راج کاپور یکی از بزرگترین ستارگان سینمایی هند مقام دوم را در رقابتی بین شش رقیب که چند سال پیش توسط مجمع هفتگی ایندیا تودی که به مناسبت مراسم با شکوه استقلال هند برگزار شد ، کسب نمود
در این رای گیری برای انتخاب بزرگترین شهروند هندی بعد از استقلال ،راج کاپور در میان دیگر شهروندان مشهور هندی که برندگان بالاترین جوایز کشوری ( بهارت رتنا ) از جمله جواهر لعل نهرو، ایندرا گاندی و مادر ترزا بودند،انتخاب شد.البته در این رای گیری مرحوم نهرو مقام نخست را کسب نمود ولی صرفآ قرار گرفتن نام راج کاپور در این فهرست برجسته خود دلیل بر مقام بسیار ویژه و تشخص وی میباشد.دومین رای گیری بین شش زوج ویژه از قهرمانان مرد و زن به خصوص محبوب ترین زوج افسانه ای در سینمای هند صورت گرفت.در این رای گیری راج کاپور به همراه نرگس قهرمان زن در شانزده (16) فیلم که عده ای از آنها توسط خود وی تولید شده بود، برنده قاطع شناخته شد
نخستین فیلمهای وی موجب گردید که راج کاپور به عنوان یکی از برجسته ترین شهروندان هندی از تاریخ استقلال هند و همچنین یک نابغه سینمایی آن کشور معرفی گردد. علاوه بر دیگر موارد ، محبوبیت با دوام و افسانه ای وی به همراه زوج هنری بی نظیر او یعنی نرگس تا پایان دوره فعال و سازنده وی ادامه داشت
این فیلمها به دلیل دارا بودن قصه های خارق العاده،آهنگ شیرین،موضوع و رفتار کاملا هندی در زمره فیلمهای برجسته به حساب میآمدندفیلم آگ (1948) نخستین فیلمی که وی تهیه و کارگردانی کرد و خود در سن 23سالگی با نرگس ,کامینی کوشال و نگار سلطان در آن بازی کرد، قدرت تصور و اعتماد بنفس جوانان کشور تازه استقلال یافته هند را به شدت افزایش داد و به آنان جرآت داد تا خود در مسایل گوناگون تصمیم بگیرند و ازدیگران دنباله روی ننمایند .خلوص نیت و کار هنری که در این فیلم به معرض نمایش گذاشته شد و همچنین موسیقی جذاب و بر انگیزنده ،آن حضار و تماشاگران را به طور ویژه ای تحت تا ثیر قرار داد
بدنبال فیلم آگ فیم برسات (باران) یک سال بعد به معرض نمایش گزارده شد .این فیلم نیز به دنبال نو آوری در آهنگ موزون و خوشنوا به ویژه صدای رسای لاتا منگشکر مناظر دیدنی و زیبا از کشمیر ، همچون آتشی غیر قابل کنترل سراسر کشور را فرا گرفت و استوار نامه راج کاپور را بعنوان پرچمدار جوانی برای نسل جوان هند مورد تایید قرار داد .موقعیت افسانه ای راج و نرگس در این فیلم موجب شکل گیری شعار تمام فیلمهای راج گردید
هنگام تولید این دو فیلم راج توجه شماری از افراد با ذوق و هنرمند از جمله دو آهنگساز به اسامی شنکر و جی کیشن ,دو شاعر به اسامی شیلندر و حسرت جیپوری , دو خواننده به اسامی موکش و لاتا , دو فیلمنامه نویس به اسامی ک.ای . عباس و وی. پی. ساته یک فیلمبردار به نام رادهو کرماکر یک کارگردان هنری به نام ام.آر. آچرکر و یک صدا بردار به نام علاالدین را به خود جلب نموده بود . کار این گروه در شمار زیادی از اثرات و کار های با شکوه هنری راج کاپور بازتاب مینماید
راج هنوز نوجوانی بیش نبود که تحت تاثیر پدر خود پریتویراج کاپور که در سینما وتیاترفعالیت داشت ، قرار گرفت .همانطورکه عادت همیشگی وی بود , پریتویراج در پایان هر نمایش مقداری پول جهت برخی اهداف پسندیده ی اجتماعی از تماشاچیان جمع آوری می کرد . راج نیز در این امر با خواندن سرودهایی در صحنه ی تیاتر به پدرش کمک می کرد و میزان پول جمع آوری شده بدین سان افزایش می یافت
از آنجایی که راج از یک طرف توسط عمل پدر خود متعهد به انجام امور اجتماعی می شد و از طرف دیگر برای دستیابی به یک هویت مشخص و بر جسته بدون استفاده از پدر قدرتمند و با نفوذ خود و برای اینکه تحت الشعاع محبوبیت پدر خود قرار نگیرد, لذا به عنوان یک مبتکر و انسانی خلاق به دنیای سینما وارد شد .راج این آرزو را در حقیقت از دوران کودکی در سر می پروراند
در سال 1951 راج فیلم آواره را تولید کرد که در آن نقش محوری قهرمان را بعد از فیلم (خانه به دوش )چارلی چاپلین طرح کرد و زیرکانه نقش فرعیات و موارد جانبی را در مقابل تمایل مراجعت به اصل نادبده گرفت . این فیلم نه تنها در هند یک موفقیت بزرگ بود ،و به عنوان بهترین فیلم سال شناخته شد بلکه در کشورهای جنوب آسیا ، چین و کشورهای شرق و میانه اروپا نیز یک فیلم موفق بود
موضوع جالب توجه اینکه در این فیلم که راج کاپور کارگردانی آن را به عهده داشت، پدرش نقشی را که دارای مقداری سایه منفی بود ایفا میکرد.همچنین پدربزرگ وی بشوارنات در نقش یک قاضی که ریاست مذاکرات دادگاهی که پریتویراج ، راج و نرگس در آن شرکت داشتند را اجرا کرد.البته راج فیلم خانه به دوش چاپلین را به شکل هندی آن ظاهر نمود و نوع متفاوتی از لباس .کلاه ،کفش ،طرز راه رفتن را در آن به کار گرفت
راج از این نقش فکاهی و جالب استفاده کرد تا بتواند توده ها و مردم کوچه و بازار را با مقداری بذله گویی سرگرم و مشغول بدارد و حس امید و ابتکار عمل را در آنها جهت ادامه زندگی و مقابله با نا برابریها و ناهنجاری های این دنیای بیوفا و دوچهره پرورش دهد
در جایی که قهرمان فیلم آواره یک جوان گمراه و نیمه باسواد بود،قهرمان فیلم آقای 420 یک جوان تحصیل کرده امین و بیکار بود و در فیلم در سرزمینی که گنگا جاری است ،او به عنوان یک آدم ساده لوح و در فیلم بیدار باش (برنده جایزه گراند پریکس در سال 1957 در کارلووی واری کشور چک ) او نقش یک جوان بیگناه و نادان و بی دست و پا را بازی میکرد
تمام این فیلمها اگر چه جنبه تفریحی و سرگرم کننده داشتند ولی یک پیام قاطع اجتماعی را نیز دارا بودند همچنین شاهکار موسیقی وی (اسم من دلقک 1970)که راج به منظور القا فلسفه خود نسبت به زندگی و عشق از طریق اصلاح نفس و بذله گویی مطرح نمود ، موفقیتی را برای وی به همراه نداشت.این امر موجب آزردگی خاطر وی گردید.اما استعداد سرشار و قاطعیت وی موجب شد که وی بتواند با رام تری گنگا میلی که در سال 1985 تولید کرد مجددآ تمام رکوردهای قبلی را پشت سر بگذارد
موسیقی موزون معیار تمام فیلمهای وی بود و سرود تمام فیلمهای وی حتی تا به امروز جذابیت خود را از دست نداده است زیرا موسیقی وی دارای آن عنصر همیشه بهاری است که زمان و عصر نمی شناسد
راج به عنوان بزرگترین ستاره سینمایی هند شناخته شده است. سرودهای وی برانگیزنده احساسات بود زیرا وی دارای استعداد سرشاری در نوآوری و ابتکار بود و میدانست چگونه تصنیفهای خود را با رقص هماهنگ کند
رنگ سفید طلسم هنری راج بود و تمام قهرمانان زن فیلمهای خود را با این رنگ آرایش میداد و بدینسان از آنان شخصیتهای برجسته سینمایی خلق میکرد.بسیاری از همکاران زن وی نیز ترجیح میدادند که لباسهای سفید رنگ بپوشند .از جمله لاتا منگشکر و سیمی گروال و همچنین همسر وی ، کریشنا
راج در زمینه های زیاد دیگری نیز پیشاهنگ بود. بخش زیادی از نخستین فیلمهای وی از جمله فیلم برسات با کشمیر به عنوان مناظر زیبای صحنه ،سنگام با لوکیشن های اروپایی و اسم من دلقک با بازیگران روسی و سیرک به خوبی فیلمبرداری شدند . راج فیلم اسم من دلقک را در حقیقت به عنوان هدیه متقابلی برای روسها که در میان آنان محبوبیت زیادی داشت و بسیاری از آنان نام او را با افتخار برای فرزندان خود انتخاب میکردند ،تولید و تهیه نمود
وی همچنین در معاملات و همکاریهایی که با تمام افراد انجام میداد روح برادری و صداقت از خود نشان میداد.شادی و نشاط در استودیوی آر . کی نشانه ویژه ای از این روابط دوستانه و برادری بود سالروز تولد وی فرصت دیگری از جشن و سرور بود که وی با دیگر همکاران خود از جمله با پایین ترین افرادی که برای او کار میکردند میگذراند
راج در حقیقت یک نابغه سینمایی چند جانبه بود . علاوه بر اینکه یک تهیه کننده ،کارگردان و هنرپیشه برجسته و موفقی بود ،وی دارای مهارتی بی نظیر در تمام بخشهای فیلم سازی نیز بود. او فیلمنامه آگ را به همراه رام آناند ساگر به رشته تحریر در آورد.او علاوه بر رسیدگی و تهیه ی تقریبا تمام فیلمهای خود، حتی داستان فیلم رام تری گنگا میلی را خود به تنهایی نوشت که بعد از اکران به عنوان پرفروشترین فیلم سال معرفی گردید و همچنین این فیلم یکی از پرفروشترین فیلمهای تاریخ سینمای هند نیز شناخته شد
اهدا جایزه دادا صاحب در سال 1988 برای آثار بسیار عالی وی شهرتی بی سابقه را برای راج نه تنها در هند و روسیه بلکه در چندین کشور دیگر که شمار زیادی جوایز و افتخارات را به وی اهدا نمودند ، به ارمغان آورد بنابر این او سفیرفرهنگی راستین هند در سراسر دنیا بود
جوایز راج کاپور در فیلم فیر
جایزه بهترین فیلم برای واکسی در سال 1953
جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم ( ناشی - ناوارد ) اناری در سال 1959
جایزه بهترین فیلم برای در سرزمینی که گنگا جاری است در سال 1961
جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم در سرزمینی که گنگا جاری است در سال 1961
جایزه بهترین کارگردان برای فیلم وصال ( سنگم ) در سال 1964
جایزه بهترین تدوین برای فیلم وصال ( سنگم ) در سال 1964
جایزه بهترین کارگردان برای فیلم اسم من دلقک در سال 1971
جایزه بهترین کارگردان برای فیلم پریم روگ ( بیماری عشق ) در سال 1982
جایزه بهترین تدوین برای فیلم پریم روگ ( بیماری عشق ) در سال 1982
جایزه بهترین کارگردان برای فیلم رام تری گنگا میلی در سال 1985
راج کاپور و فیلمهایش همچنین موفق به دریافت نه (9 ) جایزه از جشنواره ملی هند و بیش از سی (30) جایزه از دیگر جشنواره های داخلی و خارجی از جمله جشنواره کن فرانسه شده اند
نابغه ای همچون راج کاپور به راحتی در دنیای سینما یافت نمیشود .چنین هنرمندانی شاید در هر قرن فقط یک بار ظهور کنند که ما شاهد ظهور یکی از آنها در صد سال اول سینمای هند بوده ایم حال باید انتظار کشید تا ببینیم چه کسی جای او را در صد سال دوم سینما خواهد گرفت
راجندرا کومار میگوید: هیچکس راج کاپور دیگری نخواهد شد چون هیچکس نمیتواند راج کاپور دیگری بشود
راج کاپور در چهاردهم دسامبر سال 1924 در پیشاور به دنیا آمد و در پنج شنبه، دوم ژون سال 1988 در سن 64 سالگی درگذشت
