سخنان بزرگان در مورد آفرینش و نوآوری

امام باقر عليه السلام :

أوَّلُ شَيءٍ خَلقَهُ مِن خَلْقِهِ الشّيءُ الّذي جَميعُ الأشياءِ مِنهُ ، و هُو الماءُ .
نخستين چيزى كه خدا آفريد و همه چيزهاى ديگر از او به وجود آمد، آب بود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

كلُّ شيءٍ خُلِقَ مِن ماءٍ .
 هر چيزى از آب آفريده شده است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 خَلقَ اللّه ُ السَّماءَ الدُّنيا مِن المَوجِ المَكْفوفِ .
 خداوند آسمان فُرودين (اوّل) را از موج مهار شده آفريد

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه : آسمانها از چه آفريده شده است ؟ ـ فرمود :

مِن بُخارِ الماءِ .
از بخار آب

بحار الأنوار ـ به نقل از حبّه عرنى ـ :

 سَمِعْتُ عليّا عليه السلام ذاتَ يَومٍ يَحْلِفُ : و الّذي خَلقَ السّماءَ مِن دُخَانٍ و ماءٍ .
 يك روز شنيدم كه على عليه السلام چنين سوگند مى خورد : سوگند به آن كه آسمان را از نوعى دود و آب آفريد

امام باقر عليه السلام :

كانَ كلُّ شيءٍ ماءً و كانَ عَرشُهُ على الماءِ ، فأمرَ اللّه ُ عزّ ذِكرُهُ الماءَ فاضْطَرَمَ نارا ، ثُمَّ أمرَ النّارَ فخَمَدَتْ ، فارْتَفَع مِن خُمودِها دُخانٌ ، فخَلقَ اللّه ُ عزّ و جلّ السّماواتِ مِن ذلكَ الدُّخَانِ ، و خَلقَ اللّه ُ عزّ و جلّ الأرضَ مِن الرَّمادِ 
 همه چيز آب بود، و عرش خدا بر آب بود . پس خداوند ـ عزّ ذكره ـ آب را فرمان داد ، و آن آتشى شعله ور شد. سپس فرمان داد آتش خاموش شد و از آن دودى برخاست . پس خداوند عزّ و جلّ آسمانها را از آن دود بيافريد و خداوند عزّ و جلّ زمين را از خاكستر [آن آتش ]خلق كرد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنَّ أوَّلَ شَيْءٍ خَلقَهُ اللّه ُ القَلَمُ ، فأمَرهُ فكَتَبَ كُلَّ شَيْءٍ يَكونُ .
نخستين چيزى كه خدا آفريد، قلم بود و آن گاه به آن فرمان داد و قلم هر آنچه را كه بايد خلق مى شد، نوشت

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنَّ أوَّلَ ما خَلقَ اللّه ُ القَلَمُ ، فقالَ لَهُ : اكْتُبْ ، قالَ : يا رَبِّ ، و ما ذا أكتُبُ ؟ قالَ : اكْتُبْ مَقادِيرَ كلِّ شيءٍ حتّى تَقومَ السّاعةُ .
نخستين چيزى كه خدا آفريد، قلم بود و به آن فرمود : بنويس . گفت: پروردگارا! چه بنويسم ؟ فرمود : مقدّرات (اندازه هاى) هر آنچه را تا روز قيامت پديد خواهد آمد ، بنويس

امام على عليه السلام :

 و كانَ منِ اقْتِدارِ جَبَروتِهِ و بَديعِ لطَائفِ صَنْعَتِه أنْ جَعلَ مِن ماءِ البَحرِ الزّاخِرِ المُتَراكِمِ المُتَقاصِفِ يَبَسا جامِدا ، ثُمَّ فَطَرَ مِنهُ أطْباقا فَفَتقَها سَبْعَ سَماواتٍ .

 از نشانه هاى توانايى و سلطنت خداوند و شگفتى آفرينشهاى ظريف او اين است كه از آب درياى ژرفِ بر هم ريخته پُر موج ، [زمين ]خشك و جامد را آفريد ، آن گاه طبقاتى از آن خلق كرد و پس از پيوستگى، آنها را از هم باز كرد و هفت آسمان را پديد آورد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 أوَّلُ ما خَلقَ اللّه ُ نُوري .
 نخستين چيزى كه خدا بيافريد، نور من بود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أوَّلُ ما خَلَقَ اللّه ُ العقَلُ .
نخستين چيزى كه خدا آفريد، عقل بود

.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنَّ أوَّلَ ما خَلقَ اللّه ُ عزّ و جلّ أرْواحُنا ، فأنْطَقَها بتَوحيدِهِ و تَمْجيدِهِ ، ثُمَّ خَلقَ المَلائكَةَ .
 نخستين موجودى كه خداوند عزّ و جلّ بيافريد، ارواح ما بود ، و آن گاه آنها را به توحيد و تمجيد خود گويا كرد ، سپس فرشتگان را خلق فرمود

امام باقر عليه السلام ـ

ـ لَمّا جاءَ إلَيهِ رجُلٌ مِن عُلَماءِ أهلِ الشّامِ فقالَ : ··· إنّي أسألُكَ عَن أوَّلِ ما خَلقَ اللّه ُ مِن خَلْقِهِ ، فإنَّ بَعضَ مَن سألتُهُ قالَ : القَدَرُ ، و قالَ بَعضُهُمُ : القَلَمُ ، و قالَ بَعْضُهُم : الرُّوحُ ـ : ما قالوا شَيئا ··· لَو كانَ أوّلُ ما خَلقَ مِن خَلقِهِ الشّيءَ مِن الشّيءِ إذا لَم يَكُنْ لَهُ انْقِطاعٌ أبدَا ، و لَم يَزَلِ اللّه ُ إذا و مَعهُ شيءٌ لَيس هُو يَتَقدّمُهُ . و لكنّهُ كانَ إذْ لا شيءَ غَيرُهُ ، و خَلقَ الشَّيءَ الّذي جَميعُ الأشياءِ مِنهُ ، و هُو الماءُ الّذي خَلقَ الأشياءَ مِنهُ ، فجَعَلَ نَسبَ كلِّ شيءٍ إلى الماءِ ، و لم يَجْعَلْ للماءِ نَسَبا يُضافُ إلَيهِ .
 وقتى يكى از علماى شام خدمت ايشان رسيد و عرض كرد: ··· من از شما درباره نخستين آفريده خدا مى پرسم ؛ زيرا اين سؤال را از ديگران نيز پرسيده ام ؛ يكى گفته : تقدير ؛ ديگرى پاسخ داده : قلم ؛ و بعضى هم گفته اند : روح ـ فرمود : جوابى در خور نداده اند ··· اگر نخستين مخلوقى كه خدا آفريد، از شى ء [نه لا شى ء ]آفريده شده باشد، در اين صورت خداوند هرگز منقطع [از موجودات ]نبوده و همواره با او چيزى بوده كه خدا بر او تقدّم نداشته است (همواره موجودى قديم به قدمت خدا وجود داشته است) در حالى كه خدا بود و هيچ چيز با او نبود و سپس چيزى را آفريد كه منشأ همه موجودات شد و آن آب است، كه ديگر چيزها را از آن بيافريد . پس هر چيزى را به آب منسوب كرد و آب را به چيزى نسبت نداد

امام صادق عليه السلام :

إنَّ اللّه َ جَلَّ ثَناؤهُ خَلقَ العَقلَ ، و هُو أوَّلُ خَلْقٍ خَلَقهُ مِن الرُّوحانِيّينَ .
خداوند ـ جلّ ثناؤه ـ عقل را بيافريد و آن، نخستين موجود روحانى (مجرّدى) است كه خدا آفريد

امام على عليه السلام ـ وقتى از ايشان درباره نخستين آفريده خدا سؤال شد ـ فرمود :

خَلقَ النُّورَ .
 نور را آفريد