روستای لافت که در میان درختان سبز گرمسیری و نخلستانهای بلند چهره پوشانده و با سحر دریا و جنگل شناور حرا افسون میکند، شنیدن نامش هر گردشگری را به مرور خاطرهها وا میدارد. سبک معماری خانههای روستا دیدنی است. بارزترین خصیصه معماری این روستا، بادگیرهای فراوان آن در اندازههای مختلف است. بناهای روستا بسیار نزدیک به هم ساخته شده و کوچههای آن تنگ و باریک هستند. بادگیرهای کوچک و بزرگ خانههای روستایی که در میان باغها و نخلستانها قرار گرفتهاند، شکوه و زیبایی این روستای ساحلی را دو چندان میکنند.
موقعیت جغرافیایی روستای لافت
بندر لافت در پیشآمدگی خشکیهای جزیره در طول جغرافیایی ۵۵ درجه و ۵ دقیقه شرقی و عرض ۲۶ درجه و ۵۴ دقیقه شمالی در شمالغربی جزیره قشم آرام گرفته است. لافت در شرق جنگل دریایی حرا واقع شده و به لحاظ تقسیمات کشوری یکی از مراکز جمعیتی دهستان سلخ در شهرستان قشم به شمار میرود.
آب و هوای روستای لافت
لافت از لحاظ تقسیمات اقلیمی تابستانی ایران، در منطقه خیلی گرم و مرطوب و از نظر تقسیمات زمستانی، در منطقه گرم و مرطوب قرار گرفته است. هوای پر رطوبت و شرجی جزیره قشم، ماههای اندکی از سال را برای غیربومیها تحمل پذیر میکند. بیشینه دمای مطلق ۴۶ و کمینه آن ۰ صفر درجه سانتیگراد، میانگین سالانه درجه حرارت ۲۶ درجه سانتیگراد و میانگین روزانه بیشینه و کمینه به ترتیب ۳۳ و ۱۸ درجه سانتیگراد هستند.
بافت روستای لافت
از لافت کهنه اطلاع چندانی نداریم. هسته اولیه روستای لافت در قسمت کهن و مرکزی روستای کنونی، در جوار چاههای آب، آب انبار و در امتداد ساحل شکل گرفته است. توسعه روستا با پر شدن حدفاصل کنار دریا و دامنه تپههای کم ارتفاع در جهت شمالیجنوبی در امتداد ساحل ادامه یافته است.
با توجه به وضع کالبدی روستا، بافت روستا را میتوان به ۳ بخش مختلف تقسیم کرد:
بافت قدیمی و اصلی
قسمت قدیمی روستا شامل هسته اولیه در بخش مرکزی ساخت و سازهای فعلی بوده و در حد فاصل دریا و تپههای اطراف چاههای آب شکل گرفته است. این بافت به طول تقریبی یک کیلومتر و عرض متوسط ۱۷۰ متر در چند راستای اصلی به موازات امتداد ساحل واقع است. مساجد این بافت (۴ مسجد از ۷ مسجد لافت) در عمل محلههایی را در طول بافت تعریف کردهاند. این محلهها به مراکز مساجد شکل گرفتهاند. در عین حال، بافت قدیمی روستا یکپارچه و پیوسته است.
ساختوسازهای قسمت جنوب شرقی روستا
این ساختوسازها به صورت پراکنده و با تراکم ساختمانی و جمعیتی اندک، در دامنه تپهها و زمینهای مسطح اطراف، با فاصله از دریا شکل گرفته که موجب جهتدهی توسعه روستا شده و شکلگیری آن به تدریج و به طور پیوسته انجام گرفته است. در داخل تپه مرکزی و حد فاصل این ساختوسازها و بافت قدیم روستا خدمات آموزشی، بهداشتی، درمانی و تأسیسات و تجهیزات لافت به وجود آمده است.
ساختوسازهای بخش شمالی
در سطحی محدودتر و با پراکندگی بیشتر نسبت به ساختوسازهای جنوبشرقی و در شیب تندتر تپه ماهورها شکل گرفته است. با گذشت زمان و با توجه به جنبههای اقتصاد آزاد، توسعه در جهت شمال و به سوی قشم صورت گرفته است، عواملی مانند طرح جامع و طراحیهایی در این شکلگیری تأثیرات به سزایی دارند.
بناهای شاخص روستای لافت
شاخصترین بناهای عمومی در سطح روستا مساجد آن است که در نقاط مختلف روستا کانونهای محلهای را ایجاد کردهاند. روستای لافت دارای ۷ مسجد به نامهای مسجد حضرت رسول (ص)(مسجد جامع)، مسجد ابوبکر صدیق (ره)، مسجد عمر ابن الخطاب (ره)، مسجد عثمان ذی النورین (ره)، مسجد امیر المومنین علی (ع)، مسجد حسین (ع) و مسجد امام شافعی (ره) است .
کارگاههای لنج سازی در دو نقطه از روستا (شمال غرب و جنوب غرب) در جوار ساحل دریا فعالاند.
منابع آب شیرین روستای لافت
سیستم تأمین آب روستای لافت بر اساس جمعآوری آبهای سطحی از تپههای میانی روستا است. آبهای سطحی ناشی از بارانهای ناگهانی و سیلآسایی که گاه بر جزیره میبارد، در مجراهای طبیعی و مصنوع تپهها جاری میشود و از مسیر احداثی کنار بافت بالایی روستا به طرف مجموعه چاههای تلا و آب انبار اصلی روستا هدایت میشوند.
شکلگیری بافت در لایه بالایی آن به صورتی است که آب جاری از تپهها وارد بافت نشود. در روزهای بارانی شدید، در محدوده چاهها دریاچهای تشکیل شده و آب انبار اصلی روستا پر از آب میشود. در این ایام این محل بهعنوان یک مکان تفریحی در سطح منطقه قشم مورد استفاده قرار میگیرد. سرریز آب چاهها و آب انبار از محوطه اطراف مسجد جامع به دریا میریزد.
در حال حاضر با امکان تغییر آب از شهر قشم توسط مخزنهای سیار آب، در حیاط هر واحد مسکونی آب انباری در داخل زمین تعبیه شده است.
پوشش مردم روستای لافت
مردان لباسهای معمولی و برخی از آنها لباسهای سنتی (دشتاشه و عمامه سفید) میپوشند، زنان لباسهای سنتی میپوشند و روسریهای لئو (عری) بر سر میکنند، آنها روبند (برقع) میگذارند، اما دختران قبل از ازدواج مجبور به استفاده از آن نیستند. این سنت نیز مانند رسوم دیگر رو به فراموشی است. در هنگام نماز، زنها کیسههایی به پاها میکنند که یادگار زمانهای گذشته است.
نام گذاری کودکان در روستای لافت
نامگذاری کودکان در قدیم و جدید متفاوت است. در گذشته نامها به شیوه عربی به همراه نام پدر و نام خانوادگی میآمد، اما امروزه مردم بیشتر به نامهای فارسی تمایل یافتهاند و از ضابطههای گذشته پیروی نمیکنند.
اوقات فراغت مردم روستای لافت
اهالی لافت مانند روستاییهایی دیگر کمتر اوقات فراغت دارند. شاید به این دلیل که زندگی در روستا نیاز به تفریح را کمرنگ میکند. عده بسیار کمی از زنها به جنگلهای حرا میروند، آنها معتقدند که اوقاتشان با کارهای خانه پر میشود و فرصت دیگری ندارند و تنها برای تعطیلات نوروز و سیزده فرودین به صحرا (نخلستانهای نزدیک لافت) میروند.
گویش مردم روستای لافت
لافتیها با گویشی بسیار نزدیک به قشمی گفتگو میکنند که مانند فارسی بندر است. رسانه تلویزیون در خانهها نقش به سزایی دارد و بر گویش مردم اثر گذاشته است. سالمندها به جای لیوان واژه گلاس و به جای شکلات واژه چاکلت را به کار میبرند که شاید ریشه در تاریخ استعماری منطقه داشته باشد. ابزار و وسایل برقی و کالاهای خانگی خارجی و به همراه آن آداب و فرهنگ از آن طرف آب وارد میشود و به آرامی جلوههای فرهنگی را تغییر میدهد.
مشاغل مردم روستای لافت
لنج سازی
این شغل چند سالی است که از رونق افتاده است. کارگاه لنج سازی در مدخل ورودی لافت در کنار دریا قرار دارد و بخشی از روستا به شمار میآید.
لنج داری
این افراد کالا را از بندر عباس به دوبی یا بندرهای پاکستان میبردند و اغلب خود در لنج کار نمیکنند. به طور معمول هر سفر ۱۰ روز طول میکشد و متناسب با بزرگی و کوچکی لنج هر سرویس حدود ۴۰ میلیون ریال درآمد دارد، که نیمی از آن به صاحب لنج و نیم دیگر سهم ملوانها میشود.
صیادی
این شغل در حال حاضر حضور کمرنگی در بین مشاغل دیگر دارد و افراد شاید تنها برای مصرف خانوادگی خود صید میکنند.
کشاورزی
به دلیل کمبود شدید منابع آب شیرین، عده اندکی از مردم جزیره قشم و به تبع آن روستای لافت مشغول کشاورزی به صورت کشت گندم دیم و رسیدگی به نخلها هستند.
اذان، شاخص زمان مردم روستای لافت
در هنگام اذان تمام مردم لافت در هر کجا که باشند دست از کار میکشند و به صفهای نماز در مسجدها میپیوندند. در زمان بانگ اذان حرکت مردم به سمت مسجد و تغییرات رفتاری آنها جای تأمل دارد . زنها جز شبهای جمعه و اعیاد در مسجدها حضور ندارند و یکی از دلایل آن نبود مکانی خاص برای ایشان است. صدای اذان از پدیدههای مشخصی است که حتی خردسالان در کلامشان بهعنوان یک مبدأ زمانی مهم از آن استفاده میکنند. ماجده دخترک ۵ ساله میگفت:
بعد از بونگ اذان بیا بریم دکان عبداله برات خوردنی بخرم.
این فرهنگ در همه روستاهای جزیره وجود دارد.
آثار تاریخی روستای لافت
این روستا علاوه بر زیباییهای تحسین برانگیز طبیعی خود، آثار ارزشمند تاریخی را نیز در خود جای داده است که اهم آنها عبارتاند از: قلعه نادری، قلعه پرتغالیها، دو آب انبار (برکه)، گنبدی مدور، گورستان تاریخی که سنگنبشتههای مربوط به هزار سال پیش در آن مشهود است، زیارتگاههای سید حسن منصور و شیخ اندرآبی.