علایم و درمان کم آبی بدن نوزاد

از علائم کم‌آبی بدن نوزاد آگاه باشید تا بتوانید او را از این مشکل در امان نگه دارید.

اگر به‌نظر می‌رسد که تنها کاری نوزاد شما انجام می‌دهد خوابیدن و خوردن و کثیف کردن پوشک است در واقع، بهتر است بدانید که همه چیز طبق روال عادی پیش می‌رود. معده‌ی نوزاد بسیار کوچک است و در مقایسه با بزرگ‌سالان، مایعات کمتری را در بدن ذخیره می‌کند. این موضوع به‌همراه متابولیسم و سوخت و ساز بالای بدنی نوزادان ثابت می‌کند که چرا نوزاد باید به دفعات زیادی در روز شیر بخورد. درست است که نوزاد تمامی آب مورد نیاز بدن خود را از طریق غذای منظم روزانه دریافت می‌کند اما اگر در معرض دمای هوای بالا قرار بگیرد یا به دلیل استفراغ، اسهال یا تعریق، آب از دست بدهد، بدن او کم‌آب خواهد شد. در ادامه، به معرفی نشانه‌های کم‌آبی در بدن نوزاد و روش‌های جلوگیری از این مشکل می‌پردازیم.

نوزادان به چه مقدار مایعات نیاز دارند؟

تا پنج یا شش ماهگی (یعنی تا زمانی‌که نوزاد شروع به خوردن غذای جامد می‌کند)، نوزاد قادر است تمام مایعات و مواد غذایی را که نیاز دارد از شیر مادر یا شیر خشک دریافت کند. این بدان معنا است که نیازی به آب یا آب‌میوه برای تامین آب بدن نوزاد حتی در روزهای گرم سال نیست.

به محض آن‌که نوزاد بتواند غذای جامد بخورد، مقادیر کمی از مایعات بدن او از طریق منابع دیگری مانند آب‌میوه، میوه‌ی آب‌دار و حتی آب تامین خواهد شد. با کم شدن مقدار مصرف شیر مادر یا شیر خشک، باید اطمینان حاصل کنید که مصرف مایعات نوزاد کاهش نیابد. در روزهای خیلی گرم، میزان مصرف مایعات باید افزایش یابد بنابراین وقتی دمای هوا بالا است، به نوزاد خود آب یا آب‌میوه‌ی بیشتری بدهید؛ در واقع هر وقت که از منزل خارج می‌شوید بهتر است که مقدار زیادی آب و مایعات همراه خود داشته باشید.

جلوگیری از کم‌آبی بدن نوزاد در روزهای گرم

وقتی هوای بیرون خیلی گرم است، مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از کم شدن آب بدن نوزاد این است که از همان ابتدا او را از هوا گرم دور کنید؛ یعنی در معرض تابش مستقیم آفتاب قرارش ندهید و لباس روشن و سبک به او بپوشانید و اگر خواب است هرگز او را در یک پتو یا ملحفه نپیچانید.

جلوگیری از کم شدن آب بدن نوزاد به دلیل بیماری

بیشترین حالتی که طی آن احتمال کم‌آبی در بدن نوزاد بسیار بالا است زمانی است که نوزاد بیمار است: او ممکن است در صورت اسهال و استفراغ یا کم‌اشتهایی، به سرعت آب از دست بدهد. معمولا این علائم به دلیل وجود ویروس در بدن به وجود می‌آیند (در واقع نمی‌توان همیشه از سرماخوردگی و گلودرد فرار کرد!)؛ به‌همین دلیل شستن دست‌ها از سوی شما و پرستار بچه می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

علائم کم شدن آب بدن نوزاد

اگر نوزاد دچار استفراغ، اسهال یا بیماری خاصی شده است یا برای مدتی در معرض هوای گرم قرار گرفته است باید به او توجه بیشتری نمایید تا در صورت بروز علائم کم‌آبی بدن، از آن مطلع شوید.

اگر متوجه یکی از علائم زیر در نوزاد شدید، تا دوازده ساعت آینده حتما به پزشک مراجعه کنید:

• خیس کردن کمتر از شش پوشک در 24 ساعت یا خشک ماندن پوشک به مدت دو یا سه ساعت که می‌تواند نشانه‌ای از کم بودن آب بدن باشد.
• زرد شدن و تیره شدن رنگ ادرار و غلیظ شدن آن
• مخاط خشک (که این موضوع را می‌توان از ترک‌خوردگی لب‌های نوزاد نیز متوجه شد)
• گریه کردن بدون اشک
• خشکی و ترک خوردن پوست بدن (پوست نوزاد در این شرایط، اگر کمی فشار داده شود خیلی دیر به حالت اولیه بازمی‌گردد)
• چشم‌های گود رفته
• بی‌حالی
• فرورفتگی فونتانل (منطقه‌ی نرمی که در بالای سر نوزاد قرار دارد)

در موارد حاد، نوزاد به سرعت نیازمند درمان است و ممکن است تزریق وریدی مایعات برای او تجویز شود.

اگر متوجه شدید که نوزاد شما دچار هر یک از علائم زیر است او را بلافاصله نزد پزشک یا اورژانس ببرید:

• خیس نکردن پوشک به مدت شش ساعت یا بیشتر
• به شدت آشفته است
• به‌طور غیرطبیعی خواب‌آلود است
• کف دست‌ها و پاهایش سرد است یا حالت لکه لکه دارد
• مخاط بسیار خشکی دارد (دهان خشک، لب‌های ترک‌خورده، چشم‌های خشک)

درمان کم‌آبی در بدن نوزادان

حتی اگر نوزاد شما که شیر خشک یا شیر مادر مصرف می‌کند، دچار اسهال و استفراغ شده است، به‌طور منظم (حداقل به همان میزان قبلی) همان شیر را به او بدهید.

در نوزادانی با سن بیشتر که خوردن غذای جامد را آغاز کرده‌اند، آب یا آب انگور سفید رقیق شده (که از آب سیب بهتر است) در شرایط نه چندان حاد، کافی است. در صورت کم‌آبی شدید، به خصوص اگر نوزاد به اسهال و استفراغ هم‌زمان دچار شده باشد پزشک می‌تواند مایعات الکترولیت جایگزین (مانند پدیالیت) را به‌منظور جایگزین کردن سدیم و پتاسیم از دست رفته طی اسهال و استفراغ تجویز کند. در این مورد، حتما به دستور پزشک درباره‌ی ساعت و چگونگی مصرف دقت کنید.