بنام خدا

"جنبش تکفیری"  به چه معناست؟

3- محمدبن عبدالوهاب:

از جمله دیگر رهبران فکری گروه های تکفیری می توان به محمدبن عبدالوهاب اشاره کرد. نوشته اند در دوران نوجوانی به مطالعه کتاب های تفسیر، حدیث و عقاید علاقمند بود و به کتاب های ابن تیمیه و ابن قیم اهمیت زیادی می داد. به این دلیل ابن تیمیه را می توان مرجع فکری او دانست. البته برخی معتقدند نسب محمدبن عبدالوهاب به خانواده ی یهودی می رسد که از جهودان دونمه ترکیه بودند و تظاهر به مسلمانانی می کردند.18عبدالوهاب فردی بود که با مطالعه تألیفات ابن تیمیه، آن ها را جالب یافته و در فهم آن ها تعمق کرده است. در واقع او اندیشه های ابن تیمیه را از قلمرو نظر به ساحت عمل کشاند.19 وی مؤسس فرقه ای به نام «وهابیت» بوده است که از قرن 12 تاکنون برجای مانده است. دلیل این که آراء و افکار وی به راحتی در اختیار سلفی ها و تکفیری ها قرار می گیرد، برمی-گردد به وضوحی و روشنی افکار وی که نیازمند تأمل و تفسیر بیشتری نیست و با منش و رفتار آن ها سازگاری بیشتری دارد. برای مثال وی به طور آشکارا مسلمانان را به اتهام این که متوسل به پیامبر اسلام می شوند یا بر قبور اولیای و ائمه گنبد می سازند، تکفیر می کند.20 در واقع می توان گفت حرکت سلفی محمدبن عبدالوهاب که در محیط حنبلی مذهب و در ادامه ی افکار ابن تیمیه نضج یافت، عمل به سیره ی سلف و مراجعه ی مستقیم به کتاب و سنت بود که خواستار پاک سازی تعالیم دینی از افزوده های سایر مذاهب گوناگون اسلامی بود. موضوعاتی چون مبارزه با تقلید و درگیری با دو جریان مذهبی امامیه و صوفیه و بدعت خواندن برخی از باورها و سنت ها آنان از ویژگی های این گروه فکری است. تصویری که وی از توحید می داد، موجب می  شد بسیاری از مسلمانان از مذاهب گوناگون مخصوصاً گروه های سلفی گری و تکفیری در پیشاپیش همه، امامیه را در معرض انتساب به شرک و تکفیر قرار دهند، و آراء و عقاید وی را بهانه ای برای حمله به دیگر مسلمانان قرار دهند.21علاقه به تخریب آثار بزرگان، مبارزه و مقابله با کتاب های شیعه، تحریف کتاب ها حدیثی و تفسیری و تاریخی اهل سنت، مختصر کردن کتاب ها (بخش هایی از کتاب ها را که موافق عقایدشان نیست، به عنوان این که کتاب را می خواهند مختصر کنند تا برای مردم قابل فهم باشد خلاصه می کنند و چاپ می کنند) تهمت به شیعه از جمله اقدامات مهم وهابی ها است که موجب می شود بین آن ها، سلفی ها و تکفیری ها نزدیکی ایجاد شود، و سلفی های در حال حاضر در کشورهای مختلف از شیوه ی آنان استفاده کنند.22 سیدمحمد امین، آرا و عقاید محمدبن عبدالوهاب را چنین بر می شمارد:حرام بودن برگزاری مجالس یادبود برای گذشتگان حتی پیامبران و ائمه.

1- حرام بودن ساختن گنبد و هر گونه بنا بر روی آرامگاه و مزار انبیا.

2- حرام بودن زیارت انبیا و ائمه و توسل کردن به آن ها و شفیع قرار دادن آن ها به درگاه خداوند و تقدیم نذور و قربانی کردن به قصد قربت.

3- نماز گزاردن در حرم مطهر ائمه. به طوری که پیروان وی چون تکفیری ها ویران کردن بارگاه و گنبد ائمه اطهار و پیامبر گرامی اسلام را واجب می دانند.

4- لزوم پیروی از هر کسی که خود را امام مسلمانان بنامد و شمشیر کند. او خود برحسب مقتضیات شرایط و اوضاع تصمیماتی می گیرد و دیگران باید اجرا کنند و گفتار و کردار کسانی که در گذشته بوده اند بی اعتبار است.

5- پیروان محمدبن عبدالوهاب همه ی طوایف مسلمان را که با آن ها هم فکر نبودند کافر می دانستند و کشتن آن ها را روا می دانستند.23گفته می شود محمدبن  عبدالوهاب با همه مذاهب اسلامی به جز مذهب حنبلی در افتاد.24 در پیروی از مذهب حنبلی هم این مذهب را آن گونه که ابن تیمیه تفسیر می کرد مورد توجه قرار داد. پیروان محمدبن عبدالوهاب به اصل اجتهاد معتقد هستند و به تقلید از هیچ یک از مذاهب چهارگانه پای بند نیستند. محمدبن عبدالوهاب و پیروانش چون تکفیریها معتقدند همه ی مسلمانان بعد از ایمان آوردن کافر شدند و بعد از توحید گرفتار شرک گردیدند. آنها با کفر اصلی کافر شده اند و بلکه بدتر از کفار هستند. بنابر این قتلشان واجب است و جان و مالشان حلال. این کفر ناشی از عبادت کردن قبر انبیا، صالحان و ائمه است. این مسلمان مانند مسیحیان که مسیح و مادرش را بندگی کردند از اموات استغاثه می گیرند و نام آن ها را ذکر می کنند و به واسطه ی آن ها از خدا طلب شفاعت می کنند. به این دلیل نیز است که امروزه پیروان وی یعنی تکفیری ها و سلفی ها و .... ویران کردن قبر پیامبر و صالحان و گنبد هایی را که بر روی آن ساخته شده بود را وظیفهی خود میدانند. به طور کلی باید گفت اساس مذهب مورد نظر محمدبن عبدالوهاب و محور اصلی آن کافر شمردن همه ی مسلمانان است، یعنی موضوعی که اساس اندیشه ی تکفیری ها را تشکیل می دهد و موجب پیوند نزدیک آن ها با محمدبن عبدالوهاب می شود، چرا که آن ها نیز معتقد به کافر بودن سایر مسلمان ها دارند. محمدبن عبدالوهاب موضع کافر بودن سایر مسلمان ها را آشکارا در کتاب های خود بیان کرده است. برای مثال وی در نامه ی «اربع قواعد و کشف الشبهات» می گوید: شرک مسلمانان بدتر از شرک بت پرست ها است؛ برای این که آنان در حالت خوشی شرک می ورزند و در سختی ها مخلص می شوند ولی اینان شرک شان همیشگی است، زیرا آنان در کنار خداوند مردمی را می خوانند که در نزد او جزء مقربان هستند.25

پی نوشت ها :

18- علیخانی، پیشین: 188

19-  محمودیان، پیشین: 119-131

20- رضوانی، پیشین، 48-46

21-  پاکتچی، احمد- هوشنگی، حسین، بنیادگرایی و سلفیه، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، تهران، 1390، ص: 195-197

22- رضوانی، پیشین، ص:60-54

23-  همتی، همایون، نقد و بررسی آیین وهابیت، نشر ضحی، 1367، ص:79

24-  عنایت، حمید، سیری در اندیشه¬های عرب، انتشارات امیرکبیر،تهران،1363، ص: 7

25-  علیخانی، پیشین: ص:191

منبع : خبرگزاری فارس

با سلام و سپاس از همه ی دوستانی که در مبحث مشارکت دارند.

متأسفانه هنوز بعضی از دوستان صرفاً به کپی کردن نوشته های سایتهای دیگر علاقه دارند بی آن که حتی ارتباط آن نوشته را با سوال مطرح شده در مبحث رعایت کنند.

بنظرم بهترین پستی که تا الان فرستاده شده، پست کوتاه و توضیحی کاربر گرامیshirdel2بوده است:

http://rasekhoon.net/forum/post/show/1152512/2543584

دوستان لطف کنند با تمرکز بر پرسش هر مرحله از این مبحث و با رعایت اختصار و ذکر منبع+نشانی منابع اینترنتی پستهایشان را بفرستند تا إن شاء الله امتیاز کامل پستها را دریافت کنند.

و امّا جنبشهای تکفیری:

در مذاهب اسلامی مفهوم ارتداد(برگشتن از دین) شناخته شده و پذیرفته است؛ یعنی اجمالاً در اسلام پیش بینی شده است که ممکن است یک مسلمان از دین برگردد؛ احکامی هم برای آن گفته شده است.

تشخیص ارتداد -همان کافر شدن یک مسلمان- راههایی دارد که فقها گفته اند و اعلام آن، اصطلاحاً تکفیر گفته می شود. پس تکفیر بمعنای اعلام ارتداد فردی است که قبلاً مسلمان بوده است. حسّاسیت و تبعات "تکفیر" ایجاب می کند که شرایط و چهارچوب سختگیرانه بر آن حاکم باشد تا به آسانی نتوان یک مسلمان را متّهم به کفر کرد.

در طول تاریخ، اختلافهای کلامی و فقهی میان علمای مسلمان همواره بوده است و از میان کسانی که بعنوان عالمان دینی برای عدّه ای شناخته شده بوده اند، کسانی هم چنان براه انحراف و خطا رفته اند که براحتی دیگر مسلمانان را متّهم بخروج از دین و ارتداد و کفر نموده اند یا حتّی برای پیروان و مریدانشان راه تکفیر مسلمانان را هموار کرده اند؛ ولی حرکت گستردهء اجتماعی، سیاسی و نظامی بر پایهء اندیشهء تکفیر، عمدتاً پس از ساخته شدن فرقهء وهّابی بدست استعمارگران انگلیسی شکل گرفته است و شاخه ها و تبعات آن تا امروز گریبانگیر امّت اسلامی است. این حرکتهای جدّی و قوی را اصطلاحاً بنام جنبشهای تکفیری می شناسیم که معمولاً از مدارس دینی وهّابی در کشورهایی مانند عربستان و پاکستان و... نشأت می گیرند و به تشکیل گروههای مسلّح خشن و بی پروا و اقدامات وحشیانهء آنها منتهی می شوند.

جنبش تکفیری طیفی از افکار و عقاید را شامل می شود که برای پیشبرد اهداف اسلامی در کشورهای مختلف در قالب حزب ها و گروه های گوناگون فعالیت می کنند. در واقع تکفیری یک حزب یا گروه خاص و مستقل نیست، بلکه نوعی تفکر است که دیگران را به گمان خود کافر پنداشته و گروه های مختلفی این نوع از طرز فکر را نمایندگی می کنند که به نام گروه های تکفیری مطرح هستند. تکفیری به فرد یا جریانی اطلاق می‌شود که از قرائت‌‌های مختلف سلفی و وهابی برخاسته و دیگر مسلمانان را به‌صرف آن که با آنان هم‌عقیده نیستند، با معیارهای باطل خود، متهم به کفر و خروج از دین می‌کنند. برای شناخت بهتر این گروه ها نیاز است که رهبران فکری این گروهها شناخته شود، لذا در این نوشتار سعی بر آن است اندیشه های عمده ی رهبران مختلف این جریان فکری مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. از جمله رهبران عمده ی آن می توان به احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب اشاره کرد.

۱- احمد بن حنبل:

برای بررسی عقاید تکفیری، ناچاریم، ابتدا بحث را از اولین خط سلفی شروع کنیم، مرحله ای که به احمد بن حنبل منسوب است. از رؤسا و احیا کنندگان سلفی گری را می توان احمد بن حنبل شیبانی صاحب کتاب حدیثی به نام المسند و مؤسس فقه حنبلی دانست. در واقع احمد بن حنبل به عنوان امام و پیشوای سلفیه نیز شناخته می شود، زیرا او اولین کسی بود که هنگامی که با هجوم فلسفه ها و فرهنگ های بیگانه از قبیل هند و یونان و ایران به حوزه های اسلامی و مخلوط شدن آن با عقاید اسلامی مواجه شد، به این فکر افتاد که حدیث را از این هجمه نجات دهد، ولی به تفریط شدیدی گرفتار شده و به طور کلی عقل گرایی و عقلانیت را انکار کرده و راه ورود آن را به احادیث بست. بنابراین اگر چه می خواست از برخی مشکلات رهایی یابد ولی در عوض به مشکلاتی بسیار دشوارتر گرفتار شد. تکیه ی اساسی احمد بن حنبل، به عنوان رئیس خط «سلفی گری» بر سماع و شنیدن است؛ یعنی توجه کردن به ظاهر آیات و احادیث نبوی در عقاید و عدم توجه به عقل.۱ روش احمد بن حنبل درباره عقیده و کیفیت تبیین آن، این بود که از هرچه که صحابه و تابعین سخن می گفتند او نیز سخن می گفت. در هرچه آنان سکوت می کردند او نیز سکوت می کرد و بر ظاهر کتاب و سنت حکم می کرد، و هیچ حدیثی را تأویل نمی کرد و در مورد صفات خبریه نیز، بدون تاویل به ظاهرشان اعتقاد داشت. وی اشاره می کرد: «ما روایت را همان گونه که هست روایت می کینم و آن را تصدیق می نماییم.»۲در قرن اول تا سوم هجری، اهل سنت از نظر فقهی به دو گروه «اهل رأی» و «اهل حدیث» تقسیم می شوند. اهل حدیث آن دسته از عالمان دینی بودند که در استنباط احکام شرعی به عقل اهمیت و جایگاهی نمی دادند و چنان چه مدعی بودند، فقط به کتاب و سنت بسنده می کردند. احمد بن حنبل از آن دسته از فقها و پیشوایان مذاهب اربعه اهل سنت است که با «رأی» و یا «استدلال عقلی» به شدت مخالف است. ابن تیمیه در قرن هفتم و هشتم هجری از مشرب فکری احمد بن حنبل تبعیت جسته و مشی آن را انتخاب کرده است. در واقع می توان گفت وی احیا کننده ی سنت احمد بن حنبل است.۳ به طور کلی می توان گفت؛ احمد بن حنبل مذهب خود را بر چند اصل ذیل بنیاد نهاد: ۱- نص قرآن و سنت ۲- فتاوی صحابه ی پیغمبر(ص) ۳- در صورت اختلاف قول آنها، هر کدام موافق کتاب و سنت باشد. ۴- اعتبار دادن به تمام احادیث مرسل و ضعیف.

مذهب احمد بن حنبل بعد از او اندکی گسترش یافت و بار دیگر در قرن هفتم هجری توسط ابن تیمیه (۶۶۱-۷۲۸ق) تبلیغ و ترویج گردید.۴ به طور کلی می توان سه ویژگی ذیل را به عنوان سرفصل تفکر احمد بن حنبل و شاگردش ابن تیمیه بیان کرد که شدیداً مورد استفاده ی گروه های تندرو و تکفیری قرار می گیرد و آن ها برای توجیه اعمال تند و رفتار خود و کسب مشروعیت بین افکار عمومی، آرا و عقاید وی را به عنوان مبانی فکری حرکت خود مورد استفاده قرار می دهند:

یکی از ویژگی های اصلی قرن بیستم میلادی، وقوع انقلابهای علمی در عرصه های گوناگون بود. بسیاری بر این عقیده هستند که یکی از مهم ترین دلایل شکوفایی علمی شگفت انگیز بشر در این قرن، ظهور و پیدایش روشهای جدید در فرآیند علم آموزی و علم ورزی می باشد. به عبارت دیگر، توجه ویژه دانشمندان به روش دانش آموزی و ابداع شیوه های جدید در تحقیقات علمی در کنار پیشرفتهای بزرگی که در حوزه فنآوری و تکنولوژی به وقوع پیوست، زمینه های مناسبی را برای گسترش علوم در همه زمینه ها فراهم ساخت.

بر اساس یک دسته بندی رایج، صاحب نظران عرصه روش تحقیق، با الهام از روشهای رایج علمی در تاریخ حیات علمی بشر، دو نوع اصلی تحقیق را از یکدیگر متمایز می سازند: 1) اول تحقیق بعد تئوری 2) اول تئوری بعد تحقیق

نوع اول در حقیقت همان روش استقرایی است که از زمان فرانسیس بیکن به این سو، و سیطره و گسترش روش تجربی بر همه حوزه های علمی در مغرب زمین، رواجی عام یافت. نوع دوم نیز شباهت زیادی به روش قیاسی مشهور در عرصه مطالعات فلسفی دارد که از دیرباز مورد توجه شاگردان ارسطو قرار داشت اما با نقدهایی که بیکن بر آن وارد ساخت در فاصله قرنهای هفده تا بیستم میلادی تا حدودی از رونق افتاد اما در نیمه اول قرن بیستم میلادی با نقدهایی که بر روش تجریی و مکتب پوزیتیویسم وارد شد، بار دیگر مورد توجه قرار گرفت.

به هر حال مساله اساسی در تحقیقات از نوع اخیر _ اول تئوری بعد تحقیق _ آن است که از یک سو، در حال حاضر انباشته های علمی بشر تا بدانجا پیش رفته است که کمتر موضوعی را می توان یافت که محققان و دانشمندان گذشته بدان توجه نکرده باشند. به عبارت دیگر، هر مساله ای که امروز برای تحقیق انتخاب شود، به احتمال زیاد در میراث فکری و علمی بشر می توان نمونه های مشابهی برای آن یافت و از محصول تلاشهای علمی گذشتگان می توان برای حل مسائل جدید استفاده کرد. از سوی دیگر، در این نوع از تحقیق، همچنین فرض اساسی آن است که در بسیاری از موارد با استفاده از نتایج تحقیقات قابل قبولی که در گذشته انجام شده و احتمالا نظریه ها و تئوری هایی که در زمینه های گوناگون ارائه گردیده است، می توان مبنایی نظری و عقلانی برای تحقیق در دست انجام، فراهم آورد.

بر همین اساس است که امروزه در بیشتر دانشگاههای کشور، البته در مقاطع تحصیلات تکمیلی، از دانشجویان خواسته می شود تا در فصل اول رساله تحصیلی، مبانی نظری انتخاب شده برای تحقیق خود را معرفی نمایند. به منظور آشنایی دانشجویان عزیز با چگونگی تدوین چارچوب نظری تحقیق در فرآیند تدوین و تکمیل فرمهای طرح تحقیق، مقاله تدوین شده به وسیله جناب آقای حیدری معرفی می گردد.

تکفيري ها چه کساني هستند ؟

روز هفتم دی ماه سال 84، در گروه مطالعات فرهنگی انجمن جامعه‏شناسی ایران، جلسه‏ای برگزار شد که طی آن، دکتر بهزاد قادری، عضو هیات علمی دانشکده زبان های خارجی دانشگاه تهران، درباره­ی ”مطالعات فرهنگی، نقد ادبی و متن“ به سخنرانی پرداختدر ابتدای جلسه، سخنران نشست در مورد چگونگی شکل گیری داعش، توضیحاتی در خصوص فقه خشونت ارائه کرد و گفت: تعاریفی از این گروه‌ های افراطی تند رو وجود دارد که نه دست ساخته آمریکا نه یک جریان گروهکی است، بلکه یک جریان اجتماعی است که با یک پشتوانه فکری در جامعه اسلامی حضور دارند، این جماعت با هر گرایش که باشند، مدعی احکام هستند و به آیات و روایات قرآن و احادیث نبوی متوسل می ‌شوند. آن‌ها جماعت واحدی نیستند، گروه‌ های زیادی هستند که در شیوه و برنامه و برخی از افکار با هم اختلاف دارند، اما از خشونت نظامی استفاده می ‌کنند. تمام مردم را تکفیر می ‌کنند اعم از افراد و جماعت ‌ها و حکام، براین اعتقادند که حتی مردم عادی، چون حکومت کافر را تکفیر نمی کنند، آن‌ها هم کافر هستند. سرآغاز کار این جماعت، تکفیر و پایان آن هم کشتن است چرا که در این نگرش هر کس کافر شد، حکمش قتل است و خونش مباح است. به اعتقاد ابن تیمه، ریختن خون، فقط به خاطر کفر مجاز است. این گروه مخالف دموکراسی هستند و سیاست غلبه را در پیش می‌گیرند و معتقدند باید با زور کارتان را پیش ببرید.

سفیر سابق ایران در منطقه خاورمیانه اظهار داشت: در اندیشه‌ تکفیر سه اشکال وجود دارد: اشکال در فهم جهاد، اشکال در فقه شورش بر ضد حاکم و اشکال به تغییر منکر با توسل به زور. ریشه‌ نگرش ‌های تند افراطی ابتدا در شبه قاره هند ایجاد شد که این نگرش قدیمی ‌تر بوده و بیشتر به تشکیل پاکستان برمی گردد . بعد از آن طالبان در چارچوب خاصی ظهور کرد. طالبان بر پایه ضدیت با روسیه شکل گرفت . نسل دوم القاعده بودند که بر پایه ضدیت با آمریکا ایجاد شدند و نسل سوم، داعش هستند که ضدیت با ایران، ضد شیعه ‌اند و گرایش به فرقه گرایی دارند.

وی حوادث خاورمیانه در سال 1948مانند اشغال فلسطین توسط اسرائیل و انگلستان، را خاستگاه شکل گیری داعش دانست و افزود: بعد از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، تعدادی از کشورها مستقل شدند و سرنوشت تعدادی به طور کامل مشخص نمی‌ شود و فلسطین اشغال می‌ شود که این اتفاق تمام خاورمیانه را تحت تأثیر خود قرار می‌ دهد و زمینه ‌های فکری برای اسلام غلبه به وجود می‌ آید. اما اگر بخواهیم به طور دقیق به فهم خاستگاه داعش و تفکر اسلام غلبه بپردازیم، باید به سراغ مصر 1954 برویم، زمانی که اختلاف شدید بین اخوان المسلمین و حکومت مصر به وجود آمد و ناصر که به عنوان رهبر مصر روی کار آمده بود، تمام رهبران اخوان را به زندان می‌ فرستاد، یکی از این رهبران سید قطب بوده که وی اندیشه غلبه را داشته است و پیروان او نیز این اندیشه را ادامه دادند و جنبش داعش را می ‌توان ریشه در این تفکر دانست.

آقای سبحانی در خصوص ماهیت این جنبش معتقد است گروهی هستند که هم فقه از آن‌ها حمایت می‌ کند، هم خاستگاه اجتماعی دارد و هم نیروی واقعی پشتیبان کننده در سطح دنیای اسلام آن را حمایت می‌ کند، بنابراین یک گروه صرفاً تروریستی نیست و در تحلیل دیگر باید گفت که ریشه‌ های تاریخی و اجتماعی دارند و فقط در خاورمیانه حضور ندارند بلکه در شبه قاره نیز هستند و امروز به دو دلیل توانستند خودشان را پیدا کنند: دلیل اول دیکتاتوری و استبداد است. دیکتاتوری به اشکال مختلف، سرخوردگی ایجاد کرده است، جوانی که به دنبال تساهل و دموکراسی و رای بود، امروز احساس کرده است که جز با اسلحه نمی‌ تواند حرف خود را پیش ببرد. دلیل دوم اشغال عراق و افغانستان است. زمانی که مکانیزم فرهنگ و درک بالایی برای اجرای دموکراسی نباشد، هرج و مرج اتفاق می ‌افتد. در زمان هرج و مرج افراد به جای اینکه خواهان دیکتاتوری باشند، ترجیح می ‌دهند که سرزمین آن‌ها اشغال شود، وضعیتی که در زمان حاضر در سوریه شاهد آن هستیم، اینجاست که گروه ‌هایی نظیر داعش شکل می‌ گیرند و به دنبال آن هستند که در شرایط اشغال، با طرز تفکر غلبه به اهداف خود برسند. از نظر ایشان داعش دو هدف عمده دارد؛ در درجه اول رسیدن به دولت فرامرزی و در درجه دوم رسیدن به یک خلافت فراگیر در سطح اسلام. اینکه آیا به این اهداف در قرن 21 می ‌رسند یا نه، بحث دیگری است اما آنچه اهمیت دارد ضربه، لطمه و هزینه ‌ای است که به مسلمانان زده ‌اند.

سبحانی ادامه داد: داعش فراتر از یک گروه تروریستی است و هزاران نفر از نیروهایی با ملیت‌ های غربی را توانسته جذب کند، نوع تبلیغات و رفتارشان نشان می ‌دهد که در حد یک گروهک تروریستی، نیستند. مجموعه‌ ای از نیروهای اسلام گرایی هستند که می ‌توان از آنان به عنوان نسل سوم طالبان یاد کرد. تجربیات حزب بعث در اختیارشان است، قدرت‌ های منطقه را در اختیار دارد و گلوله‌ ای از آتش است که ممکن است در هر نقطه ای از دنیا، نظم را برهم زند.

سفیر سابق ایران در منطقه خاورمیانه در پاسخ به این سوال که آیا داعش یک جنبش اسلامی است، اذعان داشت: بر اساس آنچه که گفته شد، بله داعش یک جنبش اسلامی است، داعش تحت تأثیر سه عنصر است:

فقه خشونت، دیکتاتوری استبداد، اشغال و دخالت‌ های خارجی‌ ها. این عناصر فرصت ‌هایی است که داعش با استفاده از آن می ‌تواند جوانان را از طرز فکر دموکراتیک و عقلانی به سمت تفکری که «راهی جز تفنگ وجود ندارد و باید بکشیم تا غالب شویم»، جذب می‌ کند.

او در پاسخ به این سوال که چرا با وجود عناصر اشغال و دیکتاتوری در گذشته در حکومت‌های ترکیه، اردن و ... ما شاهد ایجاد جنبش با طرز فکر داعش و واکنش تکفیری و اسلام افراطی نبودیم، گفت: در سال 1991 جهان از شرایط دو قطبی خارج شده و جنگ سرد به مفهوم کلان آن از بین رفت و شرایطی در دنیا به وجود آمد که در کار دیپلماتیک آن را شرایط فرصت و تهدید نامیدیم، (البته سخنران معتقد است که هر تخصصی ممکن است نام متفاوتی برای این شرایط برگزیند) در چنین شرایطی ما از فضای جنگ سرد بیرون می ‌آییم، در این شرایط باید مواظب بود تا تهدیدها از ما فاصله بگیرند و فرصت‌ها به ما روی آورند. اما این گونه نیست که وجود دیکتاتوری همان کارکردی را داشته باشد که جنگ سرد دارد. هزینه‌ های اشغال برای اشغالگران بالا رفته است. اگر این عنصر را به شرایطی که حاکم بر جهان منتقل کنیم، شرایطی که حرف‌ های حسابی و ناحسابی تأثیر گذارند؛ عده‌ ای به یک طرف و عده ‌ای به طرف دیگر وصل می ‌شوند، چرا که منافع متفاوت است و گروه‌ هایی که قبلاً فرصت ابراز نداشتند، الان این فرصت را در اختیار دارند. اگر این تفاوت را در نظر بگیریم، می ‌توانیم پاسخی داشته باشیم که چرا با وجود بسیاری از این عناصر در گذشته نمی ‌توانستیم به هدفی که می‌خواستیم برسیم، باید این عناصر و تغییرات را به رسمیت شناخت.

سخنران این جلسه گفت: در خصوص رویکرد کشورهای عربی، کشورهای عربی سه موج را پشت سر گذاشتند: موج اول، موج بیداری بعد از شکست عثمانی است. عثمانی جغرافیا داشت، ژئوپولتیک همیشه همراه آزادی نیست، ژئوپولتیک گاهی نابود کننده آزادی است. عثمانی نیمی از آسیا را در اختیار داشت، اما زمانی که غرب در حال پیشرفت بود، پادشاهان عثمانی به دنبال تجملات بودند، وقتی عثمانی سرنگون می‌ شود، مردم عرب ناراحت نمی ‌شوند، چرا که شرایط استقلال را تجربه کردند، برای اولین بار سوریه، مصر، لیبی مستقل شدند، گفتمان استقلال‌ طلبانه ایجاد شد. موج دوم بیداری عرب ‌ها، موجی بود که برعلیه اشغال شکل گرفت، در این زمان گفتمان عربی غالب بود که برای مخالفت با اشغال ایجاد شد که بعد از گفتمان اسلامی جای گفتمان عربی را گرفت که تحت تأثیر انقلاب ایران بود. در موج سوم انسان‌ ها برای دفاع از حقوق خودشان بیدار شدند، بهار عرب موج سوم بود. موج سوم هنوز شکست نخورده است و در دوره‌ گذار است و شاید به نتایج مثبت برسد، همانند کشور تونس که با شرایطی که داشت، توانست خودش را پیدا کند. با نگاه به موج‌ های متفاوت در خصوص کشورهای عربی باید گفت یک سرخوردگی ایجاد شده است. گفتمانی که غالب شده و می ‌تواند نیرو بگیرد و امکان بالندگی پیدا کند، گفتمان تفنگ است که این نکته ‌ای است که باید بیشتر روی آن بحث کرد و متمرکز شد.

در پایان سفیر سابق ایران اظهار داشت: جنبش داعش تضعیف شده است؛ چه به لحاظ فکری و چه به لحاظ خطری که می‌ تواند برای منطقه ایجاد کند. اما از جمله مؤلفه‌ هایی که در این میان نقش مهمی داشته‌ اند می‌توان به پیروزی شیعیان در عراق، استمرار حکومت علویان و افزایش نفوذ در سوریه و منطقه، طرح هلال شیعی و تحریک اهل سنت، افزایش نهادهای تبلیغاتی و مراکز ترویج شیعه، اشاره کرد.به نقل ازhttp://www.isa.org.ir/

جنبش تکفیری طیفی از افکار و عقاید را شامل می شود که برای پیشبرد اهداف اسلامی در کشورهای مختلف در قالب حزب ها و گروه های گوناگون فعالیت می کنند. در واقع تکفیری یک حزب یا گروه خاص و مستقل نیست، بلکه نوعی تفکر است که دیگران را به گمان خود کافر پنداشته و گروه های مختلفی این نوع از طرز فکر را نمایندگی می کنند که به نام گروه های تکفیری مطرح هستند. تکفیری به فرد یا جریانی اطلاق می‌شود که از قرائت‌‌های مختلف سلفی و وهابی برخاسته و دیگر مسلمانان را به‌صرف آن که با آنان هم‌عقیده نیستند، با معیارهای باطل خود، متهم به کفر و خروج از دین می‌کنند. برای شناخت بهتر این گروه ها نیاز است که رهبران فکری این گروهها شناخته شود، لذا در این نوشتار سعی بر آن است اندیشه های عمده ی رهبران مختلف این جریان فکری مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. از جمله رهبران عمده ی آن می توان به احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب اشاره کرد.

۱- احمد بن حنبل:

برای بررسی عقاید تکفیری، ناچاریم، ابتدا بحث را از اولین خط سلفی شروع کنیم، مرحله ای که به احمد بن حنبل منسوب است. از رؤسا و احیا کنندگان سلفی گری را می توان احمد بن حنبل شیبانی صاحب کتاب حدیثی به نام المسند و مؤسس فقه حنبلی دانست. در واقع احمد بن حنبل به عنوان امام و پیشوای سلفیه نیز شناخته می شود، زیرا او اولین کسی بود که هنگامی که با هجوم فلسفه ها و فرهنگ های بیگانه از قبیل هند و یونان و ایران به حوزه های اسلامی و مخلوط شدن آن با عقاید اسلامی مواجه شد، به این فکر افتاد که حدیث را از این هجمه نجات دهد، ولی به تفریط شدیدی گرفتار شده و به طور کلی عقل گرایی و عقلانیت را انکار کرده و راه ورود آن را به احادیث بست. بنابراین اگر چه می خواست از برخی مشکلات رهایی یابد ولی در عوض به مشکلاتی بسیار دشوارتر گرفتار شد. تکیه ی اساسی احمد بن حنبل، به عنوان رئیس خط «سلفی گری» بر سماع و شنیدن است؛ یعنی توجه کردن به ظاهر آیات و احادیث نبوی در عقاید و عدم توجه به عقل.۱ روش احمد بن حنبل درباره عقیده و کیفیت تبیین آن، این بود که از هرچه که صحابه و تابعین سخن می گفتند او نیز سخن می گفت. در هرچه آنان سکوت می کردند او نیز سکوت می کرد و بر ظاهر کتاب و سنت حکم می کرد، و هیچ حدیثی را تأویل نمی کرد و در مورد صفات خبریه نیز، بدون تاویل به ظاهرشان اعتقاد داشت. وی اشاره می کرد: «ما روایت را همان گونه که هست روایت می کینم و آن را تصدیق می نماییم.»۲در قرن اول تا سوم هجری، اهل سنت از نظر فقهی به دو گروه «اهل رأی» و «اهل حدیث» تقسیم می شوند. اهل حدیث آن دسته از عالمان دینی بودند که در استنباط احکام شرعی به عقل اهمیت و جایگاهی نمی دادند و چنان چه مدعی بودند، فقط به کتاب و سنت بسنده می کردند. احمد بن حنبل از آن دسته از فقها و پیشوایان مذاهب اربعه اهل سنت است که با «رأی» و یا «استدلال عقلی» به شدت مخالف است. ابن تیمیه در قرن هفتم و هشتم هجری از مشرب فکری احمد بن حنبل تبعیت جسته و مشی آن را انتخاب کرده است. در واقع می توان گفت وی احیا کننده ی سنت احمد بن حنبل است.۳ به طور کلی می توان گفت؛ احمد بن حنبل مذهب خود را بر چند اصل ذیل بنیاد نهاد: ۱- نص قرآن و سنت ۲- فتاوی صحابه ی پیغمبر(ص) ۳- در صورت اختلاف قول آنها، هر کدام موافق کتاب و سنت باشد. ۴- اعتبار دادن به تمام احادیث مرسل و ضعیف.

مذهب احمد بن حنبل بعد از او اندکی گسترش یافت و بار دیگر در قرن هفتم هجری توسط ابن تیمیه (۶۶۱-۷۲۸ق) تبلیغ و ترویج گردید.۴ به طور کلی می توان سه ویژگی ذیل را به عنوان سرفصل تفکر احمد بن حنبل و شاگردش ابن تیمیه بیان کرد که شدیداً مورد استفاده ی گروه های تندرو و تکفیری قرار می گیرد و آن ها برای توجیه اعمال تند و رفتار خود و کسب مشروعیت بین افکار عمومی، آرا و عقاید وی را به عنوان مبانی فکری حرکت خود مورد استفاده قرار می دهند:

۱- سنت گرایی شدید و افراطی.

۲- منطق ناپذیری و خردستیزی.

۳- انعطاف ناپذیری در برابر پدیده های نوین فکری و مدنی.۵

به عبارتی می توان گفت موارد بالا جزء اصول محوری اندیشه های احمد بن حنبل است، که مورد استفاده ی گروه های تکفیری قرار می گیرد و باعث می شود که وی در ردیف رهبران فکری گروه های تندرو بالخصوص تکفیری ها قرار گیرد.

۲- احمد ابن تیمیه:

ابن تیمیه در خانواده ی حنبلی مذهب متولد شد و مردانش به ترتیب رهبری این مذهب را بر عهده داشتند و اولین آن ها محمدبن خضر بن تیمیه بود. ۶ ابن تیمیه نیز که ادامه دهنده ی خط فکری احمد بن حنبل در سلفی گری است، فکری همانند او داشت. شیخ محمد ابو زهره در این باره می گوید: این تیمیه معتقد بود که مذهب سلف اثبات هر معنا و صفتی است که در قرآن برای خداوند ثابت شده است؛ ماند فوقیت، تحیّیت، استواری بر عرش وجه، دست، محبت، بغض و نیز آن چه که در روایات به آن اشاره شده است، البته بدون هیچ-گونه تأویل. قبل از ابن تیمیه، حنابله نیز همین فکر و عقیده را در قرن چهارم هجری - قمری نسبت به صفاتی که در قرآن و روایات راجع به خداوند آمده، داشتند. آن ها مدعی بودند که مذهب سلف همین بوده است. درحالی که علمای عصر آنان به مخالفت برآمده و معتقد بودند که این گونه اعتقاد منجر به تشبیه و جسمیت خداوند متعال می شود.۷ احمد بن تیمیه را می توان منشأ تحولی بزرگ در تاریخ تفکر اسلامی و در دوره های بعد در عرصه های عملی سیاست و اجتماع دانست. موقعی که ابن تیمیه در زمان خود، با حرارت و تندی به طرح دیدگاه هایش می پرداخت و در فعالیت های سیاسی و اجتماعی لحظه ای آرام نمی گرفت، و به طرح دیدگاه هایش می پرداخت و در فعالیت های سیاسی اجتماعی لحظه ای آرام نمی گرفت، و به دلیل دیدگاه های افراطی و نأمانوسش با مبانی و تفکر اسلامی، از سوی اغلب علمای زمان خود مورد طرد و رد قرار می گرفت، شاید خودش هم باور نمی کرد که قرن ها بعد این دیدگاه ها توسط محمدبن عبدالوهاب تئوریزه و زنده شوند و در قرن بیست و یکم چنان طرفداران پروپا قرصی پیدا کنند که بخشی از دنیای اسلام را تحت تأثیر قرار دهند. هم اکنون افراطی ترین گروه های مسلمان پیرو جریانی هستند که دیدگاه های ابن تیمیه منشا و موجد آن هاست. ابن تیمیه متن هایش دارای ویژگی کلی و یکسانی است، و آن استناد به قرآن، سنت و سخنان سلف صالح با تفسیر خودش و انتخاب آن ها به عنوان اصلی برای همه دلایل فقهی اش. وی در فتاوای خودش ابتدا به قرآن استناد می کرد، سپس به رأی اجماع و بعد از آن قیاس می کرد. وی در دایره کتاب و سنت می اندیشید و از کسی تقلید نمی کرد.۸ با مراجعه به نظرات سلفیّون؛ از قبیل احمد بن حنبل، ابن تیمیه و دیگران پی می بریم که آنان هیچ ارزشی برای عقل قائل نبودند. ابن تیمیه می گوید: کسانی که ادعای تمجید از عقل دارند در حقیقت ادعای تمجید از بتی دارند که آن را عقل نامیده اند. هرگز عقل به تنهایی در هدایت و ارشاد کافی نیست و گرنه خداوند رسولان را نمی فرستاد۹. از جمله نظرات شخصی و نوآوری های او در دین که در زمان خودش مخالفت های زیادی از سوی علما مذاهب مختلف به دنبال داشت عبارت بود از: منع زیارت قبور پیامبر، انبیا و صالحان، حکم به قتل کاهلان نماز و احکام، تغییر متن احادیث؛ شیوه ی وی درباره ی احادیث و روایت هایی که بر خلاف میل او بود این بود که یا آن ها را تکذیب می کرد یا به طور نیمه آن ها را بیان می کرد. وی همچنین به شدت با شیعه مخالف بود و با الفاظ زشت و دون شأن یک عالم، آن ها را مورد توهین و تهمت قرار می داد. وی امور و اعتقاداتی را به شیعه نسبت می دهد که اساساً شیعه آن گونه نیست. وی معتقد بود همه ی مسلمانان به غیر از اهل سنت در آتش هستند. هر چند درست است که ابن تیمیه در طرح دیدگاه های خود به قرآن و سنت استناد می کرد، اما مشکل وی داشتن دیدگاه تک بعدی و سطحی بود. یعنی فقط بخش های خاصی از اسلام در دیدگاه وی برجسته می شود و دیدگاهش نسبت به آن ها نیز سطحی می باشد؛ چرا که قبل از وی نیز قرآن و سنت در دسترس هزاران نفر از عالمان و دانشمندان قرار گرفته بود ولی هیچ کدام از آن ها استنباط های تند و افراطی نداشتند و رفتارهای مشابه ابن تیمیه از آن ها سر نزده است.۱۰ برخی از علمای اهل سنت چون عبد الکافی ابن تیمیه را فردى بدعت گو، گمراه کننده و افراطی مـى دانند: «ابن تیمیه بدعت هایی در اصول عقاید ایجاد کرد و ارکان و پایه هاى اسلام را خراب کرد این ها همه بعد از آن بود که او خود را زیر پـوشـش تبعیت از کتاب و سنت پنهان کرد و اظهار کرد که به سوى حق دعوت و به بهشت هـدایـت مـى کند. ولى از تبعیت سرباز زد و به بدعت گویى پرداخت. او با مخالفت با اجـمـاع از جماعت مسلمین جـدا شـد». ابوبکر حصینی نیز می‏گوید: «پس بدان که من نظر کردم در سخن این خبیث ] ابن تیمیه[ که در قلب او مرض گمراهی است، کسی که از مشتبهات قرآن و سنّت با هدف ایجاد فتنه تبعیت می کند، و کسی که گروهی از عوام و غیره که خداوند اراده هلاکتشان کرده او را متابعت کرده‏اند، در او چیزهایی دیدم که قدرت گفتن آن را ندارم...؛ چرا که در آن‏ها تکذیب پروردگار عالمیان است...». ابن تیمیه ۶۷ سال بدون آنکه ازدواج کند زندگى کرد و به خاطر برخى از عقاید و فتاوایش سه بار به زندان افتاد، او سرانجام در سال (۷۲۸.ه.ق) در زندان قلعه در شهر دمشق از دنیا رفت. ابن تیمیه را پس از مرگش، پیشواى فرقه وهابیت دانسته اند، هر چند پیروان ابن تیمیه او را از پیشوایان اهل حدیث می دانند؛ اما برخى دیگر شیوه او را در بررسى احادیث نادرست دانسته و مى گویند: او در نقل حدیث دقت نداشته و عجول بوده و از تمایلات نفسانى خود پیروى می کرده است. با این حال اندیشه ابن تیمیه مانند برق و باد در میان مقلدان و شیفتگان او رواج یافت، بى آنکه به خود زحمت دهند و سخنان صحابه را در تفاسیرى همانند تفسیر بغوى، طبرى و یا ابن عطیه که مورد پذیرش او هستند، مشاهده کنند. (سایت اینترنی پژوهشکده باقرالعلوم) به طور خلاصه اعتقادات کلامی و محور اندیشه های ابن تیمیه را که مورد استفاده ی گروه-های تکفیری قرار می گیرد و آن ها با استفاده از آرا و عقاید وی به توجیه اعمال و رفتار خود می پردازند، می توان به صورت زیر بیان کرد:

۱- بدعت: او متعقد بود هر چه که در زمان حضرت محمد (ص) و سلف صالح نبوده، بدعت است۱۱. ابن تیمیه معتقد بود متوسل شدن به پیامبر مربوط به زندگی ایشان بوده است و بعد از وفات ایشان هیچ یک از گذشتگان (صحابه و تابعین) به پیامبر متوسل نشده است. ابن تیمیه توسل را به سه صورت معنی کرده است که دو مورد آن مباح و مورد سوم آن حرام است: اول توسل گرفتن با اطاعت کردن از پیامبر و ایمان به او که اصل ایمان و اسلام است. دوم متوسل شدن به دعا و شفاعت آن حضرت در زمان زندگی ایشان و در روز قیامت. سوم متوسل شدن به پیامبر (ص) بعد از فوت ایشان و قسم دادن به ذات او که مورد سوم جزء بدعت ها است۱۲

۲- منع زیارات قبور: وی کسانی را که قصد زیارات قبور پیامبر و ائمه را داشتند، با بت پرستان مقایسه می کرد و عمل آن ها را بدعت و حرام می دانسته است.۱۳ ابن تیمیه معتقد است که از خود پیامبر روایتی مستند دال بر زیارت قبر ایشان و قبور سایر انبیا وجود ندارد و همه روایت هایی که درباره ی زیارت قبر ایشان نقل شده ضعیف بوده و گذشتگان درباره ی آن چیزی ذکر نکرده اند و به حدیث پیامبر (ص) استناد می کند که فرمود: قبر من را محل عبور و مرور قرار ندهید۱۴.

۳- استغاثه و توسل: وی شفاعت، توسل جستن به انبیاء و ائمه را آثار باقی مانده دوران جاهلیت می داند، و موسلین به آن ها را مشرک و کافر می پندارد.۱۵ ابن تیمیه می گوید، کسی که معتقد باشد برای به دست آوردن منابع و دفع زیان ها و رزق و روزی بندگان، واسطه ای نیاز است، برای خداوند شریک قرار داده و باید توبه کند در غیر اینصورت کشته شود.۱۶

۴- سوگند به غیر خدا: از معتقدات نادر دیگر ابن تیمیه این است که سوگند به غیر از خداوند را مطلقاً حرام می داند.

۵- شیعه ستیزی: وی تمام تلاش خود را به کار بست تا شیعه را یک جریان سیاسی مرتبط با یهود و دشمن اسلام معرفی کند.

۶- جبرگرایی: وی به خاطر فقر اندیشه عمیق و بصیرت لازم و نیز طرد عقل در بسیاری از نظرات کلامی خویش، به «جبریه» پیوسته است.

۳- تغییر متن احادیث: گفته می شود شیوه ی ابن تیمیه درباره ی احادیث و روایت هایی که برخلاف میل او بوده، این بود که یا آن روایت ها را تکذیب می کرد، یا این که آن ها را به طور نیمه بیان می کرد.۱۷

۳- محمدبن عبدالوهاب:

از جمله دیگر رهبران فکری گروه های تکفیری می توان به محمدبن عبدالوهاب اشاره کرد. نوشته اند در دوران نوجوانی به مطالعه کتاب های تفسیر، حدیث و عقاید علاقمند بود و به کتاب های ابن تیمیه و ابن قیم اهمیت زیادی می داد. به این دلیل ابن تیمیه را می توان مرجع فکری او دانست. البته برخی معتقدند نسب محمدبن عبدالوهاب به خانواده ی یهودی می رسد که از جهودان دونمه ترکیه بودند و تظاهر به مسلمانانی می کردند.۱۸عبدالوهاب فردی بود که با مطالعه تألیفات ابن تیمیه، آن ها را جالب یافته و در فهم آن ها تعمق کرده است. در واقع او اندیشه های ابن تیمیه را از قلمرو نظر به ساحت عمل کشاند.۱۹ وی مؤسس فرقه ای به نام «وهابیت» بوده است که از قرن ۱۲ تاکنون برجای مانده است. دلیل این که آراء و افکار وی به راحتی در اختیار سلفی ها و تکفیری ها قرار می گیرد، برمی-گردد به وضوحی و روشنی افکار وی که نیازمند تأمل و تفسیر بیشتری نیست و با منش و رفتار آن ها سازگاری بیشتری دارد. برای مثال وی به طور آشکارا مسلمانان را به اتهام این که متوسل به پیامبر اسلام می شوند یا بر قبور اولیای و ائمه گنبد می سازند، تکفیر می کند.۲۰ در واقع می توان گفت حرکت سلفی محمدبن عبدالوهاب که در محیط حنبلی مذهب و در ادامه ی افکار ابن تیمیه نضج یافت، عمل به سیره ی سلف و مراجعه ی مستقیم به کتاب و سنت بود که خواستار پاک سازی تعالیم دینی از افزوده های سایر مذاهب گوناگون اسلامی بود. موضوعاتی چون مبارزه با تقلید و درگیری با دو جریان مذهبی امامیه و صوفیه و بدعت خواندن برخی از باورها و سنت ها آنان از ویژگی های این گروه فکری است. تصویری که وی از توحید می داد، موجب می  شد بسیاری از مسلمانان از مذاهب گوناگون مخصوصاً گروه های سلفی گری و تکفیری در پیشاپیش همه، امامیه را در معرض انتساب به شرک و تکفیر قرار دهند، و آراء و عقاید وی را بهانه ای برای حمله به دیگر مسلمانان قرار دهند.۲۱علاقه به تخریب آثار بزرگان، مبارزه و مقابله با کتاب های شیعه، تحریف کتاب ها حدیثی و تفسیری و تاریخی اهل سنت، مختصر کردن کتاب ها (بخش هایی از کتاب ها را که موافق عقایدشان نیست، به عنوان این که کتاب را می خواهند مختصر کنند تا برای مردم قابل فهم باشد خلاصه می کنند و چاپ می کنند) تهمت به شیعه از جمله اقدامات مهم وهابی ها است که موجب می شود بین آن ها، سلفی ها و تکفیری ها نزدیکی ایجاد شود، و سلفی های در حال حاضر در کشورهای مختلف از شیوه ی آنان استفاده کنند.۲۲ سیدمحمد امین، آرا و عقاید محمدبن عبدالوهاب را چنین بر می شمارد:حرام بودن برگزاری مجالس یادبود برای گذشتگان حتی پیامبران و ائمه.

۱- حرام بودن ساختن گنبد و هر گونه بنا بر روی آرامگاه و مزار انبیا.

۲- حرام بودن زیارت انبیا و ائمه و توسل کردن به آن ها و شفیع قرار دادن آن ها به درگاه خداوند و تقدیم نذور و قربانی کردن به قصد قربت.

۳- نماز گزاردن در حرم مطهر ائمه. به طوری که پیروان وی چون تکفیری ها ویران کردن بارگاه و گنبد ائمه اطهار و پیامبر گرامی اسلام را واجب می دانند.

۴- لزوم پیروی از هر کسی که خود را امام مسلمانان بنامد و شمشیر کند. او خود برحسب مقتضیات شرایط و اوضاع تصمیماتی می گیرد و دیگران باید اجرا کنند و گفتار و کردار کسانی که در گذشته بوده اند بی اعتبار است.

۵- پیروان محمدبن عبدالوهاب همه ی طوایف مسلمان را که با آن ها هم فکر نبودند کافر می دانستند و کشتن آن ها را روا می دانستند.۲۳گفته می شود محمدبن  عبدالوهاب با همه مذاهب اسلامی به جز مذهب حنبلی در افتاد.۲۴ در پیروی از مذهب حنبلی هم این مذهب را آن گونه که ابن تیمیه تفسیر می کرد مورد توجه قرار داد. پیروان محمدبن عبدالوهاب به اصل اجتهاد معتقد هستند و به تقلید از هیچ یک از مذاهب چهارگانه پای بند نیستند. محمدبن عبدالوهاب و پیروانش چون تکفیریها معتقدند همه ی مسلمانان بعد از ایمان آوردن کافر شدند و بعد از توحید گرفتار شرک گردیدند. آنها با کفر اصلی کافر شده اند و بلکه بدتر از کفار هستند. بنابر این قتلشان واجب است و جان و مالشان حلال. این کفر ناشی از عبادت کردن قبر انبیا، صالحان و ائمه است. این مسلمان مانند مسیحیان که مسیح و مادرش را بندگی کردند از اموات استغاثه می گیرند و نام آن ها را ذکر می کنند و به واسطه ی آن ها از خدا طلب شفاعت می کنند. به این دلیل نیز است که امروزه پیروان وی یعنی تکفیری ها و سلفی ها و .... ویران کردن قبر پیامبر و صالحان و گنبد هایی را که بر روی آن ساخته شده بود را وظیفهی خود میدانند. به طور کلی باید گفت اساس مذهب مورد نظر محمدبن عبدالوهاب و محور اصلی آن کافر شمردن همه ی مسلمانان است، یعنی موضوعی که اساس اندیشه ی تکفیری ها را تشکیل می دهد و موجب پیوند نزدیک آن ها با محمدبن عبدالوهاب می شود، چرا که آن ها نیز معتقد به کافر بودن سایر مسلمان ها دارند. محمدبن عبدالوهاب موضع کافر بودن سایر مسلمان ها را آشکارا در کتاب های خود بیان کرده است. برای مثال وی در نامه ی «اربع قواعد و کشف الشبهات» می گوید: شرک مسلمانان بدتر از شرک بت پرست ها است؛ برای این که آنان در حالت خوشی شرک می ورزند و در سختی ها مخلص می شوند ولی اینان شرک شان همیشگی است، زیرا آنان در کنار خداوند مردمی را می خوانند که در نزد او جزء مقربان هستند.۲۵

نتیجه گیری:

در این نوشتار سعی بر آن شد که برای بررسی بهتر جنبش های تکفیری ها، اندیشه های رهبران فکری این گروه ها مورد بررسی قرار گیرد. اشاره شد که بدون شک شناخت بهتر هر گروه، حزب، جنبش یا هر جریان سیاسی دیگر، ابتدا مستلزم بررسی اندیشه ی رهبران فکری آن  گروه، حزب و غیره .... است، چرا که عقاید و افکار آن ها است که حزب، جنبش و ... را شکل می دهند. بر همین اساس نیز در این نوشتار سعی کردیم آرا و افکار متفکرانی چون، احمدربن حنبل، ابن تیمیه، محمدبن عبدالوهاب، را مورد تأمل قرار دهیم. اشاره شد که اشخاصی چون احمدربن حنبل، ابن تیمیه، محمدبن غبدالوهاب متفکرانی هستند، که اندیشه ها، آرا و عقاید آن ها تأثیر مستقیمی بر بن مایه های فکری این گروه ها داشته است، چرا که این متفکران با داشتن عقایدی چون، سنت گرایی شدید و افراطی، منطق ناپذیری و خردستیزی، انعطاف ناپذیری در برابر پدیده های نوین فکری و مدنی، متعلق به احمد بن حنبل، منع زیارات قبور، حرام بودن سوگند به غیر خدا، شیعه ستیزی، جبرگرایی، تغییر متن احادیث متعلق به ابن تیمیه، حرام بودن برگزاری مجالس یادبود برای گذشتگان حتی پیامبران و ائمه، حرام بودن ساختن گنبد و هر گونه بنا بر روی آرامگاه و مزار انبیا، حرام بودن زیارت انبیا و ائمه و توسل کردن به آن ها، متعلق به محمدبن وهاب، عملاً خود مروج افکار تند و خشونت آمیز بودند و راه  را برای برداشت تند از افکار خود توسط گروه های تندی چون تکفیری باز گذاشتند. در واقع اشخاصی چون چون احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمدبن وهاب عملاً با اندیشه های خود زمینه ساز رشد چنین گروه هایی با افکار و اعمال تند بودند.

منابع:

(رضوانی، ۱۳۸۸: ۱۳) (شهرستانی، ۱۳۶۴: ۱۲۹-۱۶۵) (محمودیان، ۱۳۹۰: ۱۲۶) (دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۶ :۷۲۲ )

۱- رضوانی، علی اصغر، شناخت سلفی ها، انتشارات مسجد مقدس جمکران، قم، ۱۳۸۸، ص:۱۳-۱۴

۲- شهرستانی، الملل و النحل، الشریف الرضی‏، تحقیق محمد بدران، قم، چاپ سوم، ۱۳۶۴، ص:۱۶۵-۱۲۹

۳- محمودیان، محمد، بنیادهای فکری القاعده، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق، تهران، ۱۳۹۰ ص: ۱۲۶

۴- دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۶ :۷۲۲

۵- محمودیان، پیشین: ۱۲۶

۶- علیخانی، علی اکبر، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ۱۳۹۰،۲۷۲

۷- رضوانی، پیشین، ص:۱۳

۸- علیخانی، پیشین: ص: ۲۷۱-۳۱۵

۹- رضوانی، پیشین، ص:۱۶

۱۰-  علیخانی، همان، ص:۲۸۳، ۳۱۵

۱۱-  محمودیان، پیشین: ۱۲۹

۱۲-  علیخانی، پیشین: ۲۸۴

۱۳-  محمودیان، پیشین: ۱۲۹

۱۴-  علیخانی، پیشین: ۲۸۲

۱۵-  محمودیان، پیشین: ۱۲۹

۱۶-  علیخانی، پیشین: ۲۸۲

۱۷-  محمودیان، پیشین: ۲۸۲

۱۸- علیخانی، پیشین: ۱۸۸

۱۹-  محمودیان، پیشین: ۱۱۹-۱۳۱

۲۰- رضوانی، پیشین، ۴۸-۴۶

۲۱-  پاکتچی، احمد- هوشنگی، حسین، بنیادگرایی و سلفیه، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، تهران، ۱۳۹۰، ص: ۱۹۵-۱۹۷

۲۲- رضوانی، پیشین، ص:۶۰-۵۴

۲۳-  همتی، همایون، نقد و بررسی آیین وهابیت، نشر ضحی، ۱۳۶۷، ص:۷۹

۲۴-  عنایت، حمید، سیری در اندیشه¬های عرب، انتشارات امیرکبیر،تهران،۱۳۶۳، ص: ۷

۲۵-  علیخانی، پیشین: ص:۱۹۱     به نقل از :                                                                http://mfpa.ir/article/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%DA%A9%D9%81%DB%8C%D8%B1%DB%8C

با سلام و سپاس

إن شاء الله در پایان مبحث، امتیازات شرکت کنندگان بتفصیل اعلام می شود.

پست تکراری امتیازی نخواهد داشت.

پست طولانی و پست کپی شدهء بی منبع کمترین امتیاز را خواهد داشت.

به پستهایی که ویژگیهای زیر را داشته باشند امتیاز بالا تعلّق می گیرد:

• در چهارچوب مبحث و مرتبط با موضوع پرسشها باشد.
   
• خودنوشت باشد(کپی نباشد).
   
• مختصر و مفید باشد.
   
• اگر کپی است، منبع دقیق داشته باشد.

؟؟؟

_____________________________________________________________________________________________________________

تعدادی از سازمانها و گروههایی که برپایهء اندیشه های تکفیری فعّالیّت داشته اند معرّفی کنید.
 _____________________________________________________________________________________________________________

؟؟؟

بسیاری از کارشناسان مسائل راهبردی و تحلیلگران امنیتی بر این باورند که یکی از مهمترین تهدیداتی که جهان اسلام در دوران فعلی با آن مواجه است، مسئله تکفیر و گروه‌های تکفیری است. این جریان که حقانیت را تنها در اندیشه و عمل آنها خلاصه می کند، دیگر عقاید و رفتارها را کفر، شرک و معتقدان به آنها را مهدور الدم می داند. بصورت تاریخی، جریان تکفیر دارای سه مرحله است. نخستین موج جریان تکفیری به ندرت حکم تکفیر بر افراد اطلاق می نمود، اما در سال‌های اخیر و بعد از ظهور گروه‌های مثل القاعده و داعش که مرحله دوم جریان تکفیر با آنها آغاز شد، شیب حرکت تکفیر سرعت بیشتری یافت و با کوچک ترین احتمالی در مورد افراد، حکم تکفیر از سوی این گروه‌ها در مورد افراد صادر می گردید. در مرحله سوم تکفیر نیز که داعش نماد اصلی آن محسوب می گردد، اول شیعه، بعد اهل سنت غیر تکفیری و در مرتبه آخر غرب دشمن تلقی می گردند.بر این اساس، می توان ادعا نمود که شناخت این جریان و تبیین راه‌های مقابله با آن بایستی به عنوان یکی از اولویت‌های عرصه تئوری و عملی اندیشمندان، متفکران و تصمیم سازان جهان اسلام مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است که در این مسیر آشنایی با شخصیت های تاثیرگذار در این عرصه در دوران معاصر گامی موثر در راستای شناخت هر چه بیشتر و بهتر جریان تکفیری محسوب می شود.

محمد بن عبدالوهاب

بدون شک مهمترین منبع اندیشه های تکفیری در دوران معاصر را بایستی در آراء «محمد بن عبدالوهاب» جستجو کرد. وی در سال 1115 هـ.ق در شهر «عُیینه» عربستان سعودی متولد شد. پدرش قاضی شهر بود و از کودکی به مطالعه کتب‌ تفسیر،  عقاید و حدیث پرداخت. فقه حنبلی را نزد پدر خود که از علمای حنبلی آن زمان بود، آموخت و به شدت تحت تاثیر آرای «ابن تیمیه» و «ابن قیم» قرار گرفت. عبدالوهاب از آغاز جوانی، بسیاری از اعمال مذهبی مردم عربستان را نادرست می دانست و سودای تبدیل شدن به مصلحی بزرگ را در سر می پروراند.عبدالوهاب بتدریج با خاندان آل­سعود پیوند یافت؛ زیرا آنها برای مشروعیت بخشیدن به دولت خود نیازمند یک پشتوانه ایدئولوژیک بودند. از سوی دیگر عبدالوهاب نیز برای ترویج عقاید خود به یک پشتوانه سیاسی قدرتمند مانند خاندان آل سعود نیاز داشت. توجه به این نکته ضروری است که اندیشه «تکفیر» نقطه اتکای اندیشه محمد بن عبدالوهاب و به عبارت بهتر جریان وهابیت است. عبدالوهاب معتقد بود که هر کشور و شهری که داخل در اطاعت و دعوت او نشود، در زمره بلاد مشرکین به حساب می‌آید، از این فراتر در مورد مذاهب اسلامی معتقد بود که نه تنها امامیه کافر است، بلکه تمام مسلمین مخالف با عقاید وی از قبیل اشاعره، معتزله و ... نیز همین حکم در مورد آنها اجرا می شود.

رشید رضا

شیخ­«محمد رشید رضا»( 1865- 1935) در خانواده ای سوری الاصل در اطراف طرابلس لبنان دیده به جهان گشود. دروس مقدماتی را نزد پدرش که از روحانیون روستا و امام جماعت مسجد بود، فراگرفت. سپس به طرابلس رفت و در مدارس پیش رو عثمانی به تحصیل مشغول شد. وی که در دوران فروپاشی امپراتوری عثمانی می زیست، بسیار متأثر از اندیشه های «سید جمال اسدآبادی» و «شیخ محمد عبده» در باب اصلاح دینی و زدودن دین از انحرافات بود؛ بگونه ای که مبارزه‌طلبی و انقلابی‌گری سید جمال را با روش فرهنگی و تربیتی عبده تلفیق کرد و همزمان به دلیل گرایش شدید به اندیشه های وهابیت اقدام به تاسیس انجمنی به نام «جمعیة الدعوة و الارشاد» (انجمن تبلیغ و راهنمایی) با هدف امر به معروف و نهی از منکر نمود. رشید رضا در فتاوای خود تاکید بسیاری بر مقوله «تکفیر» داشت و لذا کسانی را که به شریعت اسلامی عمل نمی کنند در زمره کفار تلقی می کند. اندیشه های رشید رضا اگرچه نتوانست به تنهایی جریان اسلامی مستقلی ایجاد کند، اما بر اندیشه افرادی همچون «حسن البنا» موسس اخوان­المسلمین تاثیر بسزایی برجای گذاشت.

سید قطب

«سید بن الحاج قطب بن ابراهیم» معروف به «سید قطب» (1906-1966) در یکی از روستاهای استان آسیوط مصر و در خانواده ای مذهبی و سرشناس متولد شد. در نوجوانی به روزنامه نگاری مشغول شد و در سال 1948م مجله «الفکر الجدید» را با همکاری جماعت اخوان المسلمین و با هدف اصلاحات و تغییر روش های حاکم تاسیس نمود. سید قطب همچنین مدتی را به تدریس در مدارس ابتدایی پرداخت، اما به دلیل مشکلاتی که با مقامات وزارت فرهنگ مصر پیدا کرد، نتوانست به کار خود ادامه دهد. لذا در سال 1948م عازم آمریکا شد تا به ادامه تحصیل بپزدارد. وی پس از بازگشت از آمریکا در سال 1951م به دلیل تجربه ای که از مواجهه با دنیای غرب کسب کرده بود، ضمن عضویت رسمی در اخوان المسلمین به تئوری پردازی علیه مظاهر بی دینی و سکولاریسم پرداخت که بعدها اندیشه ها و کتب او به یکی از منابع اصلی گفتمان تکفیر تبدیل شد؛ تا جائیکه او را «آموزگار گفتمان تکفیر» در سده‌ بیستم خوانده‌اند. اندیشه های سید قطب بویژه در کتاب «معالم فی الطریق»‌ به شدت در ایدئولوژی جنبش‌ها و گروه‌های تکفیری، جهادی و سلفی اثر نهاد و برخی مفاهیم ابداعی او همچون «جاهلیت جهان»، «حاکمیت الله» و «جهانی‌بودن اسلام» به «تکفیر»، «انقلاب» و «خشونت» پیوندی ناگسستنی خورد. مقالات تند و صریح، روحیه انقلابی و اعتقاد به الگوی جهادی و مسلحانه برای تحقق حکومت اسلامی باعث شد تا این تئوریسین اسلامگرا در سال 1965م به اتهام اقدام علیه حکومت جمال عبدالناصر اعدام گردد.

ابو الاعلی مودودی

«ابو الاعلی مودودی» (1903-1979م) در « حیدرآباد» هند به دنیا آمد. در نوجوانی به روزنامه‌نگاری پرداخت و مهمترین اثر مکتوب خود را در سال ۱۹۲۷م با عنوان «جهاد در اسلام» به رشته تحریر درآورد. وی مدتی نیز رئیس هیئت مدیره «روزنامه جمعیت» متعلق به علمای هند بود و در سال 1941م اقدام به تاسیس «جماعت اسلامی» پاکستان نمود که خواسته اصلی آن، تشکیل حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام در کشور پاکستان بود.یکی از بارزترین مشخصه‌های مودودی که توجه جریانهای سلفی و تکفیری را بخود معطوف ساخته است، رویکرد «انکاری» وی نسبت به پدیده‌های غربی بود. به اعتقاد وی، اسلام را نمی توان با مفاهیمی همچون دموکراسی، لیبرالیسم و مشروطه‌خواهی در آمیخت. این در حالی است که خود اسلام واجد قوانین متعدد و گوناگونی برای نظام اجتماعی و مدنی است.همچنین مودودی معتقد به احیای اصل جهاد اسلامی در برابر نظام مبتنی بر اومانیسم غربی بود که همین اصل از منظر گروه‌های تکفیری جواز مقابله با جریان های ضد دین به شمار می آید.مودودی بارها توسط دادگاه نظامی پاکستان به زندان و اعدام محکوم شد و در نهایت سال 1979م درگذشت.

شیخ محمد آلبانی

محمد ناصر الدین آلبانی (1914-1999م) در شهر «اشکودر» پایتخت آلبانی در خانواده‌ای متدین و اهل علم متولد شد. پدرش از عالمان دینی آلبانی بود، اما به دلیل قدرت گرفتن لائیک ها در این کشور و ترویج مظاهر بی دینی مجبور شد به همراه خانواده به دمشق مهاجرت کند. شیخ محمد که در این زمان کودکی 9 ساله بود، به فراگیری فقه حنفی در مدارس دینی دمشق مشغول شد.در بیست سالگی پس از مطالعة آثار رشید رضا، بهعلم حدیث علاقه مند شد و همین مسئله سرآغازی برای اندیشه های سلفی گرایانه وی شد.آلبانی بخاطر پیروی و حمایت وی از «ابن تیمیه» و «محمد بن عبدالوهاب» از منابع فکری جریان سلفی تکفیری است که تفکرات وهابی خود را در کتاب «تحذیر الساجد من اتّخاذ القبور مساجد» (که در آن مطالبی درباره قبور شرک بودن ساخت بناء بر روی آن مطرح می کند) نوشت که با استقبال علمای وهابی مواجه شد. علمای وهابیت از البانی به عنوان یک محدث بزرگ و متخصص علم حدیث و فاضل دانشمند یاد می‌کنند و بن باز مفتی اعظم عربستان در باره او گفته است که در زیر آسمان داناتر از شیخ ناصر در علم حدیث ندیده است. آلبانی همچنین اهانت‌های تندی نسبت به شیعه و علمای تشیع به ویژه امام خمینی (ره) دارد. وی همچنین شیعیان را به تحریف در آیات قرآن متهم کرده است و می­گوید: اهل بیت طبق صریح آیه تطهیر، در واقع همان زنان پیامبر(ص) است و اینکه شیعیان آن را به على و فاطمه و حسن و حسین (ع) اختصاص مى‏دهند و شامل زنان پیامبر(ص) نمى‏دانند، از تحریفات شیعه نسبت به آیات خداست تا هواهاى نفسانى خود را یارى دهند. بدیهی است که چنین اعتقادات و فتاوایی به شدت مورد استقبال گروه‌های سلفی و تکفیری قرار گرفته و مبانی آنها در رفتار و گفتار می گردد.

عبد العزیز بن باز

عبدالعزیز بن باز (1910- 1999م) از برجسته ترین علمای معاصر وهابیت است که نقش مهمی در احیای تفکرات ابن­تیمیه، ابن قیم جوزیه و محمدبن عبدالوهاب بر عهده داشته است و به همین دلیل نزد وهابیان به «مفتی اعظم» مشهور است. او که سال‌ها در دانشگاه‌های وهابی عربستان به تدریس مشغول بود، در اواخر عمرش به ریاست هئیت بزرگان علمای اسلامی (هئیت کبار العلماء) منصوب گردید. بن باز در دوران حیات خود فتاوای جنجالی و متناقض زیادی صادر کرده یود. او با این که حنبلی و از پیروان محمد بن عبدالوهاب و معتقد به دعوت سلفیه بود، اسامه بن لادن را خارجی و مرتد اعلام کرد. بن باز همچنین شیعه را نیز کافر می دانست و دستور تخریب حرم نبوی را صادر کرد.

ابو محمد المقدسی

«ابو محمد عاصم بن محمد طاهر الحافی العتیبی» ملقب به «ابومحمد المقدسی» در سال 1959م در یکی از روستاهای برقه (فلسطین) متولد شد، اما در همان سنین کودکی به همراه خانواده به عراق و سپس عربستان سعودی مهاجرت کرد. در آنجا با آرای کتب ابن تیمیة، ابن القیم و محمد بن عبد الوهاب آشنا شد، اما اندکی بعد عازم افغانستان و پاکستان شد. وی در افغانستان به توصیه "شیخ السید امام" به تحصیل در "مرکز شرعی القاعده" مشغول شد و مدتی را به عنوان قاضی در پادگانهای القاعده حضور داشته است. این دوره فرصتی را برای او فراهم آورد  که با سران القاعده از جمله ایمن الظواهری، ابو عبیده البانشیری، ابوحفص المصری، ابو مصعب السوری و دیگر رهبران برجسته جهادی دنیا ارتباط برقرار کند. شاید بتوان بدون اغراق ابو محمد المقدسی را تئوریسین بلامناظر «سلفیت جهادی» نامید که دارای کتب و رسائل عملیه فراوانی در این زمینه است. در واقع کتب او مهمترین مجموعه های تئوری در حوزه ادبیات جهادی معاصر قرار دارد که از جمله آنها می توان به «ملة ابراهیم و اسالیب الطغاة فی تمییعها» و «الکواشف الجلیه فی کفر الدولة السعودیه» اشاره کرد. علاوه بر این، سایت شخصی وی نیز تحت عنوان «منبر التوحید و الجهاد» فعال می باشد و به روز ترین آراء و تحلیل های المقدسی پیرامون مسائل مختلف فقهی و سیاسی در آن موجود می باشد. المقدسی که استاد «ابومصعب الزرقاوی» رهبر پیشین القاعده عراق است، بارها توسط دولت اردن به دلیل ارتباط با القاعده بازداشت شده است. به عنوان مثال، در سال 2001م به دلیل حمایت از حملات 11 سبتامبر روانه زندان شد. آخرین بار در سال 2010م نیز به اتهام دادن همکاری با گروه طالبان و اعزام جوانان اردنی به عراق و سوریه محکوم به 5 سال حسب تعزیری شد، اما اخیراً مشمول عفو پادشاهی شده و از زندان آزاد شد. وی در زندان بارها خطاب به داعش بیانیه صادر کرد و خواستار پیروی رهبری داعش از ایمن الظواهری شد.

ابوقتاده الفلسطینی

«عمر محمود عثمان» معروف به «ابوقتاده فلسطینی» در سال 1960م در بیت لحم (فلسطین) متولد شد و در همان دوران طفولیت به اردن مهاجرت کرد. وی نیز از تئوری پردازان سلفیت جهادی است که در سال 1999م توسط قطعنامه 1267 سازمان ملل به دلیل همکاری با القاعده و طالبان تحت تعقیب قرار گرفت. لذا دولت اردن بصورت غیابی وی را به 15 سال حبس محکوم کرد. ابوقتاده مدتی را در کویت اقامت داشت، اما بعد از جنگ اول خلیج فارس با هدف گرفتن پناهندگی سیاسی توسط گذرنامه جعلی به انگلستان رفت. پس از حادثه تروریستی 2005م لندن به جرم همکاری با عاملان جنایت بازداشت شد و در سال 2013م به مقامات اردنی تحویل داده شد. دولت آمریکا ابوقتاده را پدر معنوی عاملان حادثه 11 سپتامبر معرفی می کند؛ زیرا طی تحقیقات سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا از عاملان حادثه مذکور، برخی دروس ابوقتاده در منزل استیجاری آنها در هامبورگ کشف گردید. فتاوای ابوقتاده که پایبند به مکتب فکری القاعده است، تا کنون در جنگ های خونین الجزایر، لبنان، عراق، افغانستان، سوریه و ... باعث ریخته شدن خون هزاران نفر از مردم بی گناه شده است. گفتنی است که بعد از ظهور داعش، این تئوریسین جهادی مواضع تندی علیه داعش گرفت و آنها را «خوارج و سگ های جهنم» خواند. این در حالی بود که تنها جبهه النصره که شاخه سوری القاعده محسوب می شود، را نماینده حقیقی جهادیون در سوریه معرفی می کند.

عمر بکری

«عمر بکری محمد فستق» ملقب به «آیت الله تاتنهام» از رهبران سلفیت جهادی است که در سال 1958م در استان حلب سوریه متولد شد و در سال 1977 پس از اخذ مدرک کارشناسی در رشته الهیات دانشگاه دمشق عازم لبنان شد و در شهر طرابلس سکونت گزید. وی مدتی را در مرکز دینی دانشگاه "المصیطبه" لبنان تحصیل نمود. در خلال جنگ داخلی لبنان (1975م) عازم عربستان سعودی شد و در مدرسه «صولتیه» در مکه با اصول فقه مذاهب چهارگانه اهل سنت به ویژه مارونیه و اشعریه آشنا شد. همزمان در شرکت برق سعودی نیز مشغول به کار شد و تعاملات زیادی را با علمای مسلمان شبه قاره برقرار نمود. در این برهه به اتهام داشتن ارتباط با گروههای تروریستی شبه قاره دو مرتبه بازداشت و به نهایتاً به انگلستان تبعید شد. در آنجا اقدام به تاسیس "حزب التحریر" نمود، اما پس از مدتی به دلیل اتخاذ شیوه های خشونت طلبانه علیه هندوها و مسیحیان سیاه پوست ساکن انگلستان مجبور به ترک گروهی شد که خود تاسیس کرده بود و گروه جدیدی تحت عنوان "المهاجرون" (2003م) و سپس "جنبش بنیادگرایان غریب" (2005م) را تاسیس نمود. در سال 2005م چهار نفر از پیروان بکری اقدام به انجام عملیات انتحاری در لندن نمودند که منجر به کشته شدن 52 شهروند انگلیسی شد. پس از این اقدام، عمر بکری به لبنان بازگشت و در حال حاضر به صورت مخفیانه زندگی می کند. وی که در زمان اقامت خود در لندن با بن لادن رهبر القاعده بیعت کرده بود، مواضع تندی علیه حزب الله لبنان و سید حسن نصر الله دارد و اخیراً طی مصاحبه­ای با روزنامه "دیلی تلگراف" آمادگی گروه خود را برای انجام عملیات انتحاری در سوریه اعلام کرده بود. 

جمع بندی

در این نوشتار، تأکید ما بر معرفی تئوری پردازان و رهبران فکری جریان تکفیر از گذشته تا دوران معاصر بود تا از این رهگذر به بحث در مورد رهبران عملیاتی و فرماندهان میدانی این جریان خطرناک بپردازد. اگرچه، ممکن است افراد دیگری را نیز بتوان در قالب تئوری پردازان جریان تکفیر قرار داد، اما تمرکز نگارنده این سطور بر تاثیرگذارترین افرادی بود که در حال حاضر کتب، اندیشه و آراء آنها بصورت رسمی بین گروه‌های مسلح جهادی – تکفیری در حال تدریس و آموزش است و به عنوان مهمترین منابع فکری این جریان مورد توجه قرار می گیرد.

تست

انگلیس در زمان اشغال هند، برای تضعیف روحیه مقاومت هندی ها مقابل دولت اشغالگر، فرقه "قادیانی" را بوجود آورد. روس و انگلیس نیز با اشغال ایران ،فرقه "بهائیت "را پایه گذاری کردند. "وهابیت " نیز در سرزمین وحی برای اختلاف افکنی بین شیعه و سنی شروع به فعالیت کرده و همواره با صدور فتاوای تکفیر، انسانهای بیگناه بسیبارس را کشته اند.

منبع:آرای وهابیت در ترازوی قرآن و سنت ،ص195