چرا ما فقط پيامبر اكرم(ص)، حضرت فاطمه(س) و 12 امام شيعه را معصوم مي دانيم در صورتي كه حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت زينب(س) و افراد ديگري مانند اين بزرگواران بوده اند كه مرتكب گناه نمي شدند ولي جزو معصومين به شمار نمي آيند؟
عصمت در لغت به معناى مصون و محفوظ بودن و در اصطلاح به معناى مصون و محفوظ بودن از خطا و لغزش و گناه است. اين مصونيت از خطا و عصيان دو گونه فرض است.
الف) مصونيت و معصوميت كلى:
در تمامى ادوار عمر (از بدو تولد تا آخر) از تمامى سهو و نسيان و عصيان و خطا در فراگيرى و تعليم و اجرا ی دين الهى. اين امر تنها در انبيا و ائمه (ع) تحقق يافته و بر تحقق آن در ديگران، (غير از مَلَك)، دليلى نداريم.
ب) عصمت نسبی:
عصمت نسبى، قابل شدت و ضعف و در افراد مختلف، متفاوت و متغيّر است و در امور دين چه بسا پس از تلاش ها و رياضت ها و تهجدهاى عديده تا حدودى فراهم و به واسطه ی همان ها حفظ مى گردد، بدون اين كه تضمينى براى حفظ آن تا آخر عمر باشد. از اين رو عصمت نسبى را با توجه به شدت و ضعف آن مى توان به سايرين نيز نسبت داد. از اين حالت در افراد عادى با عنوان "ملكه عدالت" ياد مى شود؛ يعنى شخص به گونه اى است كه لغزش عمدى و كبيره از او ديده نمى شود. از نگاه شيعه فقط انبيا و جانشینان آن ها، دارای مقام عصمت مصطلح؛ یعنی منزه بودن از هر گونه سهو و نسيان و عصيان در كل عمر، در مراحل فهم و ابلاغ و اجرای وحى هستند و غیر از آن بزرگواران هیچ کس از چنین مقامی برخودار نیست. گر چه ممكن است برخى ديگر از انسان ها نيز به مقام كمال انسانيت بار يافته و بهره اى از ولايت الهى و عصمت نسبى برخوردار گردند. چنانچه برخى امام زادگان مثل حضرت زينب، حضرت اباالفضل، على بن جعفر الصادق، حضرت معصومه )س) و... بدين مقام بار يافته اند، پس این بزرگان بعد از چهارده معصوم در درجه دوم از عصمت از گناه برخوردار بودند.
حال از زاویه دیگر به پاسخ میپردازیم:
این که گفته می شود پیامبران و ائمه معصومند و از عصمت دیگران سخن گفته نمی شود، بدین معنا است که عصمت ایشان با ادله عقل یا نقل اثبات شده، ولی عصمت دیگران با ادله عقل یا نقلی اثبات نشده است. پس پیامبران و امامان هم واقعاً معصومند و هم عصمت آنان برای ما ثابت شده است.
اما درباره دیگرانی که مشمول این ادله عقلی و نقلی نمی شوند، نمی توان قضاوت به نداشتن عصمت کرد؛ یعنی ممکن است انسان های دیگری واقعاً دارای عصمت از گناه باشند، ولی دلیلی برای اثبات آن برای ما گفته نشده باشد و نیازی نیز به اثبات آن احساس نمی شود.
عصمت از گناه، پایین ترین مرتبه از عصمت پیامبران و امامان است و مراتب بالاتر آن شامل عصمت از اشتباه، نسیان و سهو و عصمت در مقام تببین دین است و این به جهت مقام امامت و رهبری آن ها است.
با ویژگی هایی که از سوی امامان معصوم درباره شخصیت حضرت عباس و حضرت زینب نقل شده، به دست می آید که این دو بزرگوار قسم اوّل از عصمت را دارا هستند.
علاوه بر این که هیچ دلیلی بر ارتکاب گناه از سوی حضرت زینب و حضرت عباس وجود ندارد، پس می توان گفت که شخصیت والای آن دو مبرّا از گناه است.
منبع : پرسمان دانشجویی
