تالار کنسرت والت دیزنی، نا ممکنی که ممکن شد

 تالار کنسرت والت دیزنی در «لس‌آنجلس» یکی از عجایب معماری است؛ در بین معماری‌های از پیش تعیین شده و مشابه گاهی شاهد معماری‌های عجیب و در عین حال زیبا می‌شویم.

تالار کنسرت والت دیزنی از معروف‌ترین تالارهای کنسرت در آمریکا است. این تالار در جنوب خیابان ۱۱۱ در مرکز شهر لس‌آنجلس قرار گرفته است.چهارمین سالن موسیقی لس‌آنجلس است.

لیلیان دیزنی مفتخر به کسب جایزه در سال ۱۹۸۷ برای ساخت مکانی به عنوان دادگاه شده و آن را  به مردم لس‌آنجلس هدیه کرد و همچنین والت دیزنی اثر فرانک گهری (یکی از برجسته‌ترین معماران پست‌مدرنیسم) به هنرمندان بشر هدیه داده شد.

گهری از پیشگامان عرصه‌ی معماری فولدینگ است. اساس علمی زبان معماری فولد، نظریات بحران و تداوم است. بحران یا فروپاشی در تبدیل سریع از حالتی به حالت دیگر، مانند آب به یخ یا بخار، تجلی می‌کند. بحران یا به دو پاره شدن می‌انجامد یا به پیچیده شدن، در هم فرورفتن و در هم تنیدن که مضمون معماری فولد است. در این معماری، که گویی در حال فروریختن و کج شدن است، ترتیب پلان، نما و مقطع با هم اَشکال ابهام‌ آمیزی همانند کریستال‌ها می‌آفرینند.

این تالار در آوریل سال ۲۰۰۳ افتتاح شد و  با ۲۳۰۰ نفر گنجایش برای هنرمندان و مردم آماده پذیرایی بود. هزینه‌ای معادل ۲۷۴ میلیون دلار برای تالار کنسرت والت دیزنی تخمین زده‌اند. این تالار میزبان دائمی ارکستر فیلارمونیک لس‌آنجلس است.

طرح فعلی مجموعه شامل سالن کنسرت ۲۴۰۰ نفری است که شکل ظاهری و درونی آن یک کشتی بزرگ را در ذهن تداعی می‌کند. نمایش گرافیکی و معماری داخلی سالن به‌ گونه‌ای است که عناصر صوتی و تصویری را به خوبی تلفیق کرده است. یک دستگاه ارگ در مرکز منطقه قرار می‌گیرد و نور طبیعی که از روزنه‌های سقف و یک پنجره بزرگ در پشت سالن تابیده می‌شود، امکان افزایش مدت زمان کنسرت‌ها را به هنگام روز می‌دهد.

تناوب نور طبیعی و نور مصنوعی به همراه ساختار سالن اجتماعات که از شیشه‌های مواجی ساخته شده است، حرکتی موسیقی‌وار و ریتمیک را نشان می‌دهد که همگی جلوه‌ای هارمونیک و هماهنگ با محیط شهری اطراف هستند. در عین حال یک پارکینگ شش طبقه با ظرفیت ۲۵۰۰ اتومبیل در قسمت پائین منطقه ساخته شده که از طریق سه خیابان همجوار قابل دسترسی است تا تماشاچیان بتوانند از داخل پارکینگ بوسیله یک پلکان برقی به سالن اجتماعات دسترسی پیدا کنند.

به هر حال گهری از هر گونه تکنیک فنی، گرافیکی و کامپیوتری که امروزه قابل دسترسی است استفاده کرده است تا این تجربیات مختلف شکل گرفته و بالاترین سطح کیفی حرفه‌ای رادر این رشته به نمایش بگذارد.

ورودی اصلی، در مقابل مرکز فروش موزیک، در گوشه‌ی مجتمع قرار دارد و از طریق سیستم دو گانه‌ی راه پله و رمپ، حاضرین را به میدانی کوچک، در ترازی بالاتر از تراز محوطه و سپس، به تالار بزرگ هدایت می‌کند. در اینجا، ستون‌ها، به درختان خمیده‌ای می‌مانند که پانل‌های صفحه‌های موج‌دار نمای بیرون را بر افراشته‌اند. از پایین، پله‌های برقی، از طبقه‌ی ششم زیر زمین برآمده‌اند، که در مسیر آنها، امکانات مورد نیاز برای معرفی اثار هنری و برگزاری نمایشگاه‌ها فراهم شده است.

معماران قرن حاضر، حقیقتا از ایجاد بناهای مجلل تاریخی پرهیز نموده‌اند فرانک لوید رایت (wright) همیشه می‌گفت علاقه‌ای به بناهای مجلل تاریخی ندارم. زیرا بنای مجلل هنگامی که باب مبارزه با فرهنگستان را باز می‌کرد، تکیه گاهی برای رژیم‌های حراف به شمار می‌آمد و بدین وسیله، همنوایی با روحیه ضعیف طبقه‌ی مسلطی که ضرورت‌های واقعی بشر را نادیده می‌گرفت قلمداد می‌شد. اما هنگام تفکر درباره‌ی شهر و تمدن در سده‌های دوازدهم و سیزدهم میلادی چگونه می‌توان حضور یک نیروی اصیل‌، اجتماعی و معنوی را در معرفی آن جامعه‌ی زنده، حس نکرد؟ گهری با آثاری چون تالار والت دیزنی، گویی بت را شکسته است، و با ارائه‌ی معماری دینامیک، آزاد، در خلق فضاها و مکان‌های یکپارچه و از نظر روشن‌بینی درونی، در مقام مخالفت با حرافی قابل ستایش است.

آثار گهری به‌طور کلی نتیجه یک روند طولانی طراحی است که با استفاده از اسکیس‌های متعدد، مدل‌های کامپیوتری و ماکتهای بزرگ حاصل شده‌است. اسکیس‌ها و نمودارهای اولیه به مدل‌های فیزیکی با مقیاس‌های مختلف تبدیل و این مدل‌ها در نهایت به ساخت ماکت‌های کامل می‌انجامد.

نکته بسیار جالب در روند طراحی ‌گهری در استفاده از رایانه در این روند است. بر خلاف سایر معماران که از نرم افزارهای معمول دو بعدی و سه بعدی مانند CAD و 3d Max برای کارهای خود استفاده می‌کنند گهری از نرم‌افزار کاتیا که یک نرم‌ افزار مربوط به طراحی جامدات است استفاده کرد. این نرم افزار بیشتر برای طراحی خودرو و هواپیما و محاسبات پیچیده بدنه‌های مختلف کاربرد دارد و هماهنگی بسیار عالی با سایر نرم افزارها دارد. کاتیا سطوح را تحلیل و براساس محدودیت سازه‌ای، کارکردی و اقتصادی پروژه آن را تصحیح می‌کرد. داده‌های عددی که به این ترتیب بدست می‌آمدند بار دیگر بر روی یک مدل پیاده می‌شدند تا حجم‌ها کنترل شوند و در صورت لزوم تغییرکنند. این رفت و برگشت بین مدل‌های مطالعاتی و داده‌های دیجیتال بنیاد شکلی پروژه را به وجود می‌آورند. سپس از داده‌های کامپیوتر برای تهیه پلان‌های ساخت تالار استفاده شد.

سازه فلزی این ساختمان برای تولید در کارخانه توسط نرم‌ افزار کاتیا برنامه‌ریزی شد و پانل‌های نما نیز توسط دستگاه CNC که مستقیما با رایانه و CATIA کنترل می‌شدند تهیه شد. بنا به گفته گهری «کاملترین» استفاده از کاتیا را در طراحی و ساخت پانل‌های نما کردند که باعث صرفه جویی زیادی در زمان پروژه شد.

در نهایت می‌توان گفت گهری با استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موجود ثابت کرد غیرممکن‌ها متعلق به گذشته هستند.

مصالحی که غالبا در کارهای گهری مشاهده می‌شود صفحات فلزی به خصوص تیتانیم، پلاستیک‌های رنگ شده، زنجیرها و کابل‌ها و فولاد و به کارگیری پانل‌های مشبک است. فرم‌های تیز گوشه‌دار، صفحات متداخل، سطوح مواج و منحنی را می‌توان از عناصر ثابت کارگری دانست بناهای تندیس‌وار، فرم‌های منحنی، پلکان‌های خارجی، مصالح نمای فلزی استفاده فراوان از مواد گوناگون، پنجره‌های بی‌قاعده و مرکز گریز از نشانه‌های کارهای او می‌توان برشمرد.

فرانک گهری معتقد است:

من آثار هنرمندان را نگاه می‌کنم و هنر را به‌ مثابه وسیله‌ای برای الهام خودم می‌پندارم و سعی می‌کنم تحت تأثیر هیچ فرهنگی نباشم. در هر یک از کارهایم روش‌های جدید را جستجو می‌کنم. برای من قانون و قاعده محدود کننده وجود ندارد و اصولا مرزی بین درست و نادرست نمی‌شناسم.

خواص صوتى ساختمان (از نظر انعکاس صدا)

ساخت ساختمان در بهار ۲۰۰۳ به پایان رسید. فیلارموئیک بازگشایی بزرگ را تا پاییز به تعویق انداخت و در تابستان به اجازه استاد ارکستر خوانندگان تالار جدید مورد استفاده قرار گرفت. اجرا کنندگان و منتقدان قبول داشتند این وقفه‌ی ایجاد شده برای بازگشایی عمومی تالار،‌ به از دست دادن سیل عظیمی از هنرمندان و چند صد مهمان ویژه انجامید. در این میان روزنامه‌‌نگارها، از این فرصت استفاده کردند و شایعاتی مبنی بر لغو  بازگشایی دائمی کنسرت بیان کردند. اما این وقفه به منظور اصلاح سیستم آکوستیک تالارها بود. کارگردان موسیقی ارکستر فیلارموئیک لس‌آنجلس در مصاحبه‌ای گفت:

نگرانی اصلی من سیستم صدا بود ولی اکنون من کاملا خوشحالم و نگرانی‌ها برطرف شده است. این تالار به عنوان اولین و موفق‌ترین تالار عظیم کنسرت در تاریخ آمریکا باقی‌ می‌ماند.

 دیوارها و سقف تالار از داگلاس فیبر (یک نوع گیاه همیشه بهار بلندی که در غرب آمریکا می‌روید) تشکیل شده‌اند.

بازخوردهای فرهنگی تالار والت دیزنی لس‌آنجلس

• در سال ۲۰۰۳ اولین فیلمی که برای اولین بار در تالار کنسرت فیلمبرداری شد بود، فیلم ماتریکس دوولوشن که در شامل بازیگران معروفی بود.
• تالار والت دیزنی به صورت برجسته در فیلم بازی میدنایت کلوب به نمایش در‌آمد.
• الن دی جنرز به همراه گروهی برای آمریکن ایدال در هفته‌ی ویژه «ایدال گیوزیک» راکسل تلتر، کمی کلارسون و ایل دیوو در تالار کنسرت والت دیزنی نمایش گذاشته شد.
• در فیلم ایرون‌من (در سال ۲۰۰۸) این ساختمان مورد استفاده قرار گرفت. در این فیلم مهمانی حزب استارک در این ساختمان فیلم برداری شد.
• اواخر فیلم گت اسمارت در تالار کنسرت فیلم برداری شد.
• در سریال شارک، بخش‌هایی در مقابل تالار کنسرت فیلمبرداری شده است.
• در سال ۲۰۰۹ در فیلم سلوئیت سکانس‌های زیادی در این مجموعه فیلم‌برداری شده است.
• در نمایش ای بی سی «برادرها و خواهرها»: که نمای خارجی  تالار از دفتر سناتور رابرت مک کالستیر مشخص است.

با پایان اجرای ساختمان زیبایی و پیچیدگی حجم، آن چنان خارق‌العاده و منحصربه‌فرد است که از آن به عنوان نماد لس‌آنجلس یاد می شود.

فرانک گهری درباره این اثرش می‌گوید:

نیویورک مجسمه آزادی دارد. رم صاحب کولیزیوم است، پاریس به برج ایفل افتخار می‌کند و در لس‌آنجلس، تالار موسیقی والت دیرنی جای هالیوود را به عنوان نماد شهر خواهد گرفت.

به نظر گهری اشیا به ظاهر بی‌ارزش در کنار یکدیگر ارزش پیدا می‌کنند و همین معرف زیباشناسی مدرن است. به‌طور کلی آثار گری نظرات مخالف و موافق بسیاری را برانگیخته ولی در نگاهی کلی می‌توان او را در انجام اهداف زیباشناسانه مدرن خود و همچنین ساخت ساختمان‌های تندیس‌وار مدرن بسیار موفق دانست به‌طوری که مشاهده می‌شود شهر کوچک بیلبائو با اجرای موزه خود اکنون به شهری معروف و گردشگری بدل گشته‌ است.

پس از اینکه جایزه پریتزکر به فرانک گهری تعلق گرفت، آدا لوئیز درباره‌اش نوشت:

او ریسک می‌کند، روی بند راه می‌رود و مرز محدودیت‌ها را می‌شکند. بناهای او روشنائی‌اند و طرح‌های زنده  او نشانگر این مهم که چگونه چیزی که ظاهراً کم‌ اهمیت است می‌تواند با خلاقیت شکلی نو و بی‌نظیر بیابد. او هنر معماری را به صورتی به‌ کار می‌برد که در عین زیبایی قابلیت استفاده داشته باشد. او معماری را در بی زمان‌ترین معنایش و با شیوه مخصوص به خود به کار می‌گیرد. او به قلب هنر زمان می‌رود. آثار او با در نظر گرفتن فناوری عمیقا بیانگر عصر حاضر است.