در قسمت اول با تعدادی از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای آفریقا آشنا شدیم، در ادامه‌ی معرفی ۱۵ شهر بزرگ و پرجمعیت آفریقا، با دیگر مناطق این قاره‌ی بزرگ آشنا می‌شویم.
مقاله‌های مرتبط:
اسکندریه، مصر؛ جمعیت ۴/۷ میلیون نفر
اسکندریه شهری تاریخی است که در بندر دریای مدیترانه در مصر واقع شده و ۳۳۱ سال قبل از میلاد مسیح توسط اسکندر مقدونی بنا نهاده شد. این شهر مساحتی به وسعت ۳۰۰ هزار کیلومتر مربع دارد. طبق اطلاعات سازمان مرکزی آمار و جمعیت مصر، اسکندریه دومین شهر بزرگ این کشور است که جمعیتی بالغ بر ۴/۷ میلیون نفر دارد. پرفسور شاهیرا شرف‌الدین از دانشگاه فاروس اسکندریه می‌گوید، جمعیت این شهر سالیانه حدودا ۱/۷ درصد رشد دارد. بر اساس اطلاعاتی که از موسسه فناوری دانشگاه انتاریو (UOIT) منتشر شده، اسکندریه سالانه ۴۶ میلیارد دلار به اقتصاد مصر کمک می‌کند.
اقتصاد این شهر عمدتا بر پایه‌ی صنعت گردشگری استوار است که به سبب همین موضوع از اسکندریه با عنوان «مروارید دریای مدیترانه» یاد می‌شود. تقریبا نیمی از فعالیت‌های صنعتی مصر در داخل و اطراف اسکندریه صورت می‌پذیرد که این شهر را به یکی از مصرف‌کننده‌های اصلی آب کشور تبدیل کرده است. طی ۱۰ سال گذشته تا ۲۰۱۱، این شهر شاهد افزایش ۵۰ درصدی برای درخواست آب بوده است. طبق گزارش «سازمان توسعه‌ی فرانسه»، کشاورزی، افزایش جمعیت و توسعه‌ی سریع شهرنشینی از دیگر عوامل نیاز به آب در اسکندریه به‌شمار می‌رود. این شهر توسط فرمانداری اداره می‌شود که رئیس‌جمهور بر سر کار گمارده است. بعد از انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱، میزان وقوع جرم و تهدیدهای تروریستی در اسکندریه مانند دیگر شهرهای کشور مصر افزایش یافته است.
آدیس آبابا، اتیوپی؛ جمعیت ۳/۴ میلیون نفر
آدیس آبابا پایتخت و مرکز اقتصادی اتیوپی است که ۵۴۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. طبق گزارش سازمان آمار اتیوپی در سال ۲۰۱۴، آدیس آبابا جمعیتی بالغ بر ۳/۴ میلیون نفر دارد. در سال ۲۰۱۴، بلومبرگ اعلام کرد، جمعیت این شهر تا سال ۲۰۴۰ به ۸/۱ میلیون نفر خواهد رسید. بر اساس اطلاعاتی که از سازمان « Lloyd City Risk Index» منتشر شده، متوسط تولید ناخالص داخلی شهر آدیس آبابا ۳۲/۰۴ میلیارد دلار در سال است که این میزان، سالیانه ۱۲/۱۸ درصد رشد می‌کند. آدیس آبابا قطب صنعتی و تولیدی اتیوپی است که بنا به گفته‌ی Focus Africa، حدود ۴ درصد به اقتصاد کشور کمک می‌کند. صنعت ساخت و ساز نیز با احداث ساختمان‌های بلند در سرتاسر آدیس آبابا در حال رشد و شکوفایی است. در سال ۲۰۱۵، با کمک‌هایی که از سوی بانک اکسیم چین شد، اولین سیستم ریلی مدرن با هزینه‌ای بالغ بر ۴۷۰ میلیون دلار در این شهر راه‌اندازی شد. این سیستم ریلی، اولین خط‌آهن مدرن در نوع خود در آفریقای سیاه به شمار می‌رود (آفریقای سیاه اصطلاحی است که برای مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا به‌کار می‌رود). با این‌حال، میزان فقر در این شهر بالا بوده و بسیاری از مردم در مناطق فقیرنشین زندگی می‌کنند. گفته می‌شود، ۸۰ درصد از مردم شهرنشین اتیوپی در مناطق زاغه‌نشین زندگی می‌کنند. میزان وقوع جرم در آدیس آبابا به‌علت وجود پلیس که در برخی مناطق با لباس شخصی حضور دارند، پایین است. اما جرم‌های پیش پا افتاده‌ای مانند جیب‌بری یا کیف‌قاپی گاهی اوقالت در این شهر اتفاق می‌افتد. طبق اعلام سازمان امنیت دیپلماتیک ایالات متحده (OSAC)، وقتی تعداد بازار دست‌فروشان و عابرین پیاده در پیاده‌روها زیاد باشد، این‌گونه جرم‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد.
ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی؛ جمعیت ۴/۴ میلیون نفر
ژوهانسبورگ بزرگترین شهر آفریقای جنوبی و مرکز «خاوتنگ»، ثروتمندترین استان کشور است. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۱ سازمان آمار آفریقای جنوبی، شهر ژوهانسبورگ جمعیتی به میزان ۴/۴۳۴ میلیون نفر دارد. زمانی که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ سرشماری به پایان رسید، جمعیت این شهر تا ۳/۱۸ درصد افزایش یافت. طبق اطلاعاتی که از سازمان توسعه‌ی اقتصادی ژوهانسبورگ منتشر شده، این شهر ۱۷ درصد از ثروت آفریقای جنوبی را تولید می‌کند و بیست و هفتمین شهر بزرگ اقتصادی جهان به‌شمار می‌رود. ژوهانسبورگ، قطب تولید، فروش، فناوری، مد و بخش‌های خدماتی مانند هتل است. این شهر همچنین مرکز اقتصادی بین‌قاره‌ای است که میزبان بانک‌های بزرگ جهان و نیز بزرگترین بازار سهام آفریقا در مرکز تجاری سندتان است. با وجود همه‌ی این‌ها، فقر یکی از مشکلات بزرگ این شهر است؛ بیش از یک میلیون نفر از جمعیت این شهر در مناطق فقیرنشین زندگی می‌کنند. چنین شرایطی موجب شده تا ژوهانسبورگ به لحاظ وقوع جرم‌هایی نظیر قتل در زمره‌ی خطرناک‌ترین شهرهای دنیا قرار گیرد. در واقع طبق گزارشات سازمان Africa Check، سالانه ۲۸/۲ فقره قتل بر هر ۱۰۰ هزار نفر در ژوهانسبورگ رخ می‌دهد.
دارالسلام، تانزانیا؛ جمعیت ۴/۳۶ میلیون نفر
دارالسلام با ۵۶۵ کیلومتر مربع وسعت، بزرگترین شهر تانزانیا است. این شهر همچنین بزرگترین شهر بندری آفریقای شرقی است و طبق سرشماری انجام شده در سال ۲۰۱۲ در تانزانیا، دارالسلام جمعیتی بالغ بر ۴/۳۶ میلیون نفر دارد. این تعداد، ۱۰ درصد از جمعیت کل تانزانیا به‌جز شهر زنگبار است. بر اساس گزارش بانک جهانی، ۷۰ درصد از ساکنان دارالسلام در شرایط نابسامان و با دستمزدی معادل یک دلار در روز زندگی می‌کنند. محل زندگی مردم در این شهر، از کمبود جاده‌های مناسب، آب و توالت رنج می‌برد و همچنین وضعیت بهداشت در اینجا بسیار بد است. با این‌حال، دارالسلام قطب صنعتی، آموزشی و اقتصادی تانزانیا محسوب می‌شود. بر اساس اطلاعات سازمان ملل، این شهر ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تامین می‌کند. این شهر در کنار اقیانوس واقع شده که همین موضوع به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی منجر شده است. در سال ۲۰۱۵ بانک جهانی قراردادی ۵۶۵ میلیون دلاری برای دوبرابر کردن ظرفیت بندر تا سال ۲۰۲۰ امضا کرد. اگر ظرفیت این بندر دو برابر شود، می‌تواند سالیانه سودی معادل ۲ میلیارد دلار عاید کشور کند. با این حال، این شهر از جرم‌هایی مانند ضرب و شتم، کیف‌قاپی، جیب‌بری، سرقت مسلحانه و دزدی رنج می‌برد.
کازابلانکا، مراکش؛ جمعیت ۴/۳ میلیون نفر
کازابلانکا بزرگترین شهر مراکش است، اما پایتخت این کشور، شهر رباط است. بر اساس Nations Online این شهر بندری جمعیتی بالغ بر ۴/۳ میلیون نفر دارد. کازابلانکا مرکز اصلی صنعتی، اقتصادی و تجاری مراکش است. بندر کازابلانکا بزرگترین بندر آفریقای شمالی و نیز در میان بزرگترین بندرهای مصنوعی ساخت دست بشر قرار دارد. طبق اطلاعات منتشر شده از Euromonitor International نیروی کار در کازابلانکا در مقایسه با دیگر نقاط کشور، تعلیمات بهتری دیده‌اند. ۱۲ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سالِ کازابلانکا وضعیت تحصیلی بهتری نسبت به میزان ۸/۱ درصدی که در شهرهای دیگر کشور هستند، دارند. فقر در پیرامون و زاغه‌های شهر موج می‌زند. حدودا ۷۰۰ هزار نفر در زاغه‌های شهر کازابلانکا زندگی می‌کنند که از آب سالم و امکانات ابتدایی محروم هستند. در این مناطق فقیرنشین، مشکلاتی مثل قاچاق مواد مخدر، فحشا و برخی گروه‌های تندرو، آرامش را از مردم کازابلانکا سلب کرده‌اند.
اکرا، غنا؛ جمعیت ۴/۱ میلیون نفر
اکرا پایتخت غنا و بزرگترین شهر این کشور است. بر اساس گزارشی که از مرکز اطلاعات مالی غنا در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، این شهر جمعیتی بالغ بر ۴/۱ میلیون نفر دارد. مرکز آمار غنا درسال ۲۰۱۲ اعلام کرد، نرخ رشد جمعیت شهر اکرا، طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به میزان ۳/۱ درصد بوده است. اکرا مرکز اصلی اقتصادی، تولید، فناوری، حمل و نقل، نوآوری و ارتباطات کشور غنا است. این شهر، همچنین با در اختیار داشتن بزرگترین فرودگاه کشور، یعنی فرودگاه بین‌المللی کوتوکو، دروازه‌ی ارتباطی غنا با کل دنیاست. طبق گزارشی که از Next City منتشر شده، فعالیت‌های اقتصادی رسمی و غیررسمی این شهر سالانه ۳ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی غنا کمک می‌کند؛ این مبلغ، ۱۰ درصد از کل تولیدات ناخالص داخلی کشور است. اکرا به‌طور کلی شهر امنی است، اما گهگاهی مواردی از ضرب و شتم در ساحل و کیف‌قاپی در مکان‌های شلوغ و بازارها گزارش می‌شود.
بندر دوربان، آفریقای جنوبی؛ جمعیت ۳/۴ میلیون نفر
دوربان شهری بندری در کوازولو و استان ناتال آفریقای جنوبی است. این شهر، بعد از کیپ‌تاون و ژوهانسبورگ، سومین شهر بزرگ آفریقای جنوبی و همین‌طور بزرگترین بندر آفریقا متعلق به این شهر است. طبق اطلاعات مجله‌ی Durban Experience، دوربان جمعیتی ۳/۴ میلیون نفری دارد. بر اساس مرکز آمار آفریقای جنوبی از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱، متوسط نرخ رشد سالیانه‌ی جمعیت ۱/۱۳ درصد بوده است. دوربان که شهری بندری است، بیش از هر بندر دیگری در آفریقای جنوبی، محموله‌های کشتی‌ها را مدیریت می‌کند. همین موضوع، ۲۰درصد از تولید ناخالص داخلی شهر و ۱/۵ الی ۲درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تامین می‌کند. تولید، محصولات کشاورزی، گردشگری و فناوری از دیگر منابع چرخه‌ی اقتصاد این شهر به‌شمار می‌روند. دوربان خود را به‌عنوان قطب اقتصادی جذاب برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی تبدیل کرده است. با وجود اینکه این شهر از شهرهای پر رونق استان ناتال محسوب می‌شود، هنوز هم ۳ میلیون نفر در دوربان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. همچنین جرم و بزهکاری نیز از مناطق فقیرنشین، به داخل شهر، هتل‌ها و سواحل کشیده شده است.
کانو، نیجریه؛ ۲/۸ میلیون نفر
شهر کانو مرکز ایالت کانو در شمال نیجریه است که طبق سرشماری صورت گرفته در سال ۲۰۰۶، تعداد ۲/۸ میلیون نفر جمعیت دارد. این شهر بعد از لاگوس، دومین شهر پر جمعیت نیجریه محسوب می‌شود. بر اساس اطلاعات دولتی که در سال ۲۰۱۳ از کانو منتشر شده، این شهر سالیانه ۳/۵ درصد رشد در افزایش جمعیت دارد. کانو با تولید ناخالص داخلی ۲۹/۳۸ میلیارد دلاری در سال، قطب اقتصادی شمال نیجریه است. کانو به عنوان مرکز تجاری منطقه‌ای عمل کرده و به بازارهای بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در شمال نیجریه، کشور نیجر، کشور چاد، کامرون و آفریقای شمالی خدمات‌رسانی می‌کند. مسلم‌ترین خطری که کانو را تهدید می‌کند، حملات تروریستی گروهک «بوکو حرام» در شمال کشور است. این حملات در ملا عام، در روزهای تعطیل، روزهای کاری و تعطیلات مذهبی به موقع می‌پیوندد. گزارش‌هایی که در سال ۲۰۱۲ از فرمانداری ایالت کانو منتشر شدند، وضعیت نابسامان حکومت و مهاجرت‌های نامنظم را نشان می‌دادند که موجب بروز مشکلاتی در امنیت کانو شده است.
افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ آفریقایی، زیربنای شکننده و قدیمی این قاره را به نقطه‌ی شکست رسانده است
افزایش جمعیت در مناطق شهرنشین، هنوز هم بزرگترین مشکل شهرهای آفریقایی است. این مشکل ریشه در ضعف و شکنندگی شالوده‌ی شهرهای موجود دارد که قدمتشان به دوره‌ی استعمارگری اروپا باز می‌گردد. در نتیجه، افزایش رو به رشد جمعیت در این شهرها به زیربنای شهر فشار آورده و موجب کاهش سطح رفاه و شرایط ابتدایی زندگی می‌شود. چنین مشکلاتی، وضعیت زندگی جمعیت حاضر را تضعیف کرده و موجب آسیب‌پذیری آتیِ شهر در مقابل انواع بیماری و فساد می‌شود.
