مجسمه های شگفت انگیز جزیره استر واقع در کشور شیلی،مدت هاست که نظر کارشناسان را به خود جلب کرده اند، با گذشت زمان، فرسایش خاک، بسیاری از این مجسمه‌ها را تا گردن در زمین مدفون کرده بود. اکنون، باستان‌شناسان با احتیاط کامل، در حال استخراج این مجسمه‌ها هستند تا بدانند این پیکره‌ها از سر تا پا به چه شکل می‌باشند.
تعداد ۸۸۷ مجسمه‌ی سنگی در سرتاسر جزیره ایستر یافت شده است. بیش از نیمی از آنها در نزدیکی یک آتشفشان خاموش به‌نام «رانو راراکو»، و یک معدن سنگی قرار دارند. یعنی مکانی که این مجسمه‌ها از آن بیرون کشیده شدند. تعداد زیادی از این مجسمه‌ها در اطراف معدن سنگ وجود دارد که از آنها با عنوان «موآی» یاد می‌شود.
این معدن سنگ شبیه گورستانی از غول‌هاست. این مجسمه‌های سنگی در وضعیت ساخت متفاوتی قرار دارند؛ برخی به‌صورت نیمه‌کاره، برخی شکسته و بسیاری نیز در نیمه‌ی راهِ انتقال، رها شده‌اند.
مجسمه‌های موآی طی یک دوره‌ی ۵۰۰ ساله از سال ۱۱۰۰ تا ۱۶۸۰ میلادی ساخته شده‌اند. صدها سال رسوب و فرسایش، موجب دفن شدن مجسمه‌های موآی در خاک شده است. این پیکره‌ها چیزی فراتر از سرهای مدفون در خاک‌اند؛ این‌ها، مجسمه‌هایی تمام‌قد و فوق‌العاده‌اند.
از سال ۲۰۰۹ تا کنون، گروهی از باستان‌شناسان با دقت تمام، در حال استخراج دو عدد از این مجسمه‌ها بوده‌اند.
مجسمه‌های یاد شده بسیار بزرگ هستند؛ تقریبا یک سال طول کشید تا تیمی متشکل از ۵ و ۶ مجسمه‌ساز بتوانند یک مجسمه‌ی موآی را کاملا از دل خاک بیرون کشند. پروژه‌ی استخراج مجسمه در جزیره ایستر، توسط باستان‌شناسی به‌نام «جو آن ون تیبلرگ» رهبری می‌شد که حداقل شش سال از زندگی‌اش را صرف بیرون آوردن این دو مجسمه از خاک کرد.
این کاوشگران، در فرآیند حفاری ابزار و مجسمه‌های دیگری نیز پیدا کردند. ابزار سنگی و ابتدایی به‌نام «توکی» که مردم جزیره ایستر از آن برای ساخت مجسمه‌های موآی استفاده می‌کردند. وقتی لبه‌ی توکی کند می‌شد، حکاک‌ها آن را کنار گذاشته و یک توکی جدید و تیز می‌ساختند.
پروژه‌ی استخراج مجسمه‌ی جزیره ایستر دقیقاً در کنار دیگر مجسمه‌های موآیِ مدفون در حال انجام است. هر دوی این مجسمه‌ها دارای سنگ‌نوشته هستند؛ نوشته‌هایی که مانند خالکوبی‌اند روی آنها حک شده است.
از این نما می‌توان دید که پشت مجسمه کاملا پوشیده از سنگ‌نوشته است. اشکال هلال‌مانند، نشان‌دهنده‌ی قایق است. نظریه‌ی «ون تیلبرگ» بر این است که حکاکی‌ها و نشانه‌های موجود، دلالت بر خود حکاک و یا خانواده‌اش دارد.
محققانی که در منطقه‌ی باستانی مشغول به کار هستند، برآوردی از اندازه‌ی مجسمه به‌عمل آورده‌اند. طول بزرگترین موآی بیش از ۱۰ متر است. این مجسمه حدود ۶.۵ متر است.
جو آن ون تیلبرگ از سال ۱۹۸۲ رهبری پروژه‌ی استخراج مجسمه در جزیره ایستر را بر عهده داشته است. گروه ون تیلبرگ قبل از شروع پروژه‌ی حفاری، سال‌ها مشغول تهیه‌ی فهرستی کامل از مجسمه‌ها و ابزار یافت‌شده از معدن سنگ این جزیره بوده‌اند.
اگرچه این اولین باری است که یک پروژه حفاری دقیق، علمی و باستانی در معدن سنگ رانو راراکو صورت گرفته است، اما مجسمه‌های دیگری نیز قبل از این کاوش کشف شده‌اند.
«ثور هیردال»، کارشناس اهل جزیره‌ی پُلی‌نزی (در اقیانوس آرام)، این موآی را طی تحقیق دو ساله‌اش درمورد جزیره‌ی ایستر بین سال‌های ۱۹۵۴ و ۱۹۵۵ پیدا کرد.
از میان حدوداً ۱۵ هزار ساکن جزیره‌ی ایستر در صده‌ی ۱۶۰۰، فقط ۱۱۱ نفر تا دهه‌ی ۱۸۶۰ باقی ماندند. امروز، حدود ۲۰۰۰ نفر در دورافتاده‌ترین جزیره‌ی دنیا، یعنی «ایستر» زندگی می‌کنند. اعضای گروه «پروژه‌ی استخراج مجسمه‌ی جزیره ایستر»، برای کشف اسرار بیشتر، یک بار دیگر به این مکان باز خواهند گشت.
