معرب و مبني
🔰كلمه در زبان عربي سه دسته است:
۱_فعل ۲_اسم ۳_ حرف
💠اگر حرکت حرف آخر اين کلمه‌ها در نقش‌هاي متفاوتي که مي‌پذيرند، تغيير کند، به آنها «معرب» و اگر تغيير نکند، به آنها «مبني» مي‌گويند.
☢براي آسان تر شدن تشخيص كلمات معرب از مبني بايد بدانيد كه:
🔹همه ي حرف ها (مانند: علي، إلي، فَ، ثُم، لا و …) مبني هستند.
🔹همه ي فعل هاي ماضي و امر نيز مبني هستند.
🔹دو صيغه ي 6 و 12 فعل مضارع (جمع هاي مؤنث: للغائبات و للمخاطبات) مبني اند.
تشخيص معرب و مبني در اسمها، به دقت بيشتري نياز دارد؛ بنابراين آنها را جداگانه و مفصل تر مرور
مي كنيم:
اسم های زير مبني اند:
1⃣ ضماير: كليه ي ضماير، مبني اند. ضميرها، خود چهار دسته هستند:
الف) ضماير متصل مرفوعي
ب) ضماير متصل منصوبي مجروري مانند ه هما هم ها هما هن کَ کما کم کِ کما کن ی نا
ج) ضماير منفصل مرفوعي هو انت انتما و ......
د) ضماير منفصل منصوبي (ضماير منفصل مجروري نداريم!) ایاه ایاهما ایاک ایاکما ایاکم و.....
2⃣ اسم هاي اشاره:
پس از ضماير، به دومين دسته از اسم هاي مبني مي رسيم؛ يعني اسامي اشاره. اسم هاي اشاره بر دو قسم اند:
الف) اسم هاي اشاره به نزديك: هذا (مفرد مذكر) و هذه (مفرد مؤنث) / هذان، هذين (مثني مذكر) و هاتان،
هاتين (مثني مؤنث) / هولاء (جمع مذكر و جمع مؤنث)
ب) اسم هاي اشاره به دور: (ذلك (مفرد مذكر) و تلك (مفرد مؤنث) / اولئك (جمع مذكر و جمع مؤنث)
⚠️ در اشاره به دور مثنی هاشون رو لازم نیست بدونید !!
✅نكته ي مهم:
اسم هاي اشاره مبني اند به جز در حالتهاي مثني كه معرب هستند. ( دلیلشو بعدا میگم )
-3 اسم هاي موصول:
سومين دسته از اسم هاي مبني، موصولات هستند كه مي دانيم بر دو نوع اند:
الف) موصول عام :
براي غيرانسان :« ما » / براي انسان من
ب) موصول خاص: الّذي (مفرد مذكر) / الّتي (مفرد مؤنث) / اللّذانِ، الّلذينِ (مثني مذكر) / الّلتان، الّلتينِ
(مثني مؤنث) / الّذين (جمع مذكر) / اللّاتي (جمع مؤنث)
⚠️ موصولات نيز مانند اسم هاي اشاره به جز حالت هاي مثني كه معرب اند، همگي مبني هستند.
4⃣ اسم هاي استفهام:
همگي مبني اند. «… ، كيف، متي، أينَ، ماذا »
5⃣ اسم هاي شرط( سال دوم) :
مبني هستند. « متي، مهما، أينما، من، ما » : اسم هاي شرط مانند
🔵نكته ي پاياني:
تعيين نوع بناء:
تعيين بناء يعني آن كه مشخص كنيم كلمه ي مبني، مبني (بنا شده) بر چه حركتي است. براي اين كار بايد
به حركت حرف آخر اصلي كلمه توجه میكنيم.
انواع بنا:
مبني بر فتح (ذَهب)
مبني بر كسر (أمسِ)
مبني بر سكون (إلي)
مبني بر ضم (ذَهبوا)
🔴نکته: اسم های مبنی و حروفی ک آخر آنها الف یا ی باشد مبنی بر سکون هستند مثل: في ، الّذي ، علیٰ ، هما و ...
🔴نکته : اسم های مبنی اگر در جمله نقش بگیرند چون آخرشان قابل تغییر نیست ،اعربشان محلی میشود .
🔴 نکته :برای تعیین نوع بناء در افعال مبنی به حرکت لام الفعل(سومین حرف اصلی) توجه میکنیم
