سیستم اسکلتی عضلانی:
کم تحرکی می تواند در سیستم عضلانی اسکلتی تغییرات اساسی ایجاد کند. کم تحرکی، بار ماهیچه، فعالیت و سنتز پروتئین را کاهش می دهد که نتیجه آن، کاهش توده عضلانی، کاهش اندازه ماهیچه و به دنبال آن، کاهش انعطاف پذیری و قدرت ماهیچه است. استخوان نه تنها وظیفه حمایت بدن را به عهده دارد، بلکه در تنظیم املاح بخصوص کلسیم نیز نقش دارد. فشاری که از طریق تحمل وزن روی استخوان ها وارد می شود، برای عملکرد سلول های استخوان ساز لازم است.کم تحرکی باعث کاهش املاح سازی و کمبود مواد زمینه ای استخوانی می شود. همچنین کم تحرکی به تعادل منفی کلسیم منجر می شود و کلسیم به دلیل وجود شبکه بازجذب، از استخوان خارج می شود. در نتیجه این فرآیند، تراکم استخوان کاهش می یابد و به دنبال آن پوکی استخوان ایجاد می شود. چاقی و اضافه وزن به دلیل اعمال فشار زیاد بر مفاصل تحمل کننده وزن بدن، به ویژه زانو، ران و مهره های پایین کمری، سبب تخریب مفصلی و در نتیجه ایجاد درد مفصل می شود.
ترومبوز:
کم تحرکی منجر به تشکیل «ترومبوز» می شود. ترومبوز لخت های است که به دلیل تجمع پلاکت ها (سلول خونی که در انعقاد خون نقش دارد) فاکتورهای انعقادی، الیاف فیبری و سلول های خونی، در دیواره های داخلی عروق تشکیل می شود. خطر لخته شدن، در احتمال کنده شدن آن از دیواره رگ و حرکت آن در مسیر جریان خون است. اگر لخته، مسیر عروق خون رساننده به مغز را مسدود کند، سکته مغزی و اگر مسیر عروق خون رساننده به قلب را مسدود کند، سکته قلبی ایجاد می شود و سایر اندام و اعضا نیز به همین ترتیب در معرض خطر هستند.
چاقی، دیابت، پرفشاری خون و بیماری های قلب و عروق:
از عوارض شایع کم تحرکی اضافه وزن، چاقی و پرفشاری خون است. افراد کم تحرک، کالری مصرفی خود را نمی سوزانند و فعالیتی برای سوختن انرژی ندارند. چاقی از عوامل ایجاد دیابت به ویژه دیابت نوع ۲ است، چرا که با افزایش چربی بدن، مقاومت بدن نسبت به هورمون انسولین افزایش می یابد و این مساله در کنترل قند خون توسط هورمون انسولین اختلال ایجاد می کند. این بیماری، زمینه ساز مرگ زودرس، بیماری های قلبی و کلیوی، سکته مغزی و کوری است. پرفشاری خون نیز همچون دیابت، عامل زمینه ساز بیماری های قلبی، کلیوی و… است. کم تحرکی موجب رسوب چربی در جدار سرخرگ های قلبی و کاهش خون رسانی به عضله قلبی و در نتیجه کمبود اکسیژن آن و ایجاد آنژین قلبی (درد قفسه سینه) می شود. پیشرفت این مسئله و انسداد کامل عروق قلبی، عوارضی مثل قطع جریان خون قلبی، کمبود شدید اکسیژن عضله قلب و در نتیجه سکته قلبی را در پی دارد.
سکته مغزی:
چاقی با ایجاد رسوب چربی در جدار سرخ رگ های مغزی و تنگ کردن عروق مغزی و در نتیجه کاهش خون رسانی به بخشی از مغز، می تواند منجر به کمبود اکسیژن در منطقه ای از مغز و سکته مغزی شود.
آپنه (توقف تنفس):
توقف تنفس که به علت انسداد مسیرهای هوایی ایجاد می شود، در افراد دچار اضافه وزن و چاقی با بافت چربی فراوان اطراف گردن که زیاد خرخر می کنند، دیده می شود. این موضوع سبب بیدار شدن مکرر فرد در طول شب و پایین آمدن کیفیت خواب می شود، لذا فرد در طول کار روزانه احساس خواب آلودگی و گیجی می کند که این امر بر عملکرد فعالیت های روزانه فرد تاثیر منفی می گذارد.
سرطان:
چاقی از قابل پیشگیری ترین عوامل ایجادکننده سرطان است. افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به انواع سرطان هستند. سرطان سینه، رحم، تخمدان و کیسه صفرا در زنان چاق بیشتر دیده می شود. چاقی همچنین سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان های کولون، رکتوم و پروستات در آقایان می شود.
سایر عوارض:
از دیگر عوارض و مشکلات کم تحرکی می توان به مشکلات گوارشی همچون سنگ صفرا، کبد چرب، نقرس، مشکلات اسکلتی عضلانی مانند کمردرد و سندرم تونل کارپل، اختلالات تولید مثلی در زنان همچون ناباوری و بی نظمی قاعدگی، ضعف عضلات سرینی شکم و پشت و در نتیجه افزایش ابتلا به کمردرد و نیز دردهای مزمن گردن و شانه اشاره کرد. نداشتن فعالیت و نشستن طولانی مدت در محیط های اداری، از عوامل شروع هموروئید (بواسیر) است و افراد کم تحرک بیشتر مستعد اختلالات گوارشی همچون یبوست و اختلالات ادراری تناسلی همچون سنگ کلیه هستند. تحرک، محرک حرکات دودی روده است. بیمار بی تحرک یا کم تحرک در معرض یبوست ناشی از کاهش تحرکات دودی روده است. شاید بتوان گفت که یبوست، نخستین عارضه ناشی از بی تحرکی است. عارضه دیگر ناشی از کم تحرکی، کاهش اشتهاست که در نتیجه، دریافت مواد مغذی مورد نیاز برای ترمیم و بهبود بافت ها را دچار مشکل می کند.
ورزش و سلامت:
فعالیت بدنی منظم برای تمامی مردم در همه سنین و شرایط (حتی ناتوانی های جسمی) طیف وسیعی از فواید سلامت جسمانی اجتماعی و فکری را فراهم می کند.فعالیت بدنی روی سایر راه کارهای مقابله با بیماری های مزمن به ویژه برنامه غذایی، کاهش مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر اثر مثبت دارد، به کاهش خشونت کمک می کند، توانایی انجام کار را افزایش می دهد و موجب بهبود روابط اجتماعی افراد جامعه می شود. عادت به ورزش در سنین کودکی حائز اهمیت است چرا که احتمال تداوم الگوی فعالیت جسمانی که در طول دوران خردسالی و نوجوانی شکل می گیرد، بیشتر است و مبنایی برای زندگی سالم و فعال در تمام طول زندگی را فراهم می کند. به نظر می رسد که شیوه های زندگی ناسالم، شامل رفتار بدون تحرک، رژیم غذایی ناسالم، اعتیاد به موادمخدر در سنین جوانی، در باقی عمر ادامه یابد. فعالیت جسمانی منظم، خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان سینه و سرطان کولون را کاهش می دهد. به طور عمومی، فعالیت جسمانی سبب بهبود متابولیسم گلوگز می شود، چربی بدن را کاهش می دهد و فشار خون را پایین می آورد. مجموعه ای که عوامل اصلی کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت هس تند. فعالیت جسمانی در کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه نقش دارد که این امر احتمالاً ناشی از اثرات آن بر متابولیسم هورمون ها است. فعالیت جسمانی همچنین می تواند موجب بهبود سلامتی عضلانی اسکلتی کنترل وزن بدن و کاهش علایم افسردگی شود. آثار سودمند فعالیت جسمانی در بهبود بیماری های اسکلتی، عضلانی مانند کاهش کمردرد، پوکی استخوان و همچنین کنترل چاقی، افسردگی، اضطراب و استرس گزارش شده است.علاوه بر فواید مستقیم درمانی، با افزایش فعالیت جسمانی می توان شاهد افزایش فعالیت های متقابل اجتماعی در همه جنبه های زندگی مانند ایجاد سرگرمی مفرح، کاهش خشونت و… بود. فعالیت جسمانی دارای فواید اقتصادی به ویژه در مواردی مانند کاهش هزینه مراقبت بهداشتی، افزایش بهره وری و ایجاد محیط اجتماعی سالم تر است. تحرک؛ توانایی حرکت آزادانه فرد در پیرامون خود است و حرکت برای اهداف مختلفی به کار گرفته می شود. داشتن تحرک برای ارتقاء سلامتی از جنبه فیزیکی، روانی و اجتماعی ضروری است.
