاد من متعیناً جواز لعن اوست و تصور نمی کنم مثل او شخصی با این همه فسق یافت شود. ظاهرا او تا آخر عمر خود توبه نکرده، و احتمال توبه او ضعیف تر از احتمال ایمان اوست. در این احکام، ابن زیاد و ابن سعد و جمعی دیگر ملحق به یزید هستند. پس لعنت خداوند عزوجل بر همه آنها و انصار و اعوان و پیروان و هرکس که به آنها میل کرده است. این لعنت تا روز قیامت و تا هر زمان که چشمی برای أبی عبد الله الحسین گریه می کند بر او،... و در جواز لعن با این الفاظ و مانند اینها هیچ کس مخالفت نکرده؛ مگر ابن عربی که قبلاً از آن سخن گفته شد... که او و بعضی از موافقین او لعن کسی که راضی به قتل حسین باشد را جایز ندانسته اند، و به جانم سوگند این اعتقاد همان ضلالت و گمراهی دور از مسیر حقی است که بیش از ضلالت و گمراهی یزید است.
پی نوشت:
(1). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، ج ۶ ص ۱۹۲
منابع:
دانشنامه حوزوی
خبر آنلاین
سایت کرب و بلا
محمد باعزم- تبیان
