محوطه باستانی غار شاپور اول ساسانی

وب سایت سیری در ایران: غار شاپور بر روی دیواره کوهی که دشت تنگ چوگان را به شکل نیم دایره در بر گرفته، زایش یافته است. دیواره​های ورودی تنگه پوشیده از نقش برجسته​هایی تراشیده شده بر روی سنگ هستند که هر یک بخشی از تاریخ دوره ساسانیان را به نمایش گذاشته​اند. در سمت راست ورودی تنگه آثار قلعه​ای، که گویا محل نگهبانی از شهر بیشابور بوده است، به چشم می​خورد. کف دره بستر رود شاپور است که آب آن از طریق کانال​هایی متعدد به داخل شهر منتقل می​شده است.

موقعیت

به فاصله 12 کیلومتر از شهر کازرون به سوی شیراز در استان فارس، شهر باستانی بیشاپور قرار دارد. در مقابل بیشاپور دره زیبایی است که به آن تنگ چوگان گفته می​شود. جاده آسفالته به طول 6 کیلومتر دره را به روستای تنگ چوگان متصل می​کند، از این روستا با 5/1 ساعت کوه​پیمایی می​توانیم به دهانه غار برسیم.
 

ساختمان

غار، درون کوهی با کانی​های زایش یافته است. دهانه غار طولی برابر با 30 متر و ارتفاعی برابر با 15 متر دارد. قبل از ورود به درون غار در سمت چپ دخمه​ای قرار دارد که بخشی از آن دست ساخته است. حدود 10 متر بعد از ورودی غار مجسمه 7 متری شاپور اول ساسانی جلوه گری می​کند. غار از چند بخش تشکیل شده است: بخش اول نسبتاً هموار است و با طولی حدود 80 متر به لبه پرتگاهی منتهی می​شود. دو طرف دیوارهای این بخش را حجاری و صاف، و گویا برای کندن نقش​های برجسته و یا نوشتن آماده کرده بودند که نیمه تمام مانده​اند و بر روی تاقچه​های بزرگ آن​ها چیزی به چشم نمی خورد. در سمت چپ انتهای این بخش دو آب انبار به فاصله 5/0 متر از هم در داخل سنگ کنده​اند که هر یک حدود یک متر عمق دارد.
 

ابعاد یکی 4×3 متر و دیگری 5/1×2 متر است و هر دو پله​ای برای دسترسی به آب دارند. آبی که از سقف به کف غار می​چکیده در این حوض​ها جمع می​شده و نیاز ساکنان را تأمین می​کرده است. در سمت چپ آب انبارها یک آبشار سنگ زیبا و در پشت آن زیباترین چکنده و چکیده​های بزرگ به چشم می​خورند. سپس گودالی بسیار بزرگ به قطر تقریبی 100 متر، که نسبت به کف تالار اول حدود 30 متر عمق دارد، قرار دارد که بیننده را به یاد دریاچه​ای خشک شده می​اندازد. برای ورود به انتهای غار باید از پرتگاه بگذریم و با صعود از سربالایی گودال وارد دالان نسبتاً وسیع دیگری شویم.
 

در انتهای سمت چپ گودال، محلی مسطح قرار گرفته که بخشی از آن دست ساخته است و گویا محل ذبح قربانی و اجرای مراسم بوده. سقف غار در این تالار حدود 40 متر و بلندترین فضای آن است. با گذر از این تالار وارد دالانی وسیع می​شویم که تا انتهای غار ادامه دارد. طول غار از دهانه تا انتها حدود 450 متر است. غار دو شعبه دیگر دارد که از چندان وسعیت برخوردار نیستند.

ویژگی

غار شاپور از غارهای تاریخی بسیار پراهمیت ایران است. به نظر می​رسد غار قبل از دوران ساسانیان از مکان​های مذهبی و آیینی ساکنان آن منطقه بوده و به مانند غار باباجابر و نیاسر مراسمی در آن جا انجام می​شده است. از آن جا که اردشیر و شاپور اول روش وحدت مذهبی را میان مردم اجرا می​کردند، از این رو اردشیر برای محو اعتقادات گذشته مردم منطقه نیاسر، آتشکده​ای بزرگ هم جوار غار نیاسر می​سازد و شاپور هم دستور ساختن مجسمه اش را درون این غار می​دهد. پژوهش باستان شناسی بیش​تر در هر دو غار، مسئله را روشن خواهد ساخت.