مختارنامه(رباعیات) عطار

گفتم:‌جانا! عهد و قرارت این است

مینشمریم هیچ، شمارت این است

گفتا که تو شمعی همه شب زار بسوز

چون روز درآید همه کارت این است

در عشقِ تو عقل و سمع میباید باخت

مردانه میان جمع میباید باخت

من غرقهٔ خون چو لالهٔ سیر آبی

سر در آتش چو شمع میباید باخت

دل بی غم دلفروز نتوان آورد

جان در طلبش به سوز نتوان آورد

گرچون شمعم هزار شب بنشانند

بی سوز تو شب به روز نتوان آورد

چون شمع یک آغشتهٔ تنها بنمای

در سوز به روز برده شبها بنمای

گر بر پهنا برفتی آتش با شمع

کی گویندی بدو که بالا بنمای

امروز منم فتاده زان دلکش باز

خو کرده به اضطرار از او خوش خوش باز

سررشته بسی جسته وآخر چون شمع

سر رشتهٔ خود یافته در آتش باز

ای آتشِ شمع بر تنِ لاغرِ او

رحمت کن و بگریز ز چشمِ ترِ او

وی داده طلاق او و زو ببریده

امشب نتوانی که شوی با سرِ او

در اشک خود از فرقت آن یار که بود

غرقه شدم از گریهٔ بسیار که بود

چون کار من سوخته دل سوختن است

با سر بردم چو شمع هر کار که بود

ماتم زدهٔ تو جانِ سرگشتهٔ ماست

غرقه شدهٔ تو دلِ آغشتهٔ ماست

چون شمع به سوزِ رشتهٔ جان سوزم

دردِ دل و سوزِ عشق سررشتهٔ ماست

شمع آمد و گفت: هر دم آتش بیش است

وامشب تنم از گریه به روز خویش است

گر میگریم به زاری زار رواست

تا غسل کنم که کشتنم در پیش است

شمع آمد و گفت: موسی جمع منم

اینک بنگر چو طشت آتش لگنم

همچون موسی ز مادر افتاده جدا

وانگاه بمانده آتشی در دهنم

شمع آمد و گفت: جانِ من میسوزد

وز جان تن ناتوانِ من میسوزد

سوگند همی خورم به جان و سرِ خویش

وز سوگندم زبانِ من میسوزد

شمع آمد و گفت: این چه عذاب است مرا

کز آتش و از چشم پرآب است مرا

سررشتهٔ من به دست آتش دادند

جان در غم و دل در تب و تاب است مرا

شمع آمد و گفت: آمده جانم به لب است

باکشتن روزم این همه سوز شب است

زین آتش تیز در عجب ماندهام

تا اشک چگونه مینسوزد عجب است

شمع آمد و گفت: جان فشان آمدهام

کز کشتن و سوختن به جان آمدهام

آتش به زبان از آن برآرم هر شب

کز آتشِ تیزتر زبان آمدهام

شمع آمد و گفت: شخصم آغشته که بود

بود ای عجب از آتش سرگشته که بود

با آتش سرکشم اگر بودی تاب

بازم نشدی ز تاب این رشته که بود