جامد_مشتق
🔰صفت مشبهه : اسمی است که بر دارنده ی حالت و صفت ثابت و دائمی ، دلالت می کند .
مانند : شَریفٌ ، فَرِحٌ
☢روش ساخت :
صفت مشبهه در ثلاثی مجرد وزن خاصی ندارد و اصولا هر کلمه ای که معنی صفتی ثابت و نفسانی دهد . صفت مشبهه است . و بیشتر بر وزن های زیر می آید.
۱_ فَعِیل : کَرِیم ( بزگوار ) ، حَزِین ( غمگین ) ، عَلِیم ( دانا ) ، قَدِیر ( توانا ) سَمِیع ( شنوا ) ، بَصیر ( بینا )
۲_ فَعَل : حَسَن ( نیکو ) ، یَبَس ( خشک )، بَطَل ( قهرمان )
۳_ فَعِل : فَرِح (شادمان ) ، حَذِر ( بیمناک )
۴_ فَعْل : صَعْب ( دشوار ) ، سَهْل ( آسان ) ، شَیْخ ( پیرمرد )
5- فَـعلان که مؤنث آن فَعلَی می شود .مانند : عَطشان ( مرد تشنه ) ، عَطشَی ( زن تشنه )
6- اَفعَل که مؤنث آن فَعلَاء می شود . و این وزن بر رنگ و عیب دلالت می کند مانند اَحمَرُ - حَمرا ء (قرمز ) ، اَبکَم – بَکماء ( لال )
🔰اسم تفضیل : اسمی است که بر فزونی صفتی بر غیر دلالت می کند . مانند : اَعلَمُ ( داناتر )
عَلِیٌّ اَعلَمُ مِن سَعیدٍ . علی از سعید دانا تر است . در این مثال به زیادی و فزونی صفت علم در علی بر سعید اشاره دارد .
☢روش ساخت :
اسم تفضیل از ثلاثی مجرد بر وزن اَفعَل برای مذکر و بر وزن فُعْلَی برای مؤنث می آید .
♻️ ترجمه :
اسم تفضیل اگر بعدش (مِن) باشد معنای صفت تفضیلی فارسی را می دهد .
مانند . عَلِیٌّ اَکبَرُ مِنْ سَعِیدٍ . ( علی بزرگتر از سعید است ).
و اگر بدون (مِن) بکار رود معنای صفت عالی فارسی را خواهد داد
مانند : اَعظَمُ العِبادَةِ اَجراً اَخفاها ( عظیم ترین عبادتها از نظر اجر و پاداش مخفی ترین آنهاست . )
اَشجَعُ النّاسِ ( شجاع ترین مردم )
🔰صیغه ی مبالغه
صیغه ی مبالغه : اسمی است که بر بسیار انجام دهنده ی کاری یا بسیار دارنده ی صفتی دلالت می کند .
☢ روش ساخت :
صیغه مبالغه نیر مانند صفت مشبهه قاعده و وزن خاصی ندارد و بیشتر بر اوزان زیر می آید .
1- فَعّالَة : مانند : عَلّامِة ( بسیار دانا ) فَهّامِة ( بسیار با فهم )
2- فَعّال : مانند : صَبّار ( بسیار شکیبا ) وَهّاب ( بسیار بخشنده )
3- فَعُول : مانند : صَبُور ( پر صبر )
4- فِعِّیل : مانند : صِدِّیق ( بسیار با صداقت )
⚠️تذکر : مذکر و مؤنث در صیغه ی مبالغه غالبا یکی است و چنانچه تائی ( ة ) در آخر آن در آید علامت مؤنث بودن نیست بلکه دلالت بر (کثرت مبالغه ) دارد . مانند : عَلّامِة ( بسیار دانا ) فَهّامِة ( بسیار با فهم )
🔰اسم زمان و مکان
اسم زمان ومکان : اسمی است که بر مکان و زمان وقوع فعل دلالت می کند .
مانند : مَسجِد (محل سجده) ، مَنزِل ( محل فرود آمدن ) ، مَشرِق ( محل و زمان تابش )
☢روش ساخت :
اسم زمان و مکان از ثلاثی مجرد دو وزن دارد.
1- مَفعَل 2- مَفعِل
1- مَفعِل : و آن در صورتی است که مضارعش مکسور العین ( یَفعِلُ ) باشد .
مانند : یَجلِسُ —--> مَجلِس یَنزِلُ------> مَنزِل
2- مَفعَل : و آن در صورتی است که مضارعش مفتوح العین یا مضموم العین( یَفعَلُ - یَفعُلُ ) باشد .
( یَطبَخُ —----> مَطبَخ )
( یَشرَبُ —----> مَشرَب)
⛔️ تذکر : برخی از افعال اسم زمان و مکان آنها استثناءاً به جای مَفْعَل بر وزن مَفْعِل می آید .
مانند : یَسجُدُ-----> مَسجِد
یَقرُبُ —----> مَغرِب
