قانون قصاص

در قرآن گفته شده است که هرگاه مومنی به ناحق کشته شد باید قاتل نیز قصاص شود خواه یک نفر باشد خواه چند نفر و خداقاتلان را به عذاب دائم وعده داده است و باز در قرآن میان زن ومرد در میزان دیه یا قصاص تفاوت قائل نگشته و خداونددر مورد قصاص در سوره مائده نیز چنین می فرمایند که هرکس برخلاف آنچه که نازل گشته حکم کند از ستم کاران است . حال سوال این است که چرا در حال حاضر دیه زن نصف است و برای قصاص یک مردی که یک زن را کشته نیمی از دیه باید به خانواده وی پرداخت شود این با آیات خداوند در تعارض است و آن را نقض می کند ؟

----------------------------------------------------------------------------------------------

جواب: باسلام وتشکر از جنابعالی

1- ظاهرا آیه ای که جنابعالی به آن تمسک نموده اید آیۀ 93سورۀ نساء است.که خداوند متعال می فرماید:

«وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِيماً »و هر كسى فرد با ايمانى را از روى عمد به قتل برساند مجازات او دوزخ است كه جاودانه در آن مى‏ماند و خداوند بر او غضب مى‏كند و از رحمتش او را دور مى‏سازد و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته است.

در این سوره سخنی از قصاص وجود ندارد بلکه سخن از عقاب اخروی است که اگر  كسى مؤمنى را از روى قصد و علم به اينكه او- مومن و قتلش حرام و خونش مصون است، بكشد جزای او خلود در اتش است ودر این مساله فرقی بین زن و مرد چه در قاتل وچه در مقتول وجود ندارد.

2- در مورد آیۀسوره مائدة (5، آيه 44) خداوند می فرماید:

«إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً وَ نُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هادُوا وَ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللَّهِ وَ كانُوا عَلَيْهِ شُهَداءَ فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلاً وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ ؛ ما تورات را نازل كرديم كه در آن هدايت و نور بود و پيامبران كه تسليم در برابر فرمان خدا بودند، با آن، براى يهوديان حكم مى‏كردند و (همچنين) علماء و دانشمندان به اين كتاب الهى كه به آنها سپرده شده بود و بر آن گواه بودند، داورى مى‏نمودند، بنا بر اين (از داورى كردن بر طبق آيات الهى) از مردم نهراسيد و از من بترسيد و آيات مرا به بهاى ناچيز نفروشيد و آنها كه به احكامى كه خدا نازل كرده حكم نمى‏كنند كافرند».

اما باید توجه بفرمایید قانون قصاص در قرآن آمده است:

خداوند متعال در سورۀ بقره: آيات 178 تا 179،می فرماید:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصاصُ فِي الْقَتْلى‏ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى‏ بِالْأُنْثى‏ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْ‏ءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسانٍ ذلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ رَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدى‏ بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ »«اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد! حكم قصاص در مورد كشتگان بر شما نوشته شده است، آزاد در برابر آزاد، و برده در برابر برده، و زن در برابر زن، پس اگر كسى از ناحيه برادر (دينى) خود مورد عفو قرار گيرد (و حكم قصاص او تبديل به خونبها گردد) بايد از راه پسنديده پيروى كند (و در طرز پرداخت ديه، حال پرداخت كننده را در نظر بگيرد) و قاتل نيز به نيكى ديه را به ولى مقتول بپردازد (و در آن مسامحه نكند) اين تخفيف و رحمتى است از ناحيه پروردگار شما و كسى كه بعد از آن تجاوز كند عذاب دردناكى خواهد داشت».

حال سؤال می شود: در آيات قصاص دستور داده شده نبايد «مرد» به خاطر قتل «زن» مورد قصاص قرار گيرد، مگر خون مرد از خون زن رنگين‏تر است؟

چرا مرد جنايتكار به خاطر كشتن زن و ريختن خون ناحق از انسان‏هائى كه بيش از نصف جمعيت روى زمين را تشكيل مى‏دهند، قصاص نشود؟!

در پاسخ بايد گفت: مفهوم آيه اين نيست كه مرد نبايد در برابر زن قصاص شود، بلكه همان طور كه در فقه اسلام مشروحاً بيان شده اولياى زن مقتول مى‏توانند مرد جنايتكار را به قصاص برسانند به شرط آن كه نصف مبلغ ديه را بپردازند.

به عبارت ديگر: منظور از عدم قصاص مرد، در برابر قتل زن، قصاص بدون قيد و شرط است ولى با پرداخت نصف ديه، كشتن او جايز است.

و لازم به توضيح نيست كه: پرداخت مبلغ مزبور براى اجراى قصاص، نه به خاطر اين است كه زن از مرتبه انسانيت دورتر است و يا خون او كمرنگ‏تر از خون مرد است، اين توهمى است كاملًا بى‏جا و غير منطقى كه شايد لفظ و تعبير «خون‏بها» ريشه اين توهم شده است، پرداخت نصف ديه تنها به خاطر جبران خسارتى است كه از قصاص مرد متوجه خانواده او مى‏شود .

توضيح اين كه:

مردان غالباً در خانواده عضو مؤثر اقتصادى هستند و مخارج خانواده را متحمل مى‏شوند و با فعاليت‏هاى اقتصادى خود چرخ زندگى خانواده را به گردش در مى‏آورند، بنابراين، تفاوت ميان از بين رفتن «مرد» و «زن» از نظر اقتصادى و جنبه‏هاى مالى بر كسى پوشيده نيست كه اگر اين تفاوت مراعات نشود، خسارت بى‏دليلى به بازماندگان مرد مقتول و فرزندان بى‏گناه او وارد مى‏شود، لذا اسلام با قانون پرداخت نصف مبلغ در مورد قصاص مرد، رعايت حقوق همه افراد را كرده و از اين خلاء اقتصادى و ضربه نابخشودنى، كه به يك خانواده مى‏خورد جلوگيرى نموده است. اسلام هرگز اجازه نمى‏دهد به بهانه لفظ «تساوى»، حقوقِ افرادِ ديگرى مانند فرزندان شخصى كه مورد قصاص قرار گرفته پايمال گردد.

البته ممكن است زنانى براى خانواده خود، نان‏آورتر از مردان باشند، ولى مى‏دانيم احكام و قوانين بر محور افراد دور نمى‏زند بلكه كل مردان را با كل زنان بايد سنجيد .