مقطعات مسعود سعد سلمان

ملکا جهان ز عدل تو به نوبهار ماند

کف راد تو بدین ابر زمین نگار ماند

تو بزرگ شهریاری و که دید شهریاری

که ز جمع شهریاران به تو شهریار ماند

تو شکار شیر خواهی و بدان نشاط جویی

که شکار گه ز خون راست به کارزار ماند

چو به حمله باز دست تو به تیغ تیز یازد

همه رزمگه به چشم تو به مرغزار ماند

همه کار ملک مخصوص به کارکرد رایت

همه کارکرد رای تو به روزگار ماند

چو ز آتش شکوه تو جدا شود شراری

دل دشمن تو خواهم که بدان شرار ماند

پنجاه و هفت رفت ز تاریخ عمر من

شد سودمند مدت و ناسودمند ماند

و امروز بر یقین و گمانم ز عمر خویش

دانم که چند رفت و ندانم که چند ماند

فهرست حال من همه با رنج و بند بود

از حبس عبرت و از بند پند ماند

از قصد بدسگالان وز غمز حاسدان

جان در بلا فتاد و تن اندر گزند ماند

چوگان بنه که گوی تو اندر چه اوفتاد

خیره مطپ که کره تو در کمند ماند

لیکن به شکر کوش که از طبع پاک تو

چندین هزار بیت بدیع بلند ماند

عطای یعقوب از مرگ تو هراسیدم

شدی و نبود بیشم ز مرگ هیچ هراس

دریغ لفظی بر همه نمط همه گوهر

دریغ طبعی بر هر گهر همه الماس

سپهر معطی شانست و هیچ عیب نبود

اگر به چون تو عطا بر جهان نهاد سپاس

و گرت بستد و رشک آمدش عجب نبود

که در کمال و بزرگی تو را نبود قیاس

گر بگرید بر تو فلک روا باشد

که بیش چو تو نبیند جهان مردشناس

خسروا بود و هست خواهد بود

روزگارت رهی و چرخ مطیع

ملک را قدر تو سپهر بلند

عدل را همت تو حصن منیع

نه ز طبع تو هست جود شگفت

نه ز خورشید هست نور بدیع

هر مرادی که خواست بنده ز شاه

یافت بی هیچ رنج و هیچ شفیع

ماند یک آرزو بخواهد گفت

چشم دارد همی ز رای رفیع

این دو ده را که بنده را بخشید

تازه گردان کرامت توقیع

گر همی بنده وقف خواهد کرد

بر همه مردمان شریف و وضیع

شاه باشد در آن ثواب شریک

و هو عندالاله لیس یضیع

تا همی بر سپهر آینه گون

سیر اختر بود بطی ء و سریع

باد روشن شب تو همچون روز

باد خرم خریف تو چو ربیع

خون همی بارم از دو دیده سرد

بر وفات محمد خراش

رازها داشتم نهان چون جان

که خرد گفته بود در دل باش

چون مرا خون دیده جوش گرفت

کرد راز نهفته را همه فاش

از لطافت بهار عشرت بود

زین قبل بیشتر نبود بقاش

گر بماندی چنانکه اول بود

آنچه بر تن ز دیدگان بارید

تافته رشته ایستی تن من

درکشیده همه به مروارید

چرخ هر لحظه ای دگر گردد

زان به ما بر دگر شود رایش

زان فرا پیش بایدم که چو ماه

کاهش خلق هست ز افزایش

از تنم زان بجست بی معنی

که ازینسان خراب شد جایش

جانم از تن همی بخواست گریخت

غم یکی بند گشت بر پایش

می شادی ز غم که مشفق دار

وقت سختی نمود بخشایش

سخا زریست کز همت زند رای تو بر سنگش

سخن نظمی است کز معنی دهد رای تو سامانش

ازین اندک هنر خاطر همی امید بگسستم

چو در مدح تو پیوستم هنر دیدم فراوانش

مرا دانی که آن باید که هر کو نیک شعر آید

نباشد جز به نام تو همه فهرست دیوانش

به حلمی کز توانایی ستاند کوه البرزش

به طبعی کز قوی حالی پرستد بحر عمانش

چو گردون خادمی داری بناز تن همی دارش

چو دولت مرکبی داری به کام دل همی رانش

چرخ چندیمان به خاک اندر کشید

چند ناکامی به روی ما رسید

هیچ حسرت ماند کاین دل آن نخورد؟

هیچ عبرت ماند کاین چشم آن ندید؟

لعبت زنجیر زلف حلقه جعد

بر جدایی دل نهاد و آرمید

آب رویم برد آب دیدگان

تا زمانه بدخویی پیش آورید

راز من چون آفتاب اندر جهان

روزگار نامساعد گسترید

دوستان گویند بس کردی مرا

لاجرم شد ناخوشت عیش لذیذ

ناشنیدستی که پیغمبر چه گفت

من شنیدستم ز من باید شنید

قال ایاکم و خضراء الدمن

دور از آن پاکی که اصل آن پلید

مشت هرگز کی برآید با درفش

پنبه با آتش کجا یارد چخید

دست چون ماند به زیر سنگ سخت

جز به نرمی کی توان بیرون کشید

نامبین گفتم این ابیات از آنک

ستر دل یکبارگی نتوان درید

همایون باد این فرخنده طارم

بر این فرزانه حر ممیز

عمید نامدار راد محمود

جمال گوهر بوبکر ملغز

بزرگی در همه فضلی مقدم

کریمی در همه فنی مبرز

همی بر حشمت او هیچ نصرت

نداند یافتن دهر مفیز

همی بر دانش او هیچ نیرنگ

نیارد ساختن گردون کربز

ز حزمش کند ماند آتشین تیغ

ز عزمش رخنه گردد آهنین دز

همه افعال او در جود نادر

همه آثار او در فضل معجز

نشست جای او خالی مبادا

گه و بیگاه و سال و ماه هرگز

ز یمن بخت و نصرت کامران باد

ز مجد و فخر و جاه و دولت و عز

سرفرازا ز خدمت تا شدم دور

بباشد دیدگانم هر زمان تر

چنان گریم که بی معشوق عاشق

چنان نالم که بی فرزند مادر

وگر آتش زنی اندر دل من

همان گیری که مغز از دود مجمر

وگر پر زهر گردانی دهانم

زبانم گویدت شکری چو شکر

مرا در هیچ بزم و هیچ مجلس

مرا در هیچ درج و هیچ دفتر

نخواهد جز به نامت رفت خامه

نخواهد جز به یادت گشت ساغر

ای شاه سال و ماه تو بر تو خجسته باد

دولت میان به خدمت بخت تو بسته باد

مسعود پادشاهی و چون نام تو مدام

همزانوی تو با تو سعادت نشسته باد

هر شاه کو به فرمان با تو درست نیست

مغزش ز زخم گرز تو در هم شکسته باد

وآن دل که بر خلاف تو اندیشه ای کند

در تن به زخم ناوک دلدوز خسته باد

پیوسته باد جان تو با هر چه خرمی است

وآنکو چنین نخواهد جانش گسسته باد

اگر بخندد در دست من قدح نه عجب

که بس گریست فراوان به دست من شمشیر

همه به آهو ماند ز تو جز انگشتان

که لعل گشتست از عکس من چو پنجه شیر

چو دست حنا بسته ست دست ار زنگین

از آن نداری در دست خویش ساغر زیر

اگر چه هستم تشنه بی می من از کف تو

نمی ستانم کز روی تو نگردم سیر

از آنکه دست تو بر جای جرعه گیرد جام

به حرص در کشم آن جرعه ای که ماند زیر

یک زمان در بهشت بودم دوش

نوش کردم ز گفته های تو نوش

گر نبودم برسم معذورم

در جمال تو بسته بودم هوش

گاه بودم به مدحتت گویا

گاه بودم ز حشمتت خاموش

گاه چون بحر طبعم اندر موج

گه چو خورشید ذاتم اندر جوش

ای فلک رأی مهتری که تو را

نام پیغمبر است و طبع سروش

هر چه اقبال بدهدت بستان

وآنچه دولت بگویدت بنیوش

آمدی دی تو از پی کاری

بنده ام گشته حلقه اندر گوش

قدم من همی ببوسد فخر

تا گرفتی مرا تو در آغوش

من نیابم چو تو یقین گشتم

تو نیابی چو من مرا مفروش

دوش دیدم سلامت و شادی

این همه شادی و سلامت دوش

تا همی لاله باشد و باده

روی باده ببین و باده بنوش

همچو باده به طبع لهوانگیز

همچو لاله لباس شادی پوش

رأی عالی رضای تو جسته ست

تو به جان در رضای عالی کوش

ای نظم تو چو رای بگذشته از اثیر

در نظم هست لفظ تو چون لؤلؤ نثیر

ماننده ستاره ست اندر شب سیاه

معنی روشن تو در آن خط همچو قیر

در بزم و رزم چون تو که باشد شجاع و راد

در نظم و نثر کیست چو تو شاعر و دبیر

گویا شود ز خواندن شعرت زبان گنگ

روشن شود ز دیدن آن دیده ضریر

هنگام فضل طبع تو بحری بود دمان

هنگام جود دست تو ابری بود مطیر

تا در جهان جوانی و پیری بود مدام

جفت و قرینت بخت جوان باد و رای پیر