روستای زیبای ورکانه از شمال شرقی به کوه سردره، از غرب به روستای سیمین، از جنوب غربی به کوه سرخ بلاغ، از شرق به کوه قره داغ و از جنوب و جنوب شرقی به دره بارانی و دره قشلاق محدود می‌شود.
وجه تسمیه روستا
در گویش کردی «ور» به معنی کنار و «کانه» به معنی چشمه است. ورکانه نیز به معنی قرار گرفتن در کنار آب و چشمه است.
از نقطه نظری دیگر روستای ورکانه به دلیل اینکه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده می‌شود، نام ورکانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، آورده‌اند.
پیشینه روستای ورکانه به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد. روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته و عموما به دلیل کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بکر به شمار می‌رود.
سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی‌ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز به چشم می‌خورد و به نظر می‌رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است. که البته این موضوع در معماری ایران در بسیار از مکان‌ها وجود دارد یعنی از مصالح بوم آورد در ساخت بناها استفاده می‌شود.
در روستای ورکانه همدان که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است، سنگ‌های لاشه که تمام کوچه‌های آن را احاطه کرده‌اند، زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌‌آیند
تابش نور خورشید به سنگ‌ها بازتاب نور خورشید از روی سطح سنگ‌ها و مواد و مصالح ساخته شده‌اش باعث درخشندگی زیبایی در سطح کلی روستا می‌شود و در کوچه پس کوچه‌های روستا زیبایی خاصی را ایجاد کرده است.
هسته اولیه این روستا که پیرامون قنات روستا شکل گرفته، قدمتی نسبتاً طولانی دارد و سابقه تاریخی آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود.مردم روستای ورکانه به زبانهای آذری، فارسی و کردی سخن میگویند.
روستای ورکانه همدان یکی از ۶ روستای گردشگری همدان است که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شد.
جاذبه‌های گردشگری روستای ورکانه
جریان رودخانههای فصلی سیمین و ورکانه، جریان دائمی آب قنات روستا و چشمهسارهای آن به ویژه در بهار و تابستان، طراوت خاصی به روستا میبخشند.
باغات سترده گردو، زردآلو، انگور و سیب، جلوه ویژهای به روستا بخشیده و زیبایی دلپذیری پدید آورده‌اند.
کوههای اطراف روستا و دره‌های خان و جن، در فصول مختلف به ویژه در بهار که سرشار از طراوت و سرسبزی میشوند، مناظر زیبا و دلفریبی را ایجاد می‌کنند.
آثار تاریخی و مذهبی جالب توجهی در روستا وجود دارد که از میان آنها میتوان به ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی، اصطبل پرورش اسب با معماری خاص سنگی و قلعه مهری خانم که به شکل چلیپا ساخته شده و نیز معماری سنگی روستا اشاره کرد.
آرامگاه امامزاده غیب در بین مردم روستا احترام و ارزش زیادی دارد.
موسیقی رایج در میان مردم روستای ورکانه شامل ترانههایی با اشعار باباطاهر عریان و بیاتیهای آذری با موسیقی عاشیقی است که در مراسم شادی و عروسیها مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین نوعی موسیقی محلی به نام سربازی و سه پا نیز در میان مردم روستا رواج دارد.
روستای ورکانه در مسیر کوچ طوایف قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی قرار دارد که هر سال از اواسط آبان ماه کوچ بهاره دارند. این طوایف بر اساس سنت‌های گذشته و ماهیت معیشتی به دنبال مراتع تازه، کوه‌ها و دره‌های بسیاری را پشت سر گذاشته در میان بندها اتراق می‌کنند و پس از پایان فصل اعتدال، به قشلاق باز می‌گردند.
چشم‌انداز کوچ در مسیر زیبای ییلاق و قشلاق عشایر و ایلات، پیرامون این روستا را به عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی تماشای کوچ عشایری تبدیل کرده است.
غذاهای محلی روستا مشتمل بر آبگوشت، انواع کباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه است.
راه رسیدن به روستای ورکانه
مسیر رسیدن به روستای ورکانه از همدان، در ابتدا انتخاب جاده همدان به ملایر و سپس محوریست که از این جاده منشعب می شود. پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی‌آباد از طریق جاده ورکانه به روستای ورکانه خواهید رسید.
گذشته از جاذبه‌های گردشگری ذکر شده در بالا، محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم‌اندازهای زیبایی است که می‌تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود.
