آیین سنتی - مذهبی «گرگیعان» هر سال در نیمهی ماه مبارک رمضان، به مناسبت میلات امام حسن (ع) در جنوب کشور برگزار میشود. این آیین یکی از محبوبترین آیینهای سنتی مردم عرب خوزستان است که یک جشن کودکانه به شمار میرود.
امسال چهارمین سالی است که «گرگیعان» با همکاری فعالان میراث فرهنگی به صورت جشنهای کودکانه در شهرها و روستاهای خوزستان به صورت همزمان برگزار میشود.
اهواز، شوش، ماهشهر، امیدیه، شیبان، خرمشهر، شوشتر، سربندر، رامهرمز، هویزه، کوت عبدالله، شادگان، حمیدیه و تعداد زیادی از روستاهای استان دوشنبه شب بعد از افطار جشن گرگیعان را با حضور تعداد زیادی از کودکان و علاقمندان برگزار کردند.
منطقهی «سید خلف» و نمایشگاه بینالمللی اهواز امسال از ساعت ۲۲ میزبان «گرگیعان» بود. پذیرایی ویژه از کودکان، شعر و سرودخوانی و اجرای برنامه گروه هنری میسان از دیگر برنامه هایی بود که برای جشن کودکان اهوازی تدارک دیده شده بود. کتاب شعر عربی «یا اللابسة أحلی فستان» از سمیه مشعشعی شاعر کودکان نیز در این جشن رونمایی شد.
در این مراسم همچنین پیام دکتر غلامرضا شریعتی استاندار جدید خوزستان قرائت شد. در این پیام استاندار خوزستان ضمن تبریک میلاد مسعود و خجسته کریم اهل بیت امام حسن مجتبی (ع) و برگزاری جشن با شکوه «گرگیعان»، این سنت حسنه مردم شریف عرب خوزستان را نمادی زیبا از باورهای دینی و فرهنگ غنی مردم فرهیخته، غیور و دلداده تشییع عرب، توصیف کرده است.
در ادامه این پیام آمده است که بدون شک، پاسداشت فرهنگهای بومی اقوام، مورد تاکید مسئولان عالی نظام و دولت تدبیر و امید خواهد بود.
«عاشور سواریپور» عضو شورای اسلامی شهر اهواز نیز با حضور در این مراسم گفت:
گرامیداشت ولادت امام حسن (ع) یک سنت دیرینه نزد مردم عرب خوزستان و کشور است.
وی افزود که برگزاری آیین سنتی گرگیعان در سال های اخیر رواج بیشتری یافته و شکل جدیتری به خود گرفته است.
سواری پور با اشاره به حضور با شکوه مردم اهواز و دیگر شهرستان ها در این جشن سنتی - مذهبی بیان کرد که شورای شهر و شهرداری اهواز امسال برای برگزاری این آیین سنتی همکاری هایی داشته و امکاناتی در اختیار برگزارکنندگان قرار دادند ولی با توجه به جایگاه این جشن و استقبال زیاد مردم اهواز از آن، انتظار داریم در سال های آینده معاونت فرهنگی شهرداری و شورای شهر اهواز بخش بیشتری از برگزاری مراسم را عهده دار شوند و تمهیداتی فراهم کنند تا این آیین به صورت باشکوه تر برپا شود.
روایت است که مسلمانان در شب میلاد امام حسن (ع) «قرّةالعین، قرّةالعین» گویان به دیدار پیامبر اکرم (ص) برای تبریک تولد نوه بزرگ ایشان رفتند و این سنت کم کم به صورت مناسبتی با عنوان «گرگیعان» هر ساله در میان مسلمانان رواج یافت. دربارهی ریشه «گرگیعان» نظر دیگری هم وجود دارد. برخی معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای «در زدن» گرفته شده است. به این دلیل که در این روز کودکان با پوشیدن لباسهای سنتی دشداشه و عبایه (لباس سنتی عرب ها) در خانهها را برای دریافت شیرینی و عیدی میکوبند.
این آیین در دیگر شهرهای عرب نشین کشور و سایر کشورهای عرب منطقه نیز با اسامی مختلف رواج دارد.
سه سال گذشته جشن گرگیعان در موزه هنرهای معاصر اهواز برگزار شد اما به دلیل محدودیت مکان، به نمایشگاه بینالمللی اهواز انتقال یافت. امسال تعداد زیادی از کودکان اهوازی به همراه خانوادههای خود در این مراسم شرکت کردند. آنها در حالی که کیسه هایی برای جا دادن شیرینی و کلوچه به گردنهایشان آویخته بودند، سنگزنان، سرودهای مخصوص این شب را سر میدادند و مسیر کوی «سیدخلف» تا نمایشگاه بینالمللی را طی کردند.
«گرگیعان و گرگیعان، إجینة و إجینة؛ حل اکیس و انطینا» (ما آمدیم - کیسه را بازکن و شیرینی بده) «گرگیعان و گرگیعان - الله ایخلی الرضعان» (خدا بچههایتان را نگه دارد) از جمله اشعار مخصوص برگزاری این آیین است.
«مجتبی سواری» برگزارکننده آیین سنتی - مذهبی گرگیعان هدف از برپایی این جشن کودکانه را پاسداشت گذشته و آیندهی این کودکان عنوان کرد.
وی معتقد است که کودکان در آیین های سنتی از جمله جشن گرگیعان می توانند هویت خود را پیدا کنند.
سواری با تاکید بر بالا بردن جذابیت مراسم سنتی برای کودکان، بیان کرد که با برگزاری این مراسم سنتی به شکل امروزی و مدرن، میتوانیم کودکان را از کنج خانهها و آپارتمانها بیرون بیاوریم و آنها را وارد جامعه کنیم.
این فعال فرهنگی افزود که این نخستین بار است که جشنی در اهواز برگزار میشود که بیش از ۷۰۰ کودک در آن شرکت میکنند و این مسئله برگزارکنندگان را امیدوار میکند.
مراسم فانوس رمضان
در این مراسم برای اولین بار المانهایی به شکل فانوس و هلال ماه به نمایش درآمد و میان کودکان نیز فانوسهای رنگی کاغذی توزیع شد.
مسئول هماهنگی جشن گرگیعان در این باره گفت که اصولا ماه مبارک رمضان در تمام کشورهای اسلامی خصوصا کشورمان با مناسک، آیینها، نمادها و حتی خوراکیهای خاصی همراه است که گرگیعان یکی از این آیینهاست.
«قاسم منصور آلکثیر» با تاکید بر احیای آیینها و نمادهای شهری در ماه مبارک رمضان، گفت:
در ماه مبارک رمضان شهر اهواز از نظر سیمای شهری به جز نصب چند بیلبورد تغییر خاصی نداشت در حالی که شهرداری می توانست در بحث «شخصیت شهر» و «سیمای شهری» به خوبی وارد شود.
وی «فانوس رمضان» را یک نشانهی فرهنگی و نماد برجسته در تعریف «شخصیت شهر» در ماه مبارک رمضان توصیف کرد و افزود که در جای جای معماری شهری اهواز و کل استان خلاء این نشانه ها و نمادها به وضوح نمایان است.
آلکثیر با بیان اینکه بزرگ ترهای ما فانوس را به عنوان میراثی از شبهای رمضان به یاد دارند گفت که فانوس به عنوان نماد ماه مبارک رمضان شناخته شده و کشورهای اسلامی هر سال با تبلیغ ساخت فانوسهای رمضانی برای کودکان یا نصب فانوس در معابر اصلی و منتشر کردن طرحهای گرافیکی از فانوس در بسیاری از مکانهای گردشگری توانستند شخصیت شهری خود را به شکل برازندهای رمضانی کنند. به این معنی که هر بیگانه با ورود به شهرهای اسلامی در ماه مبارک، متوجه این نمادها و تغییر میشود.