چه كسی خطبه عقد پیامبر را خواند؟

طبق روایات شیعه و سنی ، حضرت ابوطالب علیه السلام ، به خواستگاری خدیجه رفت و خود آن حضرت خطبه عقد را جاری كرد . نوشتار زیر به چند روایت از مصادر شیعه و سنی در این باره اشاره می کند.

منابع شیعه :

مرحوم شیخ صدوق در كتاب من لا یحضره الفقیه می نویسد :
وَ خَطَبَ أَبُو طَالِبٍ رَحِمَهُ اللَّهُ لَمَّا تَزَوَّجَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه وآله وسلم) خَدِیجَةَ بِنْتَ خُوَیْلِدٍ رَحِمَهَا اللَّهُ بَعْدَ أَنْ خَطَبَهَا إِلَی أَبِیهَا وَ ... فَزَوَّجَهُ وَ دَخَلَ بِهَا مِنَ الْغَدِ فَأَوَّلُ مَا حَمَلَتْ وَلَدَتْ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله وسلم) .

 در حالی كه دو طرف در حجره را گرفته بود خطبه عقد را این چنین آغاز كرد :
«سپاس خدای را كه ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد ، و برای ما خانه ای نهاد كه مردمان گرد او طواف كنند ، و نیز حرم امنی كه از اطراف جهان نعمت ها به سوی آن می آورند ، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد ، آنگاه گفت : این برادر زاده من محمّد بن عبد اللَّه بن عبد المطّلب با هیچ یك از مردان قریش سنجیده نشود جز آن كه برتری یابد ، و با هیچ كس از آنان قیاس نگردد ، جز آن كه بزرگتر آید اگر چه از مال دستش تهی است (لكن این نقص نیست) ؛ زیرا كه مال نصیبی ناپایدار و سایه ای زود گذر است ، و اكنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را بازدواج با او شوقی، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او دارای موقعیّت حسّاسی است شخصیّت و مرتبه ای رفیع دارد، و دارای زبانی است نرم و كاربر». و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فردای آن روز با وی عروسی كرد.(1)

منابع اهل تسنن :

بسیاری از علمای اهل تسنن نیز روایت خطبه خواندن ابی طالب علیه السلام را نقل كرده اند ؛ از جمله آلوسی در تفسیر خود می نویسد :
وقد صح أن أبا طالب یوم نكاح النبی صلی الله علیه وسلم خطب بمحضر رؤساء مضر . .... وقد خطب خدیجة بنت خویلد وبدل لها من الصداق ما آجله وعاجله من مالی كذا وهو والله بعد هذا له نبأ عظیم وخطر جلیل . این مطلب صحت دارد كه ابوطالب (علیه السلام) در روز نكاح پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در حضور رؤساء قبیله مضر و قریش این خطبه را خواند (2).
و زمخشری ، مفسر و ادیب مشهور اهل سنت می نویسد : حضر أبو طالب نكاح رسول الله صلی الله علیه وسلم خدیجة رضی الله عنها، ومعه بنو هاشم ورؤساء مضر، فقال الحمد لله الذی جعلنا من ذریة إبراهیم وزرع إسماعیل، وضئضئی معد وعنصر مضر، ...
ابوطالب (علیه السلام) در هنگام عقد رسول خدا و حضرت خدیجه (علیهماالسلام) حضور داشت ؛ در حالی كه بنی هاشم و رؤساء مكه با وی همراه بودند، ابو طالب گفت: سپاس خدایی را كه ما را از فرزندان ابراهیم قرار داد.

منابع:
(1).من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص: 398 . این روایت در بسیاری از كتاب های دیگر شیعه ؛ از جمله : الكافی ، شیخ الكلینی ، ج 5 ، ص 374 - 375 و رسالة فی المهر ، شیخ المفید ، ص 29 وعوالی اللئالی ، ابن أبی جمهور ، ج 3 ، ص113 و ... نقل شده است
(2).تفسیر الآلوسی ، الآلوسی ، ج 18 ، ص 51 .
(3).ربیع الأبرار ، ج1 ، ص467 و الكشاف عن حقائق التنزیل وعیون الأقاویل ، ج 1 ، شرح ص 477 .
بسیاری از علمای اهل سنت این خطبه را نقل كرده اند كه به جهت اختصار فقط آدرس های آن ها ذكر می شود :
تاریخ ابن خلدون ، ج2 ، ص407 ، باب المولد الكریم وبدء الوحی و إعجاز القرآن ، الباقلانی ، ص 153 و تفسیر البحر المحیط ، أبی حیان الأندلسی ، ج 3 ، ص 110 و تاریخ الیعقوبی ، الیعقوبی ، ج 2 ، ص 20 و إمتاع الأسماع ، المقریزی ، ج 6 ، ص 29 و سبل الهدی والرشاد ، الصالحی الشامی ، ج 2 ، ص 165 و السیرة الحلبیة ، الحلبی ، ج 1 ، ص 226 و تاج العروس ، الزبیدی ، ج 1 ، ص 194 و جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهرة ، أحمد زكی صفوت ، ج1 ، ص77 و المستطرف فی كل فن مستظرف ، شهاب الدین محمد بن أحمد أبی الفتح الأبشیهی ، ج2 ، ص497 و نثر الدر ، الآبی ، ج1 ، ص85 و ...