سخنان بزرگان در مورد آفرینش و نوآوری

.

امام على عليه السلام :

 خَلقَ الخَلائِقَ على غَيرِ مِثالٍ خَلا مِن غَيـرِهِ ، و لَـم يَسْتَعِـنْ علـى خَلْقِهـا بأحَدٍ مِن خَلْقِهِ .
موجودات را بدون نمونه اى كه از غير او صادر شده باشد، خلق كرد و در آفريدن آنها از هيچ يك از مخلوقاتش كمك نگرفت

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه «آيا كافران نينديشيدند كه آسمانها و زمين درهم بسته بود و ما آن دو را گشوديم» ـ فرمود :

 كانتِ السّماءُ رَتْقا لا تُنْزِلُ القَطْرَ ، و كانَتِ الأرضُ رَتْقا لا تُخْرِجُ النّباتَ ، ففَتَقَ اللّه ُ السّمَاءَ بالقَطْرِ ، و فَتَقَ الأرضَ بالنَّباتِ .
 آسمان فرو بسته بود و باران نمى باريد و زمين فرو بسته بود و گياهى نمى روياند ، پس، خداوند با باران، آسمان را گشود و زمين را با روياندن گياه باز كرد

.

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى ··· خَلقَ الأشياءَ لا مِن شَيءٍ ، و مَن زَعَمَ أنَّ اللّه َ تعالى خَلقَ الأشياءَ مِن شَيءٍ فَقد كَفرَ ؛ لأنَّهُ لَو كانَ ذلكَ الشَّيءُ الّذي خَلقَ مِنهُ الأشْياءَ قَديما مَعهُ في أزَليَّتِهِ و هُوِيَّتِهِ كانَ ذلكَ الشّيءُ أزَلِيّا 
خداوند تبارك و تعالى ··· موجودات را بيافريد اما نه از چيزى، و هر كس بگويد كه خداوند متعال موجودات را از چيزى آفريده كافر است ؛ زيرا اگر آن چيز كه اشياء را از آن آفريده، قديم به قدمت و ازليت خدا باشد، پس آن چيز هم ازلى خواهد بود

امام رضا عليه السلام ـ وقتى دست چپ خود را باز كرد و دست راستش را روى آن گذاشت ـ فرمود :

و قد بَسطَ كَفَّهُ اليُسْرى ثُمَّ وَضَعَ اليُمْنى علَيها ـ : هذهِ أرضُ الدُّنيا ، و السَّماءُ الدُّنيا علَيها فَوقَها قُبَّةٌ ، و الأرضُ الثّانِيةُ فَوقَ السَّماءِ الدُّنيا و السَّماءُ الثّانِيةُ فَوقَها قُبَّةٌ ـ و هكذا ساقَ الحديثَ إلى أنْ قالَ : ـ و السَّماءُ السّابعَةُ فَوقَها قُبّةٌ ، و عَرشُ الرّحمنِ تباركَ و تعالى فَوقَ السّماءِ السّابِعَةِ ، و هُو قَولُ اللّه ِ: «الّذي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ ···» .
اين زمين دنياست و آسمان فرودين (اوّل) همان گنبد روى آن است و زمين دوم روى آسمان پايين است و آسمان دوم گنبد روى آن است و همين گونه يكى يكى برشمرد و در پايان فرمود : آسمان هفتم گنبد روى آن (زمين هفتم) است و عرش خداوند متعال بر فراز آسمان هفتم جاى دارد . اين است معناى سخن خداوند كه فرمود: «خدايى كه هفت آسمان را بيافريد

.

امام على عليه السلام :

و نَظَمَ بِلا تَعْليقٍ رَهَواتِ فُرَجِها ، و لاحَمَ صُدوعَ انْفِراجِها ، و وَشَّجَ بَيْنها و بينَ أزْواجِها ، و ذَلّلَ للهابِطينَ بأمْرِهِ، و الصّاعِدينَ بأعْمالِ خَلقِهِ ، حُزُونَةَ مِعراجِها ، و ناداها بعدَ إذْ هِي دُخَانٌ فالْتَحَمَتْ (فالْتَجَمَتْ) عُرى أشْراجِها ، و فَتَقَ بَعدَ الارْتِتاقِ صَوامِتَ أبْوابِها ، و أقامَ رَصَدا مِنَ الشُّهُبِ الثَّواقِبِ على نِقابِها ، و أمْسَكَها مِن أنْ تَمورَ في خَرْقِ الهَواءِ بأيْدِهِ ، و أمَرَها أنْ تَقِفَ مُسْتسلِمةً لأمرِهِو جَعلَ شَمْسَها آيةً مُبْصِرةً لِنَهارِها ، و قَمَرَها آيةً مَمْحُوَّةً مِن لَيلِها ، و أجْراهُما في مَناقِلِ مَجْراهُما ، و قدَّرَ سَيْرَهُما (مَسيرَهُما) في مَدارِجِ دَرَجِهِما ، لِيُميَّزَ بينَ اللّيلِ و النَّهارِ بِهِما ، و لِيُعْلَمَ عدَدُ السِّنِينَ و الحِسابُ بمَقادِيرِهِماثُمَّ عَلَّقَ في جَوِّها فَلَكَها ، و ناطَ بها زِينَتَها ، مِن خَفِيّاتِ دَرارِيِّها ، و مَصابِيحِ كَواكِبِها ، و رمَى مُسْتَرِقِي السَّمعِ بثَواقِبِ شُهُبِها ، و أجْراها على أذْلالِ تَسْخيرِها مِن ثَباتِ ثابِتِها ، و مَسيرِ سائرِها ، و هُبوطِها و صُعودِها (معودها) و نُحوسِها و سُعودِها .
راههاى گشاده آسمانها را، بى آن كه به جايى پيوسته باشد، منظم ساخت و شكافهاى وسيعش را به هم پيوست و هر آسمانى را با آسمانهاى ديگر مرتبط كرد و دشوارى [آمد و شد ]آن را براى فرود آيندگان به فرمان او، و بالا روندگانى كه اعمال و كردار بندگان را مى برند، آسان نمود و چون آسمانها از دود و بخار بودند، ندا داد تا قطعه هاى پراكنده آن به هم پيوستند و گرد آمدند و پس از جمع شدن و گرد آمدن، درهاى بسته آنها را گشود و از ستاره هاى درخشان، بر راههاىِ آسمان نگهبان گماشت و با قدرت خويش از به جنبش درآمدن آنها در فضاى باز، جلوگيرى كرد و بفرمود تا در جاى خويش بايستند و به امر او تسليم باشند
خورشيد آسمان را نشانه اى روشنگر براى روز، و ماه آن را كه نورش محو مى شود، آيتى براى شب قرار داد و آنها را در مسيرشان روانه ساخت و حركت آنها را در منازل و راههايى كه بايد طى كنند تعيين نمود، تا با سير آنها، شب و روز مشخص و شمار سالها و حساب كارها دانسته شودسپس ، فلك را در فضا معلّق نگه داشت و زينتهايش را به آن آويخت كه عبارتند از: ستارگانى نهان چونان دُرّ سفيد و ستارگانى همانند چراغِ روشن و نيز شهابهاى تابان كه شيطانهايى را كه گوش ايستادند (استراق سمع مى كردند) براند و جاى ستارگان ثابت و مسير ستارگان سيّار و فرود (غروب) و صعود (طلوع) و سعد و نحس هر يك را به تسخير خويش در آورد

امام رضا عليه السلام ـ درباره آيه «و او كسى است كه آسمانها و زمين را در شش روز بيافريد و عرشش بر آب بود» ـ فرمود :

إنَّ اللّه َ تباركَ و تعالى خَلقَ العَرشَ و الماءَ و المَلائكَةَ قَبلَ خَلقِ السّماواتِ و الأرضِ ، و كانَتِ الملائكَةُ تَسْتَدِلُّ بأنْفُسِها و بالعَرشِ و الماءِ على اللّه ِ عزّ و جلّ ، ثُمَّ جَعلَ عَرشَهُ على الماءِ ليُظْهِرَ بذلكَ قُدْرَتَهُ للملائكةِ ، فَيَعلَمُوا أنَّهُ على كُلِّ شيءٍ قديرٌ ، ثُمَّ ··· خَلقَ السّماواتِ و الأرضَ في سِتَّةِ أيّامٍ و هُو مُسْتَولٍ على عَرشِهِ ، و كانَ قادِرا على أنْ يَخْلُقَها في طَرْفَةِ عَينٍ ، و لكنَّهُ عزّ و جلّ خَلقَها في سِتَّةِ أيّامٍ ليُظْهِرَ للملائكةِ ما يَخْلُقُهُ مِنها شَيئا بَعدَ شَيءٍ ، و تَسْتَدِلَّ بحُدوثِ ما يَحْدُثُ على اللّه ِ تعالى مَرّةً بعدَ مرّةٍ .
خداوند تبارك و تعالى ، پيش از آفريدن آسمانها و زمين ، عرش و آب و فرشتگان را بيافريد و فرشتگان از وجود خود و عرش و آب به وجود خداوند عزّ و جلّ راه مى بردند . سپس عرش خود را بر روى آب قرار داد تا بدين گونه قدرت خويش را بر فرشتگان آشكار سازد و آنها بدانند كه او بر هر كارى تواناست؛ آن گاه··· در حالى كه بر عرش خويش استيلا داشت آسمانها و زمين را در شش روز خلق كرد . او مى توانست آنها را در يك چشم به هم زدن بيافريند، اما در شش روز آفريد، تا آنچه را از آسمان و زمين به تدريج مى آفريند بر فرشتگان آشكار كند، تا از طريق پديد آمدن پديده ها، اندك اندك به وجود خداوند متعال پى برند

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در پاسخ به سؤال مردى كه پرسيد: اى رسول خدا! اين آسمان چيست؟ ـ فرمود :

هذا مَوجٌ مَكْفوفٌ عَنكُم .
آن موجى است كه از شما باز داشته شده است

امام على عليه السلام ـ نيز در پاسخ به اين سؤال كه آسمان دنيا از چه درست شده است ـ فرمود :

مِن مَوجٍ مَكْفوفٍ .
از موجى مهار شده

امام على عليه السلام :

 فمِن شَواهِدِ خَلْقِهِ خَلقُ السّماواتِ مُوَطَّداتٍ بلا عَمَدٍ ، قائماتٍ بلا سَنَدٍ . دَعاهُنَّ فأجَبْنَ طائِعاتٍ مُذْعِناتٍ ، غَيرَ مُتَلَكّئاتٍ و لا مُبْطِئاتٍ . و لَو لا إقْرارُهُنَّ لَهُ بالرُّبوبِيَّةِ و إذْعانُهُنَّ بالطَّواعِيَةِ لَما جَعَلَهُنَّ مَوضِعا لعَرشِهِ ، و لا مَسْكَنا لمَلائكَتِهِ ، و لا مَصْعَدا للكَلِمِ الطَّيِّبِ و العَمَلِ الصّالحِ مِن خَلْقِهِ . جَعلَ نُجومَها أعْلاما يَسْتَدِلُّ بها الحَيْرانُ في مُخْتَلِفِ فِجاجِ الأقْطارِ . لم يَمنعْ ضَوءَ نُورِها ادْلِهْمامُ سُجُفِ اللّيلِ المُظْلِمِ ، و لا اسْتَطاعَتْ جَلابِيبُ سَوادِ الحَنادِسِ أنْ تَرُدَّ ما شاعَ في السّماواتِ مِن تَلَأْلُؤِ نُورِ القَمَرِ .
 و از نشانه هاى آفرينش او پديد آوردن آسمانهاى استوار و ايستاىِ بدون ستون و تكيه گاه است . خداوند اراده ايجاد آنها را فرمود و آنها با اطاعت و رغبت و بى هيچ درنگ و كُندى اجابتش كردند. اگر اقرار آنها بر خداوندى او و اعتراف آنها به طاعت و بندگيش نبود، آنها را جايگاه عرش خويش و مكان فرشتگان و محل فرا بردن گفتار نيكو و كردار شايسته بندگانش قرار نمى داد . ستارگان آسمان را نشانه هايى ساخت تا افراد سرگردان در آمد و شدِ راههاى زمين به وسيله آنها مسير خويش را بيابند . پرده هاى شب تار، پرتو نور آنها را نپوشانده و رداى سياه شبهاى تاريك، توانايى محو درخشش نور پراكنده ماه در آسمان را ندارد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما السّماواتُ السَّبْعُ في الكُرْسِيِّ إلاّ كحَلْقَةٍ مُلْقاةٍ في أرضٍ فَلاةٍ ، و فَضلُ العَرشِ على الكُرْسِيِّ كفَضْلِ الفَلاةِ على تلكَ الحَلْقَةِ .
هفت آسمان در برابر [عظمت ]كرسى، همچون حلقه اى است فتاده در يك بيابان و برترى عرش بر كرسى، همانند برترى آن بيابان است بر آن حلقه

.

امام على عليه السلام :

 لَم يَخْلُقِ الأشياءَ مِن اُصولٍ أزَليَّةٍ ، و لا مِن أوائلَ أبَدِيَّةٍ ، بَل خَلقَ ما خَلقَ فأقامَ حَدَّهُ ، و صَوّرَ ما صَوّرَ فأحْسَنَ صُورَتَهُ .
اشياء را از موادّى ازلى يا نمونه هايى ابدى نيافريد، بلكه آفريد آنچه آفريد و اندازه اش را تعيين كرد و صورتى داد به آنچه داد و آن صورت را به نيكوترين شكل نگاشت

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «كرسى او آسمانها و زمين را در بر دارد» ـ فرمود :

عِلمُهُ .
 مقصود، علم اوست

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از عالم بالا ـ فرمود :

صُورٌ عارِيَةٌ عنِ المَوادِّ ، عالِيَةٌ عنِ القُوَّةِ و الاسْتِعدادِ، تَجلّى لَها فأشْرَقَتْ، و طالَعَها فتلَأْلأَت، و ألْقى في هُوِيَّتِها مِثَالهُ فأظْهَرَ عَنها أفْعالَهُ .
صورتهايى است برهنه از مواد، فراتر از قوّه و استعداد ؛ خداوند بر آن صورتها تجلّى كرد و آنها، نورِ وجود يافتند و به آنها نگريست و درخشان شدند ، مثال و شبيه خود را در ماهيّت آنها افكند پس افعال خود را از آنها پديدار ساخت

امام على عليه السلام :

مُبْتَدِعُ الخَلائقِ بعِلْمِهِ ، و مُنْشِئُهُم بحُكْمِهِ ، بلا اقْتِداءٍ و لا تَعليمٍ ، و لا احْتِذاءٍ لمِثالِ صانِعٍ حَكيمٍ ، و لا إصابَةِ خَطأٍ ، و لا حَضْرَةِ مَلأٍ .
[اوست] آفريننده آفريدگان به علم خويش و پديد آورنده بدون تقليد و پيروى و آموختن و يا الگو قرار دادن از نمونه سازنده اى حكيم و يا به خطا رفتن و يا جماعتى را [براى يارى و مشورت] گرد آوردن

.

امام باقر عليه السلام :

 لَقد خَلَق اللّه ُ عزّ و جلّ في الأرضِ مُنذُ خَلَقَها سَبْعَةَ عالَمينَ لَيس هُم مِن وُلدِ آدَمَ .
 خداوند عزّ و جلّ از آن گاه كه زمين را آفريد، هفت عالم بيافريد، كه از فرزندان آدم نيستند