گرند کنیون ژرف‌دره‌ای است که رود کلرادو در میان آن جریان دارد و در ایالت آریزونا، آمریکا واقع شده است. بخش بزرگی از گرند کنیون، در پارک ملی گرند کنیون قرار دارد که یکی از اولین پارک‌های ملی در آمریکا است. برای آشنایی بیشتر با این شگفتی طبیعت، در ادامه با ما همراه باشید.
گرند کنیون یکی از شگفت‌انگیزترین عجایب طبیعی دنیا است. این دره که در ایالت آریزونا در آمریکا قرار دارد یکی از عمیق‌ترین ژرف‌دره‌های روی زمین است که میانگین عمق آن حدود ۱/۶ کیلومتر و عرض آن ۱۶ کیلومتر است. این ژرف‌دره طی شش میلیون سال گذشته با گذر رود کلرادو از ژرف‌دره‌ی ۴۴۶ کیلومتری تشکیل شده است.
این ژرف‌دره یا کنیون از یک دره تشکیل نشده، بلکه شامل چندین دره‌ی جانبی است که بر اثر فرسایش ایجاد شده‌اند. از آن‌جایی که لایه‌های متعددی از صخره‌ها در جریان این فرسایش نمایان شده‌اند، دیواره‌های این ژرف‌دره ترکیبی از رنگ‌های قهوه‌ای، زرد، قرمز و خاکستری را به زیبایی به نمایش می‌گذارند. همان‌طور که خورشید در طول روز در سرتاسر آسمان حرکت می‌کند، میزان و زاویه‌ی تابش نور به صخره‌ها تغییر کرده و در هر ساعت از شبانه‌روز منظره‌ی زیبا و بی‌بدیل و ترکیبی تماشایی از رنگ‌ها را به نمایش می‌گذارد. لایه‌های متعدد و رنگارنگ سطح مقطع دره‌ها، نمایانگر تاریخچه‌ی زمین‌شناسی منطقه است. سنگ‌های نزدیک به رود، یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌های روی این سیاره هستند که عمری برابر با دو میلیارد سال دارند.
نحوه تشکیل گرند کنیون
فلات کلرادو یعنی جایی که دره در میان آن به وجود آمده، در گذشته در سطح یک دریای کم عمق قرار داشته است. گردشگران هنوز هم در حاشیه‌ی دره می‌توانند فسیل‌های حلزون، مرجان و صدف پیدا کنند. حدود بیست میلیون سال پیش، زمین به سمت بالا حرکت کرد و دریا کنار رفت. حدود شش میلیون سال پیش، رود کلرادو جهت خود را تغییر داد و شروع به حرکت در میان این فلات کرد. به مرور زمان به شاخه‌های فرعی و جریان آب رود اضافه شد و بدین ترتیب بسیاری از دره‌های جانبی ایجاد شدند. با آب شدن یخچال‌های طبیعی، حجم آب افزایش یافت و به رود، قدرت بیشتری برای فرسایش سنگ‌ها داد. در عرض دو میلیون سال، رودخانه توانست مسیری برای خود در دل صخره‌ها بشکافد. این مسیر تنها ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی انتهای دره قرار داشت.
تاریخچه
اولین اروپایی که گرند کنیون را دید، فردی اسپانیایی به نام گارسیا لوپز (García López de Cárdenas) بود. او در جستجوی هفت شهر طلایی Cibola، در سال ۱۵۴۰ به گرند کنیون رسید. با این حال، بومیان آمریکا از هزاران سال قبل با این منطقه آشنایی داشتند. به نظر می‌رسد مردمان باستانی پوئبلو در ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد، اولین ساکنان این منطقه بودند. در ۸۰۰ سال اخیر، قبیله‌ی سرخ‌پوست Havasupai در بخشی از دره تحت عنوان Cataract Canyon زندگی می‌کنند.
در سال ۱۸۶۹، جان وسلی پاول (John Wesley Powell) اولین گروه اکتشاف با قایق را در رود کلرادو و گرند کنیون رهبری کرد. او عملیات اکتشاف را از رود گرین در وایومینگ از روز ۲۴ ماه مه به همراه ۹ تن دیگر در یک قایق چوبی آغاز کرد. آن‌ها به همراه آذوقه‌ی مورد نیاز برای ده ماه، رود گرین را تا محل پیوستن به رود کلرادو طی کردند. این گروه به سمت گلن کنیون (Glen Canyon) حرکت کردند و در نهایت به گرند کنیون رسیدند. در این مرحله قایق آن‌ها با گرداب‌های متعددی مواجه شد. شرایط سفر به قدری دشوار شد که یکی از همراهان پس از ماه اول، عملیات اکتشاف را رها کرد و دو ماه بعد نیز سه نفر دیگر در دره‌ای تحت عنوان کنیون جدایی (Separation Canyon) گروه را ترک کردند. این سه نفر دره را بالا رفتند، اما دیگر خبری از آن‌ها نشد. پاول سفرش را در ۱۳ آگوست سال ۱۸۶۹ به پایان برد. دو سال بعد او دوباره در همین مسیر سفر و این بار عکس‌ها و نقشه‌هایی دقیق از محل تهیه کرد.
گردشگردی در گرند کنیون
از ابتدای قرن بیستم میلادی گرند کنیون به واسطه‌ی گزارش‌های دانشمندان و کاشفان متعدد و نیز آثار نقاشی توماس موران (Thomas Moran) به شهرت رسید و به یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب تبدیل شد. در سال ۱۹۰۳، تئودور روزولت، رئیس جمهور آمریکا از گرند کنیون بازدید کرد. روزولت که از ارزش و اهمیت فوق‌العاده‌ی گرند کنیون آگاهی یافت، در سال ۱۹۰۶، منطقه‌ی حفاظت شده‌ی شکار گرند کنیون را پایه‌گذاری کرد. در ژانویه ۱۹۰۸، وی بیش از ۸۰۰ هزار هکتار از زمین‌های گِرَند کنیون را به مجموعه آثار ملی ایالات متحده اختصاص داد.
روزولت در نظر داشت این منطقه را به یک پارک ملی تبدیل کند، اما مخالفانی داشت که این کار را ۱۱ سال به تاخیر انداختند. در سال ۱۹۱۹ در نهایت این منطقه به یک پارک ملی تبدیل شد. در حال حاضر سالانه در حدود ۵ میلیون گردشگر از گرند کنیون بازدید می‌کنند. در حالی که بسیاری از گردشگران به تماشای دره از حاشیه‌ی آن بسنده می‌کنند، تعدادی از آن‌ها از مسیرهای پیاده‌روی وارد دره می‌شوند. سفر به اعماق دره و بازگشت از آن دو روز طول می‌کشد. کسانی که تمایلی به پیاده‌روی ندارند می‌توانند با چهارپایان این مسیر را طی کنند. کلبه‌ی Phantom Ranch که در عمیق‌ترین بخش دره و در نزدیکی رود کلرادو قرار دارد امکانات اقامت برای گردشگران را فراهم کرده است.
راه دیگر برای گشت‌وگذار در گرند کنیون، رودگردی (rafting) در مسیری است که اولین بار جان وسلی پاول از آن عبور کرده بود. قایق‌های مخصوص این کار از لاستیک‌های انعطاف‌پذیر به جای چوب ساخته شده‌اند، همین باعث می‌شود که گردشگران سفری امن‌تر داشته باشند. با این حال رودگردی در رود کلرادو هیجان‌انگیز است و البته خطرات خود را دارد.
یکی از دو لبه‌ی دره، یعنی لبه‌ی جنوبی، قابل دسترس‌تر است و گردشگران، بیشتر از آن استقبال می‌کنند. تعدادی اقامتگاه در لبه‌ی جنوبی گرند کنیون وجود دارد. میانگین ارتفاع لبه‌ی جنوبی در حدود ۲۱۳۳ متر بالای سطح دریا است که ممکن است برای کسانی که با ارتفاع زیاد سازگاری ندارند، نگران‌کننده باشد. لبه‌ی شمالی دره نسبت به لبه‌ی جنوبی، کمتر قابل دسترس است و امکانات کمتری برای بازدیدکنندگان دارد. ارتفاع آن نیز ۳۰۰ متر بیشتر از لبه‌ی جنوبی است. عظمت و شکوه این دره‌ی زیبا و دیدنی سبب شده که نامش در فهرست عجایب هفتگانه‌ی طبیعی دنیا بدرخشد.
