قبرستان تاریخی بُزلَر هفشجان یکی از معدود مکان‌هایی است که شیرهای سنگی دارد. این قبرستان در شهرکرد واقع شده است و قبرهای بسیار قدیمی دارد.
هَفشِجان یکی از شهرهای باستانی ایران واقع در استان چهارمحال و بختیاری است. این شهر در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی شهرکرد و در دامنه رشته کوه جهان‌بین قرار دارد. شهر هفشجان دارای پیشینه و تاریخچه‌ای کهن است. بر اساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف شده بر روی تپه‌های باستانی قدمت هفشجان به هزاره هفتم قبل از میلاد برمی‌گردد و بیان‌گر پیشینه ۹۰۰۰ ساله این شهر است.
هفشجان
هفشجان یا هفشه‌جان معرب واژه پارسی هوشگان است و کلمه هوشگان نیز مخفف و برگرفته از نام هوشنگیان است. هوشنگیان منتسب به هوشنگ پادشاه پیشدادی است و کشف آتش و اجرای جشن سده نیز به این پادشاه نسبت داده می‌شود، هم اکنون، بخش وسیعی از املاک هفشجان در دشتی واقع شده است که بزرگان و ریش‌سفیدان، آن را دشت هوشنگ شاه می‌دانند. علی‌رغم آنکه پیشدادیان ریشه در اساطیر ایران دارند، در اینجا کلمه هوشنگیان مشخصاً و الزاما وجود فردی به نام هوشنگ را به تأیید نمی‌رساند، بلکه این عقیده ریشه در ادبیات شفاهی مردم داشته و این‌گونه تأثیر خود را بر نام این شهر گذاشته است.
در اساطیر آمده که اژدهای سیاه (نماد اهریمن) به هوشنگ پیشدادی حمله کرد و او برای دفع اژدها سنگی به‌طرف آن انداخت. سنگی به سنگ دیگری برخورد و جرقه‌ای ایجاد کرد و آتش کشف شد. دشتی که این واقعه در آن اتفاق افتاد معروف شد به دشت هوشنگی و شهری که بعدا بر روی آن ساخته شد هوشنگیان نامیده شد که بر اثر کثرت تلفظ به هوشگان و به تعریب به هفشجان تغییر شکل داد. تمام مردم منطقه از جمله بختیاری‌ها و مردم شهرکرد هنوز این شهر را به نام هوشگان یا هوشنگیان می‌شناسند. هوشنگ شاه برای اولین بار جشن سده را در این دشت برگزار کرد. لازم به ذکر است که این شهر از دیرباز جز منطقه اصفهان محسوب می‌شده است.
شهر هفشجان در گذشته یکی از مراکز مهم شیرتراشی بوده و به مرکز شیرهای سنگی شهرت دارد و اکنون تعدادی از سنگ‌تراش‌های قدیمی در هفشجان در قید حیات‌اند. شیرهایی که در قبرستان‌های هفشجان باقی مانده است، از زیباترین و خوش‌نقش‌ترین شیرهای سنگی محسوب می‌شوند. قدیمی‌ترین شیر سنگی موجود مربوط به دوره صفویه است. بنا به گفته‌ها شیر سنگی یادگار دوران مادهاست.
گورستان تاریخی بزلر هفشجان
گورستان تاریخی بُزلَر هفشجان مربوط به دوره صفوی است. این گورستان تاریخی با بیش از ۲۰۰۰ سنگ قبر تاریخی از عصر صفوی تا قاجاریه بی‌گمان به عقیده صاحب‌نظرانی هم‌چون پرویز تناولی و دیگر پژوهشگران تاریخ دوره اسلامی از بی‌نظیرترین قبرستان‌های تاریخی و هم‌تراز با تخت فولاد اصفهان بوده است.
شیرهای سنگی معمولاً بر روی گور پهلوانان یا شهدا یا جوانان گذاشته می‌شد. بر روی بدنه تندیس شیر سنگی نقش تفنگ، شمشیر، خنجر، بته‌جقه یا سرو خمیده که نشانه جاودانگی روح است، اسب سوار با شمشیر، اسب زین شده آماده برای رحلت، نیزه و درخت حک شده است.
علاوه بر شیرهای سنگی، سنگ‌مزارها به‌صورت سنگ گورهای افقی، عمودی یا محرابی، صندوقی و تندیس‌وار بوده‌اند. این سنگ گورهای گورستان تاریخی بزلر نیز قابل توجه است، برخی از آن‌ها به‌صورت عمودی و برخی دیگر به شکل افقی نصب شده‌اند و همگی دارای تزئین هستند.
سنگ‌های عمودی به شکل محراب بوده، نقش‌ها شامل دو کبوتر که نمایانگر پیک و قاصد است، گل و گلدان و نقوش اسلیمی و واژه‌های هوالباقی، بسم‌الله الرحمن الرحیم، هوالحی الذی لایموت و اشعار مرتبط است.
جنس قبور از سنگ خاص منطقه است و حجاری‌های بی‌نظیر به دست حجاران هفشجانی (خاندان سنگ‌تراش‌ها) حک شده است. حجاران هفشجانی در چهارصد سال گذشته بیشتر حجم کاری‌های آثار تاریخی استان چهارمحال و بختیاری و نیز خوزستان را بر عهده داشته‌اند. تمام قبرستان‌های تاریخی چهارمحال و بختیاری نمایانگر حجاری آنان است و همچنین حجاری قلاع تاریخی از دوران قاجاریه نیز به دست این حجاران صورت گرفته است.
قدیمی‌ترین قبر از سال ۱۰۰۴ هجری متعلق به دوره شاه عباس اول بوده و سنگ‌های تاریخی تا سال ۱۳۴۳ هجری تا پایان دوران احمد شاه قاجار ادامه می‌یابند. سنگ کاهید اوج اعتلای هفشجان جدید در دوران صفویه است.
قبور دوره صفویه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. این قبور به‌خصوص در بخش میانی قبرستان هفشیجان قرار گرفته‌اند و در سه سال اخیر دو تخریب بزرگ بر روی آن‌ها صورت گرفته است. نسب وراثین برخی قبور صفویه نشان از بزرگانی هم‌چون حاکمان چهارمحال اصفهان که هفشجانی بوده‌اند و در تخت‌گاه حکومتی یعنی همان هفشجان به سمت‌های بیگلر بیگی مشهور بوده‌اند، قابل بررسی است.
با سقوط اصفهان در سال ۱۱۳۵ هجری به دست افغان‌ها و به‌خصوص ظهور نادرشاه افشار، لشکرکشی نادرشاه به اطراف اصفهان و سرکوب سرداران طرفدار صفوی از جمله هفشجان، مرکزیت چهارمحال نیز از هفشجان گرفته شد. این افول تدریجی سیاسی و حکومتی هفشجان در زمینه‌های شاه‌راهی، فرهنگی و دینی و حتی موسیقی ادامه یافت و دیگر به اوج خود یعنی عصر صفویان نرسید.
وقوع حوادث مختلف باعث رکود این قبرستان تاریخی شد و در دوران افشاریه و زندیه این رکود ادامه یافت اما در دوران قاجاریه کثرت قبور قابل توجه بود و دوباره قبرستان بزلر به رونقی متعادل دست یافت و شیرهای سنگی نیز در دوران فتحعلی‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار کثرت یافتند.
متاسفانه در سه دهه اخیر شیرهای سنگی این قبرستان که بیان‌گر سمبل قدرت در مذهب تشیع دوازده امامی هستند به غارت برده شده و تنها شیرهای سنگی سردر پارک ملی هفشجان است که از این قبرستان به داخل شهر انتقال داده شده و موجود هستند.
این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه اسکندری و تپه‌های اطراف هفشجان، تپه شهرکهنه هفشجان، کتیبه‌گر نوشته هفشجان، گورستان ارامنه سیرک، مسجد خلجاء هفشجان یا مسجد قلعه و آجرنوشته عیلامی میانه هفشجان از آثار تاریخی است و از دیدنی‌های طبیعی این شهر گردشگاه چشمه‌زن هفشجان، غار جهان‌بین و کوه جهان‌بین را می‌توان نام برد.
