جنگهای پیامبر(ص) بر اساس یک قاعده حکومتی بودند نه دستور الهی - 2

جنگهای پیامبر(ص) بر اساس یک قاعده حکومتی بودند نه دستور الهی - 2

آیات مطلقه :

تعدادی آیه نیز در قرآن وجود دارند که بدون بیان شرط خاصی دستور به جنگ داده ( و همین آیات است که مستمسک دست نادانان شده و اسلام را زیر سوال برده اند ) ، که ذیلا به آنها اشاره شده و توضیح منطقی در مورد آنها داده خواهد شد :

1. کتب عليکم القتال و هو کره لکم و عسى ان تکرهوا شيئا و هو خير لکم و عسى ان تحبوا شيئا و هو شر لکم و الله يعلم و انتم لا تعلمون ^۱۴
2. فليقاتل في سبيل الله الذين يشرون الحياة الدنيا بالآخرة و من
   يقاتل في سبيل الله فيقتل او يغلب فسوف نؤتيه اجرا عظيما ^۱۵
3. و ما لکم لا تقاتلون في سبيل الله و المستضعفين من الرجال و النساء و الولدان الذين يقولون ربنا اخرجنا من هذه القرية الظالم اهلها و اجعل لنا من لدنک وليا و اجعل لنا من لدنک نصيرا ^۱۶
4. الَّذينَ آمَنُوا يُقاتِلُونَ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ الَّذينَ کَفَرُوا يُقاتِلُونَ في‏ سَبيلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا
   أَوْلِياءَ الشَّيْطانِ إِنَّ کَيْدَ الشَّيْطانِ کانَ ضَعيفاً. ^۱۷
5. قاتلوا الذين لا يؤمنون بالله و لا باليوم الاخر و لا يحرمون ما حرم الله و رسوله و لا يدينون دين الحق من الذين اوتوا الکتاب حتى يعطوا الجزية عن يد و هم صاغرون ^۱۸
6.  يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ. ^۱۹
7. فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُواْ فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتىَّ إِذَا أَثخنتُمُوهُمْ فَشُدُّواْ الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنَّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِدَاءً. ^۲۰

همانطور که در آیات فوق دیده می شود ، دستور به جنگ ، ظاهرا مشروط به شرط خاصی نشده است .

ولی به دو دلیل زیر آیات فوق در هنگام اطلاق ، باید به آیات مقیده قسمت قبل تخصیص خورده و معنا شوند :

•  همانطور که به یک کتاب قانون به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته نگاه می‌شود و مطلقات آن ، حمل بر مقیدات می‌گردد، به آیات قرآن به ضمیمه حدیث‌های معتبر نیز باید به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته نگاه کرد که در این نگاه به طور طبیعی ، مطلقات به وسیله مقیدات تقیید می‌شوند و در نتیجه به اطلاق آنها نمی‌توان تمسک کرد.

پس: « طبق قاعده ، باید آیات مطلقه حمل بر آیات مقیده شود و در حقیقت آیات دارای قید و شرط ، آیات بی‌قید و شرط را تفسیر می‌کند و در نتیجه آیات دارای قید و شرط بر آیات بی‌قید و شرط حاکم خواهند بود .

• در قواعد و فضای مدیریتی نیز وقتی که قاعده و مبنایی اعلام شده باشد ، و شرطی برای انجام تصمیم و عملی بیان شده باشد ، هنگامی که طبق شواهد و قرائن ، آن شرط محقق شده باشد ، بدون مطرح کردن آن ، دستور به انجام نتیجه آن صادر می شود .

بطور مثال ، فرض شود که اعلام شده باشد « دانشجویی که دو ترم متوالی مشروط بشود ، اخراج است » . حال اگر قسمت معاونت دانشجویی ، موقع بررسی شرایط معدل دانشجویان ، اسامی افرادی را در موقع ثبت نام اعلام و دستور به اخراج بدهد ، کسی نمی پرسد چرا ؟ چونکه می داند علت آن ، اجرای بخشنامه مشروطی بوده است ، مگر اینکه کسی نسبت به خود مشروط شدن اعتراضی داشته باشد .

و همین امر نیز در شرایط نزول آیات اتفاق می افتاده که یا به قرینه محاوره فضای نزول و یا قرینه معنوی مندرج در آنها ، شرط تهاجم و یا پیمان شکنی مطرح بوده ، و پیامبر(ص) طبق قاعده عقلانی دفاع در برابر تهاجم ، دستور به جنگ ( دفاعی ) داده است .

ج ) سیره پیامبر(ص) و امامان علی و حسن و حسین (ع) :

شواهد تاریخی ، دال بر عدم شروع جنگ توسط بزرگان فوق حتی در زمانیست که دو سپاه روبروی هم آرایش نظامی گرفته بوده اند .

• عملكرد پيامبر در ماجرای جنگ بدر

وقتي لشگر قريشيان آماده جنگ با مسلمانان مي شوند ، پيامبر(ص) در پيامي كه بوسيله عمر براي آنها فرستاد ، خواهان جلوگيري از وقوع جنگ مي شود .

أرجعوا ، فانه يلي هذا الأمر مني غيركم أحب إليّ من أن تلوه مني ، و اليه من غيركم احب الي من ان اليه منكم . ²¹
شما برگرديد و از جنگ بپرهيزيد ، اگر كساني غير از شما اين موضع گيري را درباره من مي كردند ، نزد من بهتر بود از اينكه شما اين كار را بكنيد ، و اگر من درباره كساني غير از شما اين موضع گيري را مي كردم نزد من بهتر بود از اينكه درباره شما بكنم .

• دعوت امام علی(ع) در جنگ صفين به مذاكره بجاي جنگ

... فَقُلْنَا : تَعَالَوْا نُدَاوِ مَا لاَ يُدْرَکُ الْيَوْمَ بِإِطْفَاءِ النَّائِرَةِ، وَ تَسْکِينِ الْعَامَّةِ، حَتَّي يَشْتَدَّ الْأَمْرُ وَ يَسْتَجْمِعَ، فَنَقْوَي عَلَي وَضْعِ الْحَقِّ مَوَاضِعَهُ . فَقَالُوا : بَلْ نُدَاوِيهِ بِالْمُکَابَرَةِ ! فَأَبَوْا حَتَّي جَنَحَتِ الْحَرْبُ وَرَکَدَتْ ، .. ²²

پس به آنان گفتيم: بياييد با خاموش ساختن آتش جنگ ، و آرام کردن مردم، به چاره‏جويي و درمان بپردازيم ، تا کار مسلمانان استوار شود، و به وحدت برسند ، و ما براي اجراي عدالت نيرومند شويم ، اما شاميان پاسخ دادند: (چاره‏اي جز جنگ نداريم .) پس سر باز زدند، و جنگ درگرفت ، و تداوم يافت، و آتش آن زبانه کشيد .

• جلوگيري از آغاز جنگ در روز عاشورا توسط امام حسين(ع) :

در همان ابتدای صبح عاشورا ، مسلم بن عوسجه به امام (ع) گفت : بگذار او ( شمر ) را با تير بزنم ، او فاسقى از دشمنان خداست و خدا اين گونه فرصت پيش آورده است .

امام فرمود : تير نينداز؛ دوست ندارم كه آغاز گر جنگ باشم . ²³

و در يك كلام :

جنگ هاي پيامبر(ص) در تبعيت از اصل عقلاني دفاع در برابر تهاجم دشمن ، انجام گرفته و دستورات قرآن نيز ، چيزي فراتر از دستور به تبعيت از عقلانيت نبوده ، كه بعنوان دستور جهت اجبار به دين ورزي كسي ، زير سوال برده شوند .

همانطور كه نه تنها در انتخاب دين كسي را اجبار نكرده است ،

آنجا كه مي فرمايد :

" فذکر انما انت مذکر - لست عليهم بمصيطر " ²⁴

( اي پيامبر(ص)) پس ( ايمان و اخلاق و عقلانيت را ) يادآوري كن كه تو فقط يادآوري كننده اى ! تو بر آنان سلطه ندارى كه به ايمان مجبورشان كنى .

" لااکراه في الدين ، قدتبين الرشدمن الغي" ²⁵

( براي تو انسان ) اكراهى در قبول دين ، نيست . (زيرا ) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است .

" نحن اعلم بما يقولون و ما انت عليهم بجبار فذکر بالقران من يخاف وعيد " ²⁶

ما به آنچه آنها مى‏گويند آگاهتريم، و تو مأمور به اجبار آنها (به ايمان) نيستى .

بلكه پيامبر(ص) را پس از مسلمان شدن و پذيرش دعوت توسط مردم ، از محافظت نتيجه آن و تحت نظر قرار دادن اعتقاد و رفتار آنها ، كه مبادا از آن اعراض كنند ، برحذر داشته است ،

آنجا كه مي فرمايد :

" فان اعرضوا فما ارسلناک عليهم حفيظا ان عليک الا البلاغ . " ²⁷

و اگر ( از آيين تو ) روى گردان شوند ( غمگين مباش ) ، ما تو را حافظ آنان ( و مأمور اجبارشان ) قرار نداده ايم ; وظيفه تو تنها ابلاغ است و بس .

زیرنویسها :

1. و ما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحي اليه انه لا اله الا انا فاعبدون انبیا 25
2. تخلقوا باخلاق الله- بحارالانوار- ج 58- ص 129-
3. از جمله آیه : " ان الذين امنوا و الذين هادوا و النصارى و الصابئين من امن بالله و اليوم الاخر و عمل صالحا فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون " سوره بقره - آیه 62
4. کتاب " ولایت فقیه ، حکومت صالحان " مرحوم صالحی نجف آبادی – ص 67 تا 71
5. مرحوم قابل : اکثر احکام اسلام ، احکامی امضائی‌اند . ( شریعت عقلانی ،8، بخش 22 ) . احکام امضائی شریعت محمدی (ص) مبتنی بر درک و فهم عقلای بشر در زمان نزول وحی صادر شده اند و آنچه رایج بوده است را با اندکی دخل و تصرف ، امضاء کرده و به رسمیت شناخته است . ( شریعت عقلانی ، 9 ، بخش 24 )
6. بقره  256
7. بقره 190
8. بقره 191
9. بقره 193
10. بقره 194
11. حج 39 و 40
12. توبه 36
13. توبه 12
14. بقره 216
15. نسا 74
16. نسا 75
17. نسا 76
18. توبه 29
19. توبه 123
20. محمد 4
21. مغازي واقدي ج 1 ص 61
22. نامه امام درباره جنگ صفين ( نامه 58 )
23. طبری ص 3022 ( ج 7 الکترونیکی – ص 318 )
24. سوره غاشیه – 21 و 22
25. همان بند 6
26. سوره  ق 45
27. سوره شوری 48

تحقيق با استفاده از كتاب : جهاد در اسلام مرحوم آيه اله صالحي نجف آبادي ، ص 15 تا 35

جنگهای پیامبر(ص) بر اساس یک قاعده حکومتی بودند نه دستور الهی - 1

محمد صالحي – 29/1/95

كانال باورهای قدیم و اندیشه های نو

@beshnofekrkon

بلاگ اينترنتي

http://mahsan.rasekhoonblog.com