روه مهدویت خبرگزاری شبستان، مسایل اقتصادی همواره یکی از مهمترین مسایل زندگی بشر بوده و جوامع و حکومت ها در طول تاریخ تلاش کرده اند که از طریق برنامه های مختلف نیازهای اقتصادی مردمان خود را فراهم کرده و از این راه محبوبیت و جایگاه خود را حفظ کنند. دین مبین اسلام نیز مسایل و نیازهای اقتصادی را یکی از نیازهای اولیه انسان دانسته و برای یک جامعه اسلامی و توحیدی راهکار و برنامه های اقتصادی فراوانی را پیش بینی و مقرر کرده است.
بر اساس آنچه از روایات و احادیث مستند و قطعی ما بر می آید دوران ظهور و عصر تشکیل حکومت کریمه مهدوی، درخشان ترین و پر رونق ترین عصر اقتصادی در طول حیات بشر خواهد بود. توصیفاتی که در این رابطه در متن جوامع حدیثی و روایی ما نقل شده، نوید دورانی سرشار از برکت، نعمت، رفاه، عدالت و... را می دهد.
خبرگزاری شبستان در همین رابطه گفت و گویی داشته است با حجت الاسلام رحیم کارگر، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت حوزه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی که در چند بخش موضوع وضعیت اقتصادی عصر ظهور را بررسی کرده است. آنچه در ادامه می خوانید بخش نخست این گفت وگو است؛
مولفه های اقتصادی در حکومت مهدوی چیست؟ به نظر شما آیا امروز ما می توانیم این مولفه ها را در جامعه اجرا کنیم؟
مطالعه فرهنگ اقتصادی در عصر ظهور یعنی عصر تشکیل حکومت جهانی به دست امام مهدی برای درک و فهم تحولات اقتصادی آن دوران و بررسی نحوه الگوگیری از آن در تبیین اقتصاد اسلامی، نیازمند پژوهش های اصولی و روش مند است.
و البته همه اینها مبتنی بر یک فرهنگ اقتصادی خاص و متعالی است. این فرهنگ برتر می تواند تأثیر به سزایی در شکل گیری چشم اندازهای ملّی و منطقه ای و جهانی داشته باشد و الگویی مناسب برای پیشرفت و توسعه باشد. این فرهنگ اقتصادی، مبتنی بر اخلاق و معنویت و عدالت است و بینش و گرایش و منش خاص اقتصادی را ارایه می دهد که می تواند نمونه و الگوی مناسبی برای جامعه منتظر باشد که در صدد تأسّی و الگوگیری از آرمان شهر مهدوی است.
اگر ما به دلایل متعددی نتوانیم از اقتصاد و روابط اقتصادی در عصر ظهور به عنوان الگوی رشد خود بهره ببریم ، می توانیم از فرهنگ اقتصادی آن دوران به عنوان الگوی رشد و تعالی اقتصادی خود و حاکم کردن بینش و منش و رفتار اقتصادی درست و مطلوب بهره بگیریم که این خود کمک شایانی به اصلاح اقتصادی جامعه خواهد بود. چشم انداز مهدوی ، ستاره راهنمايی است كه بايد تمام فعاليت‌های آينده پژوهانه را به سمت آن هدايت كرد و در رشد و پیشرفت اقتصادی نیز از آن بهره جست.بر این اساس فرهنگ اقتصادی در عصر ظهور ، بیانگر ارزش های اساسی و برنامه های موثری است.
به لحاظ اقتصادی چه رویدادهایی در عصر ظهور رخ می دهد و دلیل این رشد اقتصادی در آن دوره چیست؟
مهمترين و اساسىترين اقدام امام مهدى علیه السلام پس از پيروزى سيطره بر سراسر جهان، تشكيل دولت و به دست گرفتن حكومت و فرمانروايى دنيا است. مردم جهان در عين حال كه شاهد نابسامانى، جنگها، فساد، بىعدالتى، ناامنى و الحادگرايى در جهان بودهاند؛ دولتها، احزاب و سازمانهاى بسيارى را نيز ديدهاند كه مدعى خدمت به جهانيان و ايجاد آرامش، صلح و امنيت و بهبود وضع اقتصادى و فرهنگى و اجتماعى در دنيا بودهاند! اما در عمل چيزى جز تباهى و ستم و جنگ مشاهده نكردهاند.
سر انجام روزگارى فرا مىرسد كه معنويت و عدالت، به دست تواناى مرد الهى و در دولت كريمه اهل بيت پياده مىشود و رفاه، امنيت، عدل و يكتاپرستى در همه جاى عالم گسترش مىيابد. روشن است كه اين تنها با تشكيل دولت و انسجام در امور، به دست مىآيد. امام باقر علیه السلام در تفسير آيه الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ، (حج آیه41) مىفرمايد: «اين آيه در حق آل محمد صل الله علیع وآله ، حضرت مهدى عجل الله تعالی فرجه و ياران او است كه خداوند آنها را مالك شرق و غرب جهان نموده، آيين اسلام را پيروز مىكند و بدعتها و باطلها را به دست او و يارانش نابود مىسازد ـ چنان كه [قبلاً] سفيهان حقّ را لگدمال كرده باشند ـ تا اينكه از ستم نشانهاى نمىماند».
بر این اساس نظام جدیدی پی ریزی می شود که از آن تحت عنوان فرهنگ اقتصادی در عصر ظهور نام می بریم. پس از فرهنگ سازی و رشد و تعالى روحى و فكرى مردم و زنده شدن جامعه، خود آنان مشتاق و به دنبال اصلاح امور هستند. در این راستا جهان شاهد نزول برکت های زمینی و آسمانی، تقسیم عادلانه اموال، بخشش دارایی ها، ریشه کن شدن فقر، رسیدگی به محرومان و مستضعفان، رفاه اجتماعی و ... می شود.
مهم ترین برنامه های اقتصادی در حکومت مهدوی را چه مواردی تشکیل می دهد؟
طبق روایات عمران و آبادانی و حل مشکلات اقتصادی در رأس برنامه های حضرت مهدی علیه السلام قرار دارد و مهم ترین اقدامات حضرت، مباح اعلام کردن بهره وری شایسته و عادلانه و سازنده از مواهب و نعمت هایی که خداوند برای انسان پدیدآورده است.
همچنین اعطای آزادی های گوناگون در امور اقتصادی و اجتماعی و صنعتی، بر اساس حق و عدالت اسلامی و نیز بهره وری از مواهب و امکانات و نیروهای طبیعت ومیدان دادن به مغزها واندیشه های توانا و سازنده و مبتکر از دیگر اقدامات اقتصادی است.
و بر همین اساس فرهنگ اقتصادی در عصر ظهور را می توان در سه حوزه بینش اقتصادی، منش اقتصادی و کنش اقتصادی بررسی و تبیین کرد.
