مقطعات مسعود سعد سلمان

عذر بی منفعت نهادن چیست

پیش دانش بر ایستادن چیست

مرگ را زاده ایم و مرده نه ایم

خویشتن را غرور دادن چیست

پس چو در جمله می بباید مرد

همه را ای شگفت زادن چیست

در رنجی که منفعت نکند

بر تن خویشتن گشادن چیست

روزی خویشتن خورد هر کس

خلق را در هم اوفتادن چیست

دیگران چون پس از تو بردارند

این به کف کردن و نهادن چیست

ناگه خروس روزی در باغ جست

در زیر شاخ گل شد و ساکن نشست

آن برگ گل که دارد بر سر بکند

اندر دو ساق پایش دو خار جست

آن از پی جمالی بر سر بداشت

وآن از پی سلاحی بر پای بست

آدمی سر به سر همه عیب است

پرده عیبهاش برناییست

زیر این پرده چون برون آید

همه بیچارگی و رسواییست

گرمابه سه داشتم به لوهور

وین نزد همه کسی عیان است

امروز سه سال شد که مویم

ماننده موی کافرانست

بر تارک و گوش و گردن من

گویی نمد تر گران است

از رنج دل اندکی بگفتم

باقی همه در دلم نهانست

پاداش من درین غم و رنج

بر ایزد پاک غیب دان است

عمر کاک را که خواهد گفت

کای عزیز و گزین برادر دوست

در هوای من اردل تو دوتاست

دل من در هوای تو یک توست

مهر هر کس کهن کهن گشته

در دل من زمان زمان نو نوست

برگ و پوست گشته ای با من

چون توانم نشست به برگ و پوست

به تو محتاج گشته ام که مرا

پای بی زور و دست بی نیروست

آنکه محتاج او نیم همه روز

مانده در پیش من چو دست آهوست

برود آنکه زوست راحت من

نرود آنکه غصه من ازوست

شدن او چو مهر بر آبست

ماندن این چو نقش بر زیلوست

تو بر من به آمدن خو کن

که مرا خوست باز جستن دوست

مرا بس ز دیوان مرا ز خدمت

خوشا روز بیکاری و وقت عطلت

بر این تیغ کوه گل انبار گویی

چو فغفور بر تختم و فور برکت

چو دولت مهیا بود مر کسی را

اگر او نجوید بجویدش دولت

امامی که بر روزگارست ما را

اگر او ندارد بدادمش مهلت

اگر دولت آید و گر نکبت آید

به نزدیک من هر دو را هست آلت

عمر کاک را که خواهد گفت

کای عزیز و گزین برادر دوست

در هوای من اردل تو دوتاست

دل من در هوای تو یک توست

مهر هر کس کهن کهن گشته

در دل من زمان زمان نو نوست

برگ و پوست گشته ای با من

چون توانم نشست به برگ و پوست

به تو محتاج گشته ام که مرا

پای بی زور و دست بی نیروست

آنکه محتاج او نیم همه روز

مانده در پیش من چو دست آهوست

برود آنکه زوست راحت من

نرود آنکه غصه من ازوست

شدن او چو مهر بر آبست

ماندن این چو نقش بر زیلوست

تو بر من به آمدن خو کن

که مرا خوست باز جستن دوست

ثقت الملک تا به صدر نشست

دهر پیشش میان به طوع ببست

تا همایون دوات پیش نهاد

الفش را فلک به تا پیوست

درد دشمن شدست و داروی دوست

تاش بسپرد آن مبارک دست

بنگر اکنون به تازگی عجبا

کاندر آن لفظ درد و دارویست

ای حصن مرنج وای آنکس

کو چون من بر سر تو باشد

هر دیو در آن جهان که بجهد

از خانه خود بر تو باشد

ور پنهان خانه ای کند مرگ

در پیشگهش در تو باشد

تو مادر دوزخی بگو راست

یا دوزخ مادر تو باشد

نه نه که نه اینی و نه آنی

دوزخ چو برابر تو باشد

تو مهتر مهتری مر او را

او کهتر کهتر تو باشد

گر آتش تو ورا بسوزد

والله که فراخور تو باشد

ای بزرگی که سوی درگه تو

ره بزرگان به دیدگان سپرند

فخر جویند و بنده تو شوند

جان فروشند و مدحت تو خرند

مرکبان تو میزبانانند

لاغران مرا بدانچه خرند

راه بی لاغران من نروند

کاه بی لاغران من نخورند

مرکبان تو را همی شنوم

که به جای دو جای من نگرند

لاغران مرا چه فرمانی

کز الیکو کدام جای برند

راشد از رشد روزگار نیافت

رشد از اینگونه بس فراوان کرد

تن او را که جان دانش بود

فلک جان ربای بی جان کرد

گوهری بود رشکش آمد ازو

در دل خاک از آتش پنهان کرد

ای برادر چگونه شرح دهیم

آنچه بر ما سپهر گردان کرد

هر زیارت ز مال و جاه که بود

ما دو تن را به قهر نقصان کرد

دل ما خود ز حبس بریان بود

دیده ما ز درد گریان بود

صالحی داشتم که شیر نکرد

آنچه او سالها به میدان کرد

چون همی دید کار من دشوار

کار خود را به مرگ آسان کرد

راشدی داشتی تو فرزندی

که همه کار تو به سامان کرد

در ربودش ز تو زمانه دون

تا تو را مستمند و حیران کرد

بد نیارست کرد چرخ بدو

تا تو را در نهفته زندان کرد

زانکه دانست کاین چنین فعلی

با تو جز پای بسته نتوان کرد

تو بر آن راشد آن جزع کردی

که همه کس حکایت آن کرد

داستانی شد آنچه بر صالح

باز مسعود سعد سلمان کرد

ای بزرگی که رای صایب تو

کارهای عمل به سامان کرد

کار کرد هنر کفایت تو

بر کفاة زمانه تاوان کرد

هر چه تاریک دید روشن ساخت

هر چه دشوار دید آسان کرد

شفقت های راستت بر من

مکرمت های بس فراوان کرد

عادتم کرده ای به خلعت خویش

عادت کرده باز نتوان کرد

نرسد دست من به چرخ بلند

ورنه بگشادمیش بند از بند

قسمتی کرد سخت ناهموار

بیش و کم در میان خلق افکند

این نیابد همی به رنج پلاس

و آن نپوشد همی ز ناز پرند

آنکه بسیار یافت ناخشنود

وآنکه اندک ربود ناخرسند

خیز مسعود سعد رنجه مباش

هر چه یزدان دهد بر او بپسند

گر جفا بینی از فلک مگری

ور وفا یابی از زمانه مخند

کاین زمانه نشد کسی را دوست

دهر کس را نگشت خویشاوند

مجلس سامی جمالی را

بنده مسعود سعد خدمت کرد

مجلسی را که چون بهشت خدای

معدن جاودانه نعمت کرد

واندرو حشمت خداوندیست

که ازو روزگار حشمت کرد

کعبه ای شد ز بس که اهل امید

گرد او طوف جست و رحمت کرد

عمده مملکت رشید که ملک

مجلسش آسمان همت کرد

بدهادش خدای صد چندان

که ز اقبال چرخ نهمت کرد

ایمنی را و تندرستی را

آدمی شکر کرد نتواند

در جهان این دو نعمتی ست بزرگ

داند آن کس که نیک و بد داند

تا فراوان نایستی تو ذلیل

روزگارت عزیز ننشاند

آنچه بدهد فلک تو را بستان

باز ده پیش از آنکه بستاند

تو چه دانی که چند بد هر روز

بخت نیک از تو می بگرداند

راستی کن همه که در دو جهان

به جز از راستیت نرهاند

سخت بیدار باش در همه کار

بیش از آن کت قضا بخسباند

نیک رو بد مرو که نیک و بدست

که ز ما یادگار می ماند