عادت رفتاری است كه همواره تكرار می‌شود و معمولاً فرد از آن ناآگاه است.

كودكان عادات و رفتارهای خاص خودشان را دارند که برخی از این عادات، ناخوشایند و آزاردهنده است؛ مثل: ناخن جویدن، مكیدن انگشت شست، چرخاندن تارهای مو با انگشتان و...
 

با اینكه این عادات، شما را آزار می‌دهند و حتی ممكن است نگران‌تان كنند، ولی خونسردی خود را حفظ كنید و به خود نگرانی راه ندهید. در بیشتر موارد آنها فقط در یك مرحله طبیعی از رشد بروز می‌كنند و هشداردهنده نیستند و به زودی هم برطرف می‌شوند.

 عادت چیست؟

عادت رفتاری است كه همواره تكرار می‌شود و معمولاً فرد از آن ناآگاه است. كودكان از عادات خود بی‌اطلاعند؛ اما متأسفانه پدر و مادرها با دیدن آنها بسیار نگران می‌شوند و می‌خواهند این عادت‌ها را در كودك یا نوجوان خود كاهش دهند و حتی از بین ببرند.

 چه چیزی باعث بروز عادت می‌شود؟
چرا پسر كوچك شما ناخن‌هایش را می‌جود و چرا دختر كوچولوی شما همیشه با موهایش بازی می‌كند و آنها را تاب می‌دهد؟ متخصصان می‌گویند كه همیشه علت بروز یك عادت، كاملاً مشخص نیست. گاهی اوقات عادت‌ها فقط محض سرگرم كردن یك كودك خسته بروز می‌كنند تا او را تسكین دهند.

این بار به محض آنكه شاهد ناخن جویدن، پیچاندن مو و یا هر عادت تكراری دیگر در كودك خود بودید، لحظه‌ای با خود بیندیشید كه آیا او به تازگی دچار نگرانی و تشویش شده است؟ و اگر این‌گونه بود، بدانید این رفتارها را برای تسكین خود و كاهش تنش‌ها و نگرانی‌هایش انجام می‌دهد. برخی از كودكان نیز در حالت آرامش گرفتن این کار‌ها را انجام می‌دهند؛ مثلاً قبل از آنكه به خواب بروند یا وقتی كه به آرامی موسیقی گوش می‌دهند.

برخی مواقع نیز عادت‌ها از دوران نوزادی در كودكان می‌ماند و ادامه پیدا می‌كند. در نوزادان مكیدن انگشت شست، رفتاری برای تسكین خویشتن و همراه با نوعی لذت است و یا ناخن جویدن كودك شما آینه‌ای از خودتان است. آیا خود شما نیز عادت به ناخن جویدن دارید؟

دانشمندان معتقدند كه این عادت می‌تواند ریشه ژنتیكی داشته باشد. گاهی نیز كودكان این کار‌ها را برای جلب توجه اطرافیان خود انجام می‌دهند. آنها وقتی احساس می‌كنند مورد بی‌توجهی والدین خود قرار گرفته‌اند، سعی می‌‌‌كنند با انجام چنین رفتارهایی، دوباره آنها را متوجه خود سازند؛ چرا كه می‌دانند مامان و بابا خیلی زود نگرانشان خواهند شد.

كودك خود را در فرایند ترك عادت ناخوشایندش همراهی كنید
وقتی كه كودك پنج‌ساله شما گریه‌كنان از مهدكودك به خانه می‌آید و می‌گوید كه سایر كودكان به خاطر مكیدن انگشت شست به او خندیده‌اند، بدانید كه او با این روش از شما درخواست كمك می‌كند. پدر و مادر می‌توانند از كودك خود بپرسند كه چه فكری می‌كند و چگونه می‌تواند این عادت خود را از بین ببرد. یعنی او را درگیر فرایند ترك عادت كنند. روش‌های مختلف ترك عادت را با هم مرور كنید و هر دو یك روش مناسب را بیابید.

 چگونه با عادت‌های ناخوشایند كودكان مقابله كنیم؟
خبر خوب اینكه اغلب این عادت‌ها با بزرگ‌ شدن كودك و ورود او به مدرسه ناپدید می‌شوند؛ زیرا او دیگر نیازی به آنها ندارد. اما اگر فكر می‌كنید زمان آن رسیده است که به كودك‌تان كمك كنید عادت خود را ترک کند، می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:

به آرامی برای او توضیح دهید كه در مورد آن رفتار و عادت چه مشكلی دارید و چرا انجام آن كار شما را ناراحت می‌كند. این روش را در مورد كودكان سه چهار ساله به كار بگیرید تا آگاهی‌شان راجع به آن مسأله بیشتر شود.

به او بگویید: «من دوست ندارم تو ناخن‌هایت را دائماً بجوی. این كار باعث می‌شود خوب به نظر نرسی. آیا می‌توانی تمام تلاشت را بكنی تا این كار را انجام ندهی؟» اینها را بگویید، اما دفعه بعد كه شاهد ناخن جویدن او بودید، او را سرزنش نكنید و یا سخنرانی‌های‌تان را دوباره از سر نگیرید. تنبیه كردن، مؤاخذه و سرزنش باعث تشدید یك رفتار می‌شود...

 به او جایزه بدهید و تشویق كنید

اجازه دهید دختر كوچك‌تان به ناخن‌هایش لاك بزند و برای آنكه ناخن‌هایش با لاك زیباتر به نظر برسند، كمی آنها را بلند كند تا مرتباً با دندان‌هایش آنها را نكند. یا اینكه وقتی پسرتان بسیار كمتر از گذشته انگشت شست خود را می‌‌مكد و سعی دارد این عادت خود را ترك كند، به او یك جایزه كوچك بدهید تا تشویق شود عادتش را زودتر ترك كند.

 مكیدن انگشت شست
بعضی از كودكان انگشت شست خود را به سمت دهان می‌برند و شروع به مكیدن آن می‌كنند. این مسأله در كودكان خردسال به صورت كاملاً تصادفی رخ می‌دهد. برخی از آنها دست‌ها و انگشتان خود را می‌مكند و برخی فقط انگشت شست خود را.
 

نوزادان با مكیدن انگشت شست خود احساس راحتی و آرامش می‌كنند؛ ولی اگر كودكی در سن چهار یا پنج سالگی شروع به انجام این كار كند، می‌‌تواند علامت یك مشكل و بیماری باشد؛ مثل مشكلات دندانی (پیشامدگی دندان‌های زبرین)، عفونت‌های انگشت شست و مورد آزار و اذیت قرار گرفتن.

 با برخی كارها، حواس او را پرت كنید
مثلاً وقتی كه كودك شما عادت به جویدن ناخن دارد، به جای آنكه به او بگویید ناخن‌هایت را نكن، به او بگویید «بیا با هم انگشت‌هایمان را تكان بدهیم». این كار باعث می‌شود تا آگاهی و هشیاری آنها نسبت به آن عادت بیشتر شود و یادشان بیاید كه نباید این كار را انجام دهند.
 

برای به كار گرفتن توجه كودك‌تان، سعی كنید او را مشغول كار دیگری كنید تا یادش برود ناخن‌هایش را به سمت دهان ببرد. مثلاً سعی كنید در كارهای آشپزخانه او را دخالت دهید تا حواسش پرت شود و عادتش را تكرار نكند و یا حداقل كمتر این كار را انجام دهد.

 انگشت در بینی كردن

این عادت در میان مردم بسیار دیده می‌شود و بعضی از دوران كودكی تا بزرگسالی همیشه آن را با خود دارند. حدود 91 درصد از مردم عادت دارند این كار را به طور مرتب انجام دهند و 8 درصد آنها چیزی را كه از بینی خارج كرده‌اند، می‌خورند!

 ناخن جویدن

اگر عادت ناخن جویدن و كندن ناخن برای شما آشناست، بدانید كه تنها نیستید. یكی از شایع‌ترین رفتارها، عادت ناخن جویدن است. بر اساس پژوهش‌ها، 30-60 درصد از كودكان و نوجوانان عادت به جویدن یك ناخن یا همه ناخن‌های دست خود دارند. حتی برخی از كودكان ناخن شست پای خود را نیز می‌جوند! دخترها و پسرها به یك اندازه مستعد ناخن جویدن هستند؛ اما وقتی بزرگ‌تر می‌شوند، پسرها بیشتر به سمت این عادت كشیده می‌شوند.

صبور باشید
اگر متوجه رفتارهای خوب كودك خود نباشید، با گذشت زمان آن رفتار خوب كمرنگ می‌شود و از بین می‌رود. یك رفتار خوب و جدید، درست همان زمان كه یك عادت ناخوشایند و قدیمی از بین می‌رود، به وجود می‌آید. به همان اندازه كه به ترك آن رفتار ناخوشایند اهمیت می‌دهید، به شروع رفتار خوب و جدید در كودك‌تان نیز اهمیت دهید. برای رسیدن به موفقیت، بهتر است كودك‌تان انگیزه ترك عادت را داشته باشد.

همان طور كه مدتی طول می‌كشد تا رفتاری به عادت تبدیل شود، ترك آن هم نیاز به زمان دارد و باید صبور باشید. در برخی موارد، یك رفتار ناخوشایند ممکن است به دلیل برخی مشكلات فیزیكی یا روانی بروز كند. مثلاً كسی كه عادت دارد همیشه انگشتش را وارد بینی‌اش كند، امكان دارد چیزی در بینی‌اش گیر كرده باشد. این رفتارها ممكن است باعث ایجاد برخی مشكلات و دردسرهای دیگر شوند؛ مثلا:

كسی كه مرتباً انگشتش را وارد بینی می‌كند، می‌تواند دچار خونریزی بینی شود.

كودكی كه عادت به جویدن ناخن دارد، دچار عفونت ناخن و رشد بدفرم و نامناسب آنها می‌شود.

برخی مشكلات دندانی برای كسی كه انگشت شست خود را می‌مكد ایجاد می‌شود و یا انگشت شست او ممکن است عفونت کند.

وقتی رفتار یا عادتی روی رفتارهای اجتماعی کودک و روابطش با دیگران اثر می‌گذارد، دیگر نمی‌تواند یك عادت ساده و معمولی باشد. مثلاً كودكی كه مرتباً انگشت شست خود را به سمت دهان می‌برد، نمی‌تواند به خوبی حرف بزند و یا كودكانی كه موهایشان را می‌پیچانند و می‌كشند، دچار ریزش مو می‌شوند.

در عین حال بسیاری از عادات نیز با پایان دوران كودكی برطرف می‌شوند. در هر صورت، اگر این عادت‌ها شما را نگران كرده است، به پزشك مراجعه كنید.

منبع: زندگی آنلاین