قاعدگی‌های نا منظم، رشد موهای زاید، جوشهای پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده می‌شودزنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به طور مشخص در ریسک بالای افسردگی قرار دارند.

 تغییر الگوی زندگی طی سال‌های اخیر شکل بیماری‌ها را تغییر داده و باعث شده بیماری هایی که قبلا به ندرت شاهد شیوع آنها بودیم، به سرعت در حال گسترش باشند. زندگی شهرنشینی و تغییر الگوی زندگی طی سال‌های اخیر شکل بیماری‌ها را تغییر داده و باعث شده بیماری هایی که قبلا به ندرت شاهد شیوع آنها بودیم، به سرعت در حال گسترش باشند. از جمله این بیماری‌ها می توان به نشانگان تخمدان‌پلی‌‌کیستیک اشاره کرد.

بیماری‌ای که باعث اختلال در قاعدگی می شود و مشخصه آن چاقی و پرمویی و عارضه بزرگ آن نازایی است. مواردی نیز دختران و زنان به این بیماری دچارند، بی آنکه چاق باشند یا قاعدگی نامنظمی داشته باشند. این مطلب گفتگویی با دکتر ابوطالب صارمی، متخصص زنان، زایمان و فوق تخصص نازایی در این باره است.

کیست تخمدان چیست و چگونه تشکیل می شود؟

کیست محفظه ای بسته و کیسه مانند است که غشای مجزایی در مقایسه با بافت اطرافش دارد و می تواند حاوی مایع، هوا یا مواد نیمه جامد باشد. کیست های تخمدانی نیز ساک ها یا کیسه هایی حاوی مایع درون یا روی تخمدان هستند.

انواع مختلفی از کیست های تخمدان وجود دارد که شایع ترین آنها کیست های فولیکولی است که حاوی تخمک هستند. کیست های تخمدان دو نوع ساده و مرکب دارند. کیست های ساده با رشد قسمتی از تخمدان و تجمع مایع داخل آن مشخص می شوند.

کیست های ساده هم به درمان های دارویی نیاز دارند؟

نه، بیشتر کیست های ساده تخمدان، خودبه خود یا با مصرف قرص های پیشگیری از بارداری طی ۸ -۶ هفته از بین می روند و باعث بروز مشکلی نمی شوند. در واقع فولیکول‌های تخمدانی کاملا فیزیولوژیک هستند یعنی در طول کارکرد طبیعی چرخه قاعدگی پدید می آیند.

بیشتر مردم نام بیماری تخمدان های پلی‌کیستیک را شنیده اند ولی «نشانگان تخمدانی» و «تنبلی تخمدان» هم وجود دارد. کدام یک از این واژه ها به کیست دردسرساز تخمدانی که با علایم آزار دهنده و در نهایت نازایی همراه است، اشاره دارد؟

در مورد تخمدانی که کیست های متعدد دارد، دو تعریف وجود دارد البته گاهی به جای همدیگر به کار می روند؛ بیماری تخمدان پلی‌کیستیک و نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک. در بیماری تخمدان پلی‌کیستیک که به آن تنبلی تخمدان هم گفته می شود، تخمدان ها بزرگ تر از حد طبیعی هستند و در آن کیست های متعدد و کوچک (حد ۵/۰ تا ۱ سانتی متر) دیده می شود که ناشی از نبود تعادل در سطح هورمون های زنانه است، به طوری که به علت آزاد نشدن تخمک ها، تجمع فولیکول ها در تخمدان شکل می گیرد.

در این بیماران قاعدگی نامنظم، پرمویی و تجمع چربی دور شکم دیده می شود. در خانم های مبتلا اختلال در میزان ترشح هورمون LH (هورمونی که باعث آزادسازی تخمک می شود)، چرخه ماهانه را نامرتب می کند و گاهی باعث می شود خونریزی ماهانه رخ ندهد اما در نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک، علاوه بر همه این علایم (کیست های متعدد، عادت ماهیانه نامنظم، چاقی، پرمویی و آکنه)، افزایش سطح بعضی هورمون ها هم وجود دارد که می تواند باعث نازایی شود.

این نشانگان به دلایل مختلفی ایجاد می شود و در آن تخمدان، سطح بالاتری از هورمون مردانه تستوسترون را آزاد می کند و از این طریق، باعث به هم خوردن تعادل هورمونی در بدن زن می شود.

گفته می شود افراد مبتلا به اختلال تخمدان پلی‌کیستیک علاوه بر نازایی، با احتمال بیشتری نسبت به خانم های سالم دچار دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سرطان رحم می شوند، آیا این موارد از نظر علمی ثابت شده است؟

بله؛ نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک، یک اختلال هورمونی و شایع ترین اختلال غدد درون ریز در زنان و شایع ترین علت نازایی ناشی از انجام نشدن تخمک گذاری است. این خانم ها در معرض عوارض جدی مانند افزایش خطر سرطان دیواره رحم (آندومتر) و پستان، اختلال در چربی های خون، افزایش فشارخون، بیماری های قلبی عروقی و دیابت قرار دارند. ۴۰ درصد زنان مبتلا، دچار چاقی مفرط و ۷۵ درصد آنها نازا هستند.

برخی افراد می گویند به این نشانگان دچارند، بی آنکه چاق یا دچار اختلال در قاعدگی باشند. دلیل آن چیست؟

عنوان کردن فهرست نشانه های غالب بیماری یا نشانگان، به معنی وجود تمام آن علایم در همه بیماران نیست. ممکن است برای فردی تشخیص تخمدان پلی‌کیستیک مطرح شود در حالی که لاغر باشد اما حدود نیمی از زنان مبتلا به این نشانگان، چاق هستند. حتی چاقی در نوع نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک بیشتر از بیماری تخمدان پلی‌کیستیک دیده می شود.

مشکلاتی همچون نازایی، چاقی، پوست مخملی و تیره پشت گردن، زیر بغل، اعضای تناسلی خارجی و زیر پستان ها و علامتی موسوم به آکانتوز سیاه که از نشانه های مقاومت به انسولین است، از تظاهرات همراه بیماری و نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک محسوب می شوند. هرچند این علایم الزاما در تمام بیماران وجود ندارند.

علت ابتلا به بیماری نشانگان پلی‌کیستیک چیست؟

علت دقیق کاملا روشن نیست ولی از آنجا که بیشتر علایم و عوارض آن با اختلال در سطوح هورمونی قابل توجیه است، عواملی همچون سطح بالای انسولین، تغذیه و شیوه زندگی، وراثت و ژنتیک می تواند در ابتلا به آن موثر باشد.

به همین دلیل تشخیص و درمان زودهنگام نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک می تواند به کاهش ابتلا به عوارض بلندمدت آن مثل دیابت نوع ۲، فشارخون بالا، بیماری های قلبی و سکته کمک کند. به افرادی که قاعدگی های نامنظم موهای زائد روی بدن و صورت یا آکنه دارند، توصیه می شود حتما با پزشک مشورت کنند. تا با تشخیص به موقع و درمان مانع عوارض این بیماری شوند.