بازی ها و سرگرمی ها
• بازی را نباید ساده و بی ارزش به حساب آورد.
• بازی ها انواع مختلفی چون «جسمانی»، «سازنده»، «اجتماعی»، «خلاق»، «اکتشافی»، «کارکردی» و «نمایشی» دارند.
• این بازی ها متناسب با دوره تحول کودک و رشد جسمی- حرکتی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی او استفاده می شوند.
• امام صادق(عليه السلام) می فرماید: فرزند خود را آزاد بگذار تا هفت سال بازی کند. از سوی دیگر بازي بزرگسالان با کودکان مستحب است.
• خواجه نصیرالدین، ابن سینا، غزالی و مسکویه به نقش تربیتی بازی در کودک تأکید دارند و به والدین و مربیان هشدار می دهند تا مانع بازی آنها نشوند.
• حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) می فرماید: «خوب است فرزند در سنین خردسالی بازیگوش باشد تا در سنین بزرگسالی «بردبار و صبور» باشد؛ تَسْتَحِبُّ عِرامةُ الغُلام فی صِغَرهِ لِیَکوُنَ حَلیما فی کِبَرِه».
• بازی ارزش های «اجتماعی»، «جسمی»، «آموزشی»،«تربیتی»، «اخلاقی»، «درمانی» دارد.
• از ارزش های اخلاقی و تربیتی بازي ها این است که در جريان بازى، كودك ياد مى گيرد كه چه چيز خوب و چه چيز، بد است . كودك در مى يابد كه اگر بخواهد در بازى فرد قابل قبولى به حساب آيد، بايد صادق، امين، عادل، منضبط، حقيقت طلب، درستكار، مسلّط به خود و . . . باشد.
بازي و تقويت خودكنترلي كودك.
در دستورات دینی توصیه شده است که کودکان را رها کنید تا هفت سالگی بازی کنند. این به معنی این نیست که ما اصلاً نباید نظارتی داشته باشیم. ما می توانیم با انتخاب «اسباب بازی»، «هم بازی شدن»، «جهت دادن کودک برای بازهای مفید» و «گزینش غیرمستقیم هم بازی» آنها را کمک کنیم و در همه این موارد می توانیم زمینه های رشد خودکنترلی را لحاظ کنیم ؛مثلاً او را تشویق کنیم با افراد بردبار دوست شود.
بازی ها و سرگرمی ها:
بازی ها و سرگرمی های فردی و گروهی جذابی که لازمه آنها انتظارکشیدن برای ورود یا استمرار بازی است در این جا مهم اند ، چون هم صبر و هم مدارا با دیگران را تمرین می کند. این بازی ها متناسب با رشد ذهنی و عاطفی و اجتماعی کودکان انتخاب می شوند، با این حساب بازی دالی موشه برای کودک یک ساله برای خویشتن داری مناسب است. برخی از بازی هایی که می تواند صبر و خویشتن داری را پرورش دهد عبارتند از:
سیخ بیار کباب ببر، مشاعره، پازل، حل جدول، کاردستی، گل بازی، ماسه یا خمیر بازی برای ساختن اشیاء مختلف، شطرنج، قایم باشک، منچ و مار پله، رنگ آمیزی با دقت برای خارج نشدن از خط، ماهیگیری ، انواع بازهای فکری، نمایش پانتومیم، بازی زو ، بازی های گروهی و حذفی (فوتبال، تنیس، وسطی و....)
برخی از بازی ها را می توان خلاقانه برای پرورش خودکنترلی تولید کرد. مانند دیده بانی یا تمرکز نگاه ( نفس عمیق؛ نه پلک ،نه حرکت)، حرکت لاک پشتی، حرکت از سالنی که کف آن چسبی است و باید یک گام را به سختی از زمین کند و گام دیگر را گذاشت. مسابقه نگاه کردن در چشم همدیگر و پلک نزدن و شنیدن داستان یا دیدن فیلم های جذاب سریالی که فرد برای بخش بعدی باید صبر کند. ایستادن در نوبت برای رسیدن به بازی دلخواه در مهد کودک، پارک .
ظرافت ها و هنر در آموزش مهارت:
« تمرین مستمر»، «تدریج» و «جذاب سازی متناسب با سن» پایه مهارت خود کنترلی به شمار می آیند. پدری می گفت پسرم را برای ماهی گیری بردم، بعد از مدتی حوصله اش سر رفت و درخواست کرد به جای توقف ، بروند پروانه بگیرند.
این پدر به اصل تدریج و تمرین متناسب با آستانه صبر کودک توجه نداشته است ، به همین دلیل کودک از این کار احساس خوبی ندارد و بار دیگر از آن فرار می کند .
فیلم و داستان های بسیار مهیج خشن و عاطفی:
استفاده افراطی از داستان ها و کارتون های خشن، سبب می شود کودک با همانندسازی و الگوگیری از شخصیت های داستان خشن باشد و زود مهار خشم خود را از دست دهد و حتی این را یک امتیاز برای خود بشمارد. از سوی دیگر افراط در دیدن فیلم و کارتون و موسیقی های احساسی( غم انگیز یا شاد) سبب از دست رفتن مهارکنترل هیجانی کودک می شود.
چاقی و خودکنترلی:
بازی نکردن، تحرک نداشتن و در دسترس داشتن انواع خوراکی ها و تنقلات سبب چاقی کودک می شود و بازخورد منفی ای که او از خود و دیگران برای چاقی اش دریافت می کند تصویرذهنی نامطلوبی برایش برجای می گذارد.
کودک خود را فردی می داند که مهار بدن خود را از دست داده است و این اثرنامطلوبی برخودکنترلی کودک می گذارد. از سوی دیگر تحقیقات نشان داده یکی از عوامل چاقی در بزرگسالی نداشتن قدرت خويشتن داري در برابر لذت است.
کودکان باید در کنار رژیم سالم و ورزش، کنترل استفاده از برنامه های تلویزیون، مهارت خویشتن داری در برابر لذت را کسب کند.
تشویق روش های خلاق:
خلاقیت کودک را برای رسیدن به راه های خودکنترلی پرورش دهید تا ضمن این بازی خلاقانه با راه های خودکنترلی که از ذهن او و دیگران تراوش می کند آشنا شود و در موقع مناسب به کار ببرد.
خود این کار را می توان به شکل بازی گروهی و مسابقه ای انجام داد که خود یکی از راه های پرورش خودکنترلی و تمرکز حواس است. راه های مناسب را تشویق کنید.
مثال هر نفر یک کاغذ و مداد بردارید ، فکر کنید شیرینی خوشمزه ای در اتاق است ولی دکتر گفته شیرینی برای شما بسیار خطرناک است. برای رهایی از وسوسه خوردن چه کار می کنید ؟ آنها را ده دقیقه وقت دارید فهرست کنید.
ورزش:
ورزش سبب آشنایی فرد با ظرفیت ها و استعدادهایش می شود. ورزش و همنشینی با ورزشکاران و حضور در فضاهای ورزشی نقش مهمی در تقویت اراده دارد. ورزش باعث تقویت خويشتن داري می شود. نوجوان هایی که اهل ورزش بوده اند کمتر به مشکل خودارضایی مبتلا می شوند.
پی نوشت :
انجمن گفتگوي ديني
