مقطعات مسعود سعد سلمان

گویند که نیکبخت و بدبخت

هست از همه چیز در فسانه

یک جای دو خشت پخته بینی

پخته به تنور در میانه

این بر شرف مناره افتد

وآن در بن چاه آب خانه

ای خروس ایچ ندانم چه کسی

نه نکو فعلی و نه پاک تنی

سخت شوریده طریقیست تو را

نه مسلمانی و نه برهمنی

طیلسان داری و در بانگ نماز

به همه وقتی پیوسته کنی

مادر و دختر و خواهی که توراست

زن شماری به همه چنگ زنی

دین زردشتی داری تو مگو

گشتی از دین رسول مدنی

با چنین مذهب و آئین که توراست

از در کشتنی و باب زنی

بتی یافتم دوش گفتم به حرص

که امشب جماعی فراوان کنم

رگ من بخسبید و خفته بماند

ندانستمش تا چه درمان کنم

بدو گفتم ار چاره آن کنی

که این لت شود تا در انبان کنم

حقیقت تو را آنچه باید ز من

به جای تو از مردمی آن کنم

مرا گفت اگر زآنکه موسی شوم

عصای تو در دست ثعبان کنم

چه خواهی ز من من نه عیسی شوم

که اندر چنین مرده ای جان کنم

ای کتاب مبارک میمون

ای دلفروز دلکش دلخواه

کاغذ و حبر تو به حسن و به زیب

همچو روی سپید و زلف سیاه

بر کمال تو وقف کردم عقل

تا شدی بر کمال عقل گواه

در تو جمعست نظم ها که به لفظ

سوی هر خرمی نماید راه

از خردها نتیجه هاست در آن

کز هنرها همی کنند آگاه

در تو بینیم نعت قد چو سرو

وز تو یابیم وصف روی چو ماه

تو کنی مدح چشم های دژم

تو کنی وصف زلف های سیاه

نام شاه زمانه بر تو چنانک

مهر بر زر و نقش بر دیباه

خبری کن مرا که شاه جهان

هیچ در تو نگه کند گه گاه

یا تو هم طالع من آمده ای

حرمتی نیست به مجلس شاه

پادشاه جهان ملک مسعود

ملک ملک بخش داد پناه

فر پر همای گسترده ست

در زمانه به فر پر کلاه

آنگه گشت از نهیب سطوت او

صولت شیر ذلت روباه

آسمانیست نور رایش مهر

آفتابیست او و چرخش گاه

جود او در جهان نفر نفرست

عدل او بر زمین سپاه سپاه

بحر و ابرست روز پاداشن

چرخ و دهرست گاه باد افراه

حرص دستش همه به بذل و عطا

میل طبعش همه به عفو گناه

جز به چشم جلالت و تعظیم

نکند سوی او سپهر نگاه

همه عین صواب ملک بود

هر چه گوید علیه عین الله

جاه او تاج فرق دولت شد

که بر افزونش باد نعمت و جاه

باد دایم معین و ناصر او

دانش پیر و دولت برناه

دوستش سرفراز باد چو سرو

دشمنش باد پی سپهر چو گیاه

دولتی بادش از جهان هر روز

نصرتی بادش از فلک هر ماه

شها خورشید کیهانی چراغ آل محمودی

چو روی خویش مسعودی و چو رای خویش محمودی

به همت همچو خورشیدی به قدرت همچو گردونی

به سیرت همچو محمود به صورت همچو مسعودی

تو سیف دولت و دینی ابوالقاسم سرجودی

تو محمود بن ابراهیم مسعود بن محمودی

بپا اندر جهان دایم که کیهان را تو در خوردی

بزی شادان به عالم در که عالم را تو مقصودی

مهترا از بزرگی آن کردی

که در آفاق داستان کردی

شب من بر فروختی چون روز

روز بر من چو بوستان کردی

رتبت قدر من به دولت خویش

برتر از چرخ فرقدان کردی

هر زیانم که بود کردی سود

سود بدخواه من زیان کردی

خدمتی نیست مر مرا بر تو

آنچه از تو سزد تو آن کردی

کلک بر داشتی و بر دفتر

مشکل کار من بیان کردی

به روان امر خود به یک ساعت

هر دو او را ز من روان کردی

ذکر مستقبلم نبشتی و نیز

ذکر ماضی من نشان کردی

خوب سعی و نکو بضاعت خویش

همه در باب من عیان کردی

بر من ای سر به سر همه احسان

بار احسان خود گران کردی

دایم از عمر شادمان بادی

که مرا زود شادمان کردی

جاودان باد دولت تو که تو

نام نیکوت جاودان کردی

ای شعر محمد خطیبی

چون گل همه حسن و رنگ و طیبی

نشگفت بود چو تو نتیجه

از طبع محمد خطیبی

گرد باد خزان کرد به ما به رحیل آری

وز لشکر نوروز برآورد دماری

دارم چو تو بت روی و دلارام نگاری

سازم ز جمال تو من امروز بهاری

بوالفرج شرم نامدت که بجهد

به چنین حبس و بندم افکندی

تا من اکنون ز غم همی گریم

تو به شادی ز دور می خندی

شد فراموش کز برای تو باز

من چه کردم ز نیک پیوندی

مر تو را هیچ باک نامد از آنک

نوزده سال بوده ام بندی

زآن خداوند من که از همه نوع

داشت بر تو بسی خداوندی

گشته او را یقین که تو شده ای

با همه دشمنانش سوگندی

چون نهالیت بر چمن بنشاند

تا تو او را ز بیخ برکندی

وین چنین قوتی تو راست که تو

پارسی را کنی شکاوندی

وآنچه کردی تو اندرین معنی

نکند ساحر دماوندی

تو چه گویی چنین روا باشد

در مسلمانی و خردمندی

که کسی با تو در همه گیتی

گر یکی زین کند تو نپسندی

هر چه در تو کنند گنده کنی

ای شگفتی نکو خداوندی

به قضایی که رفت خرسندم

نیست اندر جهان چو خرسندی

کرده های تو ناپسندیده ست

تا تو زین کرده ها چه بربندی

زود خواهی درود بی شبهت

بر تخمی که خود پراکندی

ز اقبال تو شاها گفت خواهم

یکی مشروح دستی با دلالت

من آن عدلم درین معنی به گفتار

که در گیتی بخوانندم عدالت

مرا یاقوت خاتم سرخ روی است

از آن شادی نام با جلالت

اگر یاقوت ها هم سرخ رویند

ولیکن سرفرویند از خجالت

مرا فکرت چنین گفت و درین ریاب

به دانش می کند فکرت حوالت

چنین دانم که دانش نه ز خود گفت

که از روح الامین بود این مقالت

هر آنکو این سخن باور ندارد

ندارد جز ره جهل و ضلالت

درستست این سخن نی مستحیل است

که ملکت را نباشد استحالت

ای تو بحر و فضایل تو درر

وای تو چرخ و مکارم تو نجوم

ای به حری به هر زبان ممدوح

وی به رادی به هر مکان مخدوم

لیکن اینجا موانعی است مرا

که در آن هست عذر من معلوم

زی تو خواهم همی که بفرستم

هر دو سه روز خدمتی منظوم

سخنان را چگونه جمع کند

خاطر بر بلا شده مقسوم

چرخ با سعد و نحس اگر گردد

همه یمن زمانه بر من شوم

طبع من موم بود و کردش سنگ

نقش بر سنگ بود و کردش موم

بخت بد کرد هر چه کرد به من

نیستم چون ز بخت بد مظلوم

ور نه جز خود همی که داند کرد

چون منی را ز چون تویی محروم

نه عجب گر ز بخت بد گردم

بهر خلق چو مشک تو مز کوم

سیدی حق من رعایت کن

بازخر مر مرا ز چرخ ظلوم

مصطفی گفت هر عزیز که او

به دلیلی فتد بود مرحوم

داند ایزد که من به کدیه طبع

از ضرورت نمی شوم مرسوم

تا همی از خرد به طبع اندر

منقسم نیست نقطه موهوم

باد جاه تو را زمانه رهی

باد رایی تو را سپهر خدوم

نه ز رای تو فرخی زایل

نه ز طبع تو خرمی معدوم

ای بد از نیک فرق کرده بسی

قدر دعوی شناخته ز خسی

بده انصاف حق که هست امروز

دانشت را تمام دست رسی

به تکلف چنین سخن خیزد

در ثنای کسی ز طبع کسی؟

در کوه پیش کبکان خواندم ثنای تو

کبکان شدند بسته به دام بلای تو

بر چشم سرمه کرده دویدند تا همه

روشن کنند دیده به عز لقای تو

عاقبت یار عاشقان آخر

استخوان جوش بوسعید شدی

در همه خانه ها همی برسی

گوشت قربان روز عید شدی

من مایه عدل و مایه جودم

سلطان ملک ارسلان مسعودم

خورشید جهان فروز شد رأیم

باران زمین نگار شد جودم

محمود خصال و رسم و ره رانم

زیرا شرف نژاد محمودم

با قوت و قدرت سلیمانم

زیرا از اصل و نسل داودم

خورشید ملوک هفت اقلیمم

تا سایه کردگار معبودم

ایزد داند که جز رضای او

از ملک نبود و نیست مقصودم