کامپیوترها برای سهولت و سرعت بخشیدن به زندگی انسان ها بوجود آمده اند، اما بعضی وقت ها آنقدر مشکلات بزرگی برای این وسایل آرامش ساز بوجود می آیند که فلسفه وجودیشان کاملاً زیر سوال می رود. وقتی کامپیوتر کند عمل می کند، بیشتر توصیه می شود که روی آن آنتی ویروس نصب کنید یا رم آن را ارتقاء دهید و یا حتی ویندوز را دوباره نصب کنید.
اما شما دقیقاً از دلیل این کندی خبر ندارید. مطالبی که در زیر می آید هم تصورات و فرضیه های غلط عامه کاربران در مورد علت عملکرد کند کامپیوتر را بازگو می کند و هم راه حل هایی برای بهبود و رفع این مشکل ارائه می کند. شما را به مطالعه این موارد دعوت می کنیم.
فرضیه اول:
نصب یک آنتی ویروس گران قیمت می تواند سرعت کامپیوترم را افزایش دهد
زمانی که کامپیوتر به کندی شروع به کار می کند و کاربر با پاپ آپ های فراوانی روبه رو می شود، بیشتر مردم فکر می کنند که این مشکل بخاطر یک ویروس یا بدافزار بوجود آمده است. معمولاً بعد از این نتیجه گیری، بیشتر کاربران تصمیم می گیرند یک آنتی ویروس جدید خریداری کنند. در بیشتر مواقع خیلی از این کاربران یک آنتی ویروس نصب شده بر روی سیستم خود دارند اما می خواهند با یک آنتی ویروس دیگر، قدرت دفاعی کامپیوتر خود را افزایش دهند. اما محافظت در مقابل بدافزارها آنقدرها هم که دیگران تصور می کنند کار مشکلی نیست.
چرا این فرضیه اشتباه است؟
اول از همه بیایید در مورد چرایی آلوده شدن کامپیوترتان صحبت کنیم. الفبای دفاع در برابر بدافزارها با «مرور امن وب» آغاز می شود. دانلود یک فایل مشکوک، کلیک روی پاپ آپ های اینترنتی و یا کلیک بر روی لینک های ناشناس که برای شما از طریق پست الکترونیک ارسال می شوند، خطر ویروسی شدن کامپیوتر شما را افزایش می دهند. اگر این کارهای پرخطر را انجام ندهید، به احتمال خیلی زیاد، کامپیوتر شما ویروسی نخواهد شد.حالا باید در مورد آنتی ویروس صحبت کرد. داشتن یک آنتی ویروس روی کامپیوتر بسیار مهم است اما مهم تر از آن داشتن یک آنتی ویروس خوب و بدردبخور است. از بروزبودن و قابل اطمینان بودن آن باید مطمئن باشید. اگر اینگونه باشد، پس کامپیوتر شما در امان خواهد بود.
بعد از آن باید توجه کرد که از چه آنتی ویروسی استفاده می کنید. بعضی نرم افزارها همچون نورتون یا مک آفی باعث کندی سیستم خواهند شد. در واقع استفاده از این نرم افزارها می تواند باعث کندی کامپیوتر شما باشد. برای مرتفع شدن این مشکل می توانید از نرم افزارهای دیگری همچون Microsoft Security Essentials که هم رایگان است و هم سبک، استفاده کنید. تازه با نصب این اپلیکیشن اگر در حال بارگذاری یک فایل مشکوک باشید، Microsoft Security Essentials به شما هشدار خواهد داد. در اینجا باید بگویم که ویندوز ۸ خود بصورت پیش فرض Windows Defender دارد، پس نیازی به نصب آنتی ویروس ندارند.توجه: هیچگاه بطور همزمان از دو نرم افزار آنتی ویروس روی یک سیستم استفاده نکنید.
استثنائات
یک آنتی ویروس خوب و سبک می تواند از شما در مقابل بدافزارها حفاظت کند اما نمی تواند از نصب «کرپ ورها» (Crapware) جلوگیری کند. کرپ ورها در اصل بدافزار نیست. این نرم افزارهای اضافی، اپلیکیشن هایی هستند که در هنگام نصب یک نرم افزار، به همراه آن نصب می شوند و سرعت کامپیوتر شما را کاهش می دهند. در آخر این مقاله بیشتر در مورد این افزارها صحبت خواهم کرد اما یک راه حل سریع را در اینجا برای شما ذکر می کنم: به کنترل پنل وارد شده و قسمت Add/Remove Programsرا باز کنید. برنامه هایی که نمی شناسید یا تولیدکننده های آنها برای شما ناشناسند را از روی کامپیوتر خود پاک کنید.
فرضیه دوم:
شما نیاز به یک رم و هارد دیسک با فضای بیشتر دارید
راه حل دومی که به ذهن مردم می رسد، مربوط به ارتقاء حافظه رم و دیسک سخت کامپیوتر می شود. بیشتر مردم فکر می کنند که رم و هارد بیشتر، سرعت عملکرد کامپیوتر را بیشتر می کند. اگر کامپیوتر شما قدیمی نباشد، آپگرید کردن و ارتقاء نرم افزاری هیچ دردی از شما دوا نمی کند.
چرا این فرضیه اشتباه است؟
نصب حافظه رم بیشتر به کامپیوتر شما قابلیت های بیشتری در مالتی تسکینگ (چندوظیفگی) می دهد. در غیر این صورت زمانی که از نرم افزارهایی که حافظه زیادی از رم را مصرف می کنند (همانند فتوشاپ) لازم است که شما فضای رم ۲ تا ۴ گیگابایت در اختیار داشته باشید. البته بسیاری از کامپیوترهای بروز از این میزان رم برخوردارند. این مسئله برای هارددیسک شما هم پابرجاست. اگر فضای آن لبریز و کاملاً پرشده، می توانید هارد دیسک خود را افزایش دهید در غیر این صورت اگر حتی فقط ۱۰ درصد حافظه سخت کامپیوتر شما خالی باشد نیاری به ارتقاء و افزایش آن نخواهد بود.
استثنائات
اگر کامپیوتر شما یک گیگابایت یا کمتر حافظه داشته باشد، رم آن را افزایش دهید. اگر کار شما طوری است که همزمان از چند نرم افزار استفاده می کنید، بهتر است رم کامپیوتر شما بین ۲ تا ۴ گیگابایت حافظه داشته باشد. بهتر است برای بهینه سازی استفاده از رم کامپیوتر، از نرم افزارهای نمایشگر بررسی وضعیت رم استفاده کنید.
ارتقاء سخت افزاری بیشتر به درد نرم افزارهایی همانند آنهایی که برای ویرایش ویدیو و یا عکس مورد استفاده قرار می گیرند، می خورد. اول از ۶۴ بیتی بودن ویندوز خود مطمئن شوید، پس از آن می توانید رم کامپیوتر خود را حتی تا ۸ گیگابایت افزایش دهید.
اگر می خواهید هارد درایو خود را ارتقاء دهید، بهتر است ارتقاء از نوع سرعتی و حجمی باشد. یعنی هارد درایو خود را به «حافظه حالت جامد» یا همان SSD تغییر دهید. در واقع این کار، بهترین ارتقائی خواهد بود که برای کامپیوترتان اعمال می کنید.
فرضیه سوم:
کامپیوتر شما کهنه و فرسوده شده است
بسیاری از مردم تصور می کنند که اجزای داخلی کامپیوتر، با گذشت زمان کند، کهنه و فرسوده می شوند. درست است که کامپیوتر شما تا ابد کار نمی کند اما سخت افزار آن تا روزی که از کار بیافتد همانند روز اول کار می کند.
توجه: با استفاده بیشتر شما از دستگاه، سرعت آن کند نمی شود.
چرا این فرضیه اشتباه است؟
دلیل کاهش سرعت کامپیوتر شما در طول زمان حتی اگر تعداد زیادی اپلیکیشن داشته باشید، به علت این است که نرم افزارها روزبه روز ویژگی هایشان افزایش می یابد و به قدرت بیشتری برای عملکرد بهتر و پرسرعت تر نیاز خواهند داشت. در حالت تئوری اگر شما یک نرم افزار را نصب کرده و هیچ وقت بروزرسانی نکنید، همه چیز مثل روز اول و با سرعت بالا کار خواهد کرد. اما این کار نه عملی خواهد بود و نه امن. چرا که سخت افزار کامپیوتر شما کهنه می شود اما شما متوجه آن نمی شوید. به جای آن، یک روز این کامپیوتر از کار می افتد. در واقع این از کارافتادگی ناگهانی به شما یادآوری می کند تا بصورت منظم از کامپیوتر خود پشتیبان گیری کنید.
بسیاری از شما مطمئناً به این مسئله اشاره خواهید کرد که در این موضوع یک استثناء وجود دارد و آن هارد درایو است. هارد درایوها هرچه پیرتر می شوند، کندتر می شوند. اگر این اتفاق برای کامپیوتر شما در حال رخ دادن است، حواستان را خوب جمع کنید، چرا که ممکن است فایل های مهم شما آسیب ببینند و یا کاملاً از بین بروند. شما می توانید همیشه هارددیسک خود را برای دیدن این که آیا بدسکتور دارد یا نه مورد بررسی قرار دهید. برای این کار وارد Command Prompt شده و این فرمان را اجرا کنید:
این کار باعث پیداشدن خطاهایی می شود که نمی توانند درست شوند، پس حتماً از کامپیوتر خود پشتیبان بگیرید و هارددرایو خود را آپگرید کنید. اگر این کارها را انجام ندهید، در آینده نزدیک با مشکل مواجه خواهید شد.
استثنائات
بعضی از دیسک های حالت جامد قدیمی هستند و می توانند در طول زمان کند شوند. اما دیگر قسمت های کامپیوتر شما با این مشکل روبه رو نخواهند شد.
فرضیه چهارم:
شما باید سیستم عامل کامپیوترتان را دوباره نصب کنید
چه چیزی باعث کُند شدن کامپیوترتان شده است؟
نصب کامل و درست یک سیستم عامل می تواند باعث سرعت و افزایش بهره وری کامپیوتر شود اما این کاری نیست که شما باید انجام دهید. همانطور که در بالا گفتم، کامپیوتر شما با نصب و استفاده از نرم افزارهای جدید و پرقدرت تر کند می شود. اگر زمانی احساس کردید که باید سیستم عامل کامپیوتر تعویض شود، بخاطر این است که برنامه های غیرکاربردی و بدردنخور نصب کرده اید و ویندوز یا OS X را با کُندی مواجه کرده ید.
چرا این فرضیه اشتباه است؟
نصب دوباره یک سیستم عامل باعث افزایش سرعت کامپیوتر می شود، چراکه تمام پلاگین ها و اپلیکیشن ها و دیگر ابزارهایی را که نصب کرده بودید، از روی کامپیوتر شما حذف می شوند. با این کار کامپیوتر سریعتر از گذشته به کار خود ادامه خواهد داد، اما تا زمانی که همان برنامه های غیرکاربردی را دوباره نصب نکنید! به جای نصب دوباره هرچند وقت یکبار به برنامه هایی که نصب می کنید، دقت کنید و تعداد آنها را به حداقل برسانید. توجه بیشتری هم به پلاگین های ویندوز اکسپلورر، آنتی ویروس سیستم و دیگر برنامه هایی که در زمینه فعال هستند داشته باشید.
استثنائات
اگر کامپیوتر جدیدی خریداری کردید که نرم افزارهای نصب شده پیش فرض زیادی دارد، نصب یک سیستم عامل جدید می تواند کمک بزرگی باشد. البته با پاک کردن آن نرم افزارها هم می توانید از فکر نصب یک سیستم عامل جدید بیرون بیایید.
فرضیه پنجم:
باید کامپیوتر من دفراگمنت شود یا رجیستری آن پاکسازی شود یا ...
چه چیزی باعث کُند شدن کامپیوترتان شده است؟
مطمئناً شما از کارهایی که به عنوان «نگهداری از کامپیوتر» از آنها یاد می شوند، با خبر هستید. انجام این امور باعث افزایش سرعت کامپیوترهایی که لبریز از اطلاعات و نرم افزارهای مختلف هستند می تواند کارساز باشد.
در زیر به تعدادی از این امور محدود اشاره می کنیم:
دفراگمنت کردن (یکپارچه سازی): ویندوز های ویستا، ۷، ۸ و سیستم عامل مک بصورت خودکار هارد درایو کامپیوتر را دفراگ می کند. اما اگر هنوز از ویندوز ایکس پی استفاده می کنید، باید این کار را دستی انجام دهید.
پاک کردن رجیستری: زمانی که برنامه ای را از روی کامپیوتر خذف می کنید، در بیشتر مواقع آنها اطلاعاتی را روی رجیستری کامپیوتر بر جای خواهند گذاشت. این اطلاعات ممکن است که کارایی نداشته باشند اما سرعت کامپیوتر شما را کند نمی کنند. استفاده از برنامه هایی که برای پاک کردن رجیستری مورد استفاده قرار می گیرند، تاحدی خطرناک است پس بهتر است از آنها دور بمانید و کاری با رجیستری نداشته باشید.
پاک کردن پریفچینگ (Prefetching) یا واکشی اولیه ویندوز: پریفچ یا واکشی، ویژگی است در سیستم عامل ویندوز که برای شروع سریعتر نرم افزارها و اپلیکیشن ها مورد استفاده قرار می گیرد. من نمی دانم چرا بعضی ها فکر می کنند پاک کردن پریفچ ویندوز باعث افزایش سرعت کامپیوتر می شود اما باید بگویم نه تنها این کار هیچ کمکی به سیستم شما نمی کند، بلکه باعث کندی و حتی بروز مشکل های جدید در آن می شود.
غیر فعال کردن حالت ویندوز ریستور (بازگرداندن سیستم) یا از کار انداختن دیگر سرویس های ویندوز: ممکن است ویندوز بعضی سرویس ها که شما نیاز نداشته باشید را اجرا کند اما غیرفعال کردن آنها کمکی به افزایش سرعت کامپیوتر نمی کند. درحقیقت اگر شما سرویسی را قطع کنید ممکن است با مشکل روبه رو شوید.
خوب! پس چگونه می توان یک کامپیوتر کند را نجات داد؟
ما تا اینجا سعی کردیم به شما بگوییم که چه کارهایی را انجام ندهید اما خوب هنوز کامپیوتر شما کند است و شما راه حل هستید. در این جا به شما چند راه را نشان می دهیم:
از اجرای چند اپلیکیشن بطور همزمان خودداری کنید:
نگاهی به نوارمنوی سیستم بیاندازید. اگر بیشتر از چند آیکون مختصر در آن مشاهده کردید، باید بدانید که نباید اینطور باشد و ممکن است در این حالت کامپیوتر شما عملکرد کندی از خود نشان دهد. اگر برنامه ای بدون خواست شما فعال می شود، آن را از استارت آپ حذف کنید.
اگر نمی دانید بعضی از این آیکون ها به چه منظور فعال هستند، باید از مفید بودن و یا غیر مفید بودن برای کار خود از آنها مطمئن شوید. اگر بدرد کارتان می خورد، آن را نگه دارید. در غیر اینصورت بهتر است پاک شود.
از نصب برنامه های اضافی خودداری کنید:
بعضی اوقات یک اپلیکیشن ساده می تواند تمام کامپیوتر را در حالت توقف و ایستایی نگه دارد. این ممکن است بخاطر اجرای سرویس های غیر ضروری در زمینه کامپیوتر باشد که خود را به ویندوز اکسپلورر متصل می کنند و موجب کاهش سرعت و کارایی کامپیوتر شما می گردند. یادتان باشد قرار نیست همه اپلیکیشن های دنیا را در کامپیوتر خود نصب کنید. در ضمن یاد بگیرید به پیشنهادات سایت ها و سرویس های مختلف مبنی بر نصب برنامه ها و نوار ابزارهای مرورگر نه بگویید.
اگر به یک اپلیکیشن مشکوک هستید، از خودتان بپرسید:
آیا کامپیوتر من زمانی که اپلیکیشن بسته باشد بهتر کار می کند؟ اگر اینطور است پس باید آن را پاک کنید. برای روشن شدن بیشتر این مسئله یک مثال برای شما می آورم. من شخصاً آیتونز را یک برنامه اضافی می دانم چرا که خود را در هر جایی قرار می دهد و در زمان اجرا باعث کندی زیاد سیستم می شود. اگر واقعاً آنقدر این نرم افزار را دوست دارید که زندگی بدون آن برای شما محال خواهد بود، پس بهتر از یک پلیر بهتر و سبک تر استفاده کنید و زمانی آیتونز را فعال کنید که بخواهید دستگاهتان را با کامپیوتر همگام یا اصطلاحاً «سینک» (Sync) کنید.
از پُر کردن نرم افزارها با اطلاعات زیاد خودداری کنید:
هرچه بیشتر روی یک نرم افزار فشار بیاورید، مطمئناً کُندتر عمل خواهد کرد. پخش کننده موسیقی سیستم هرچه قطعات آهنگ بیشتری داشته باشد، کندتر عمل می کند. پس حتماً موزیک هایی که لازم ندارید را حذف کنید. همچنین مرورگر شما هرچه پلاگین و افزونه های بیشتری داشته باشد، آرام تر کار می کند. پس بهتر است افزونه های اضافی را پاک کنید. هرچه فشار کمتری بر اپلیکیشن ها وارد کنید، آنها سریعتر کار می کنند.
بطور منظم سیستم را مورد ارزیابی قرار داده و امور مربوط به نگهداری را انجام دهید: هرچند وقت یکبار بطور منظم امور مربوط به نگهداری همچون بروزرسانی نرم افزارها، پاک کردن فایل های موقت (Temporary Files) و پاک کردن برنامه های اضافی را انجام دهید.مسلماً این موارد زمانی بدرد می خورند که شما درحال استفاده از یک کامپیوتر جدید باشید. اگر شما بخواهید جدیدترین نسخه فوتوشاپ را روی یک کامپیوتر قدیمی با قدمت ۱۰ سال اجرا کنید، مطمئناً موفق نخواهید شد. حتی اگر اجرا هم شود، نمی توان برای عملکرد سریع آن کاری انجام داد. اما سوای کامپیوترهای قدیمی و یا سیستم هایی که در شرایط ویژه هستند، باید قادر باشید از هر کامپیوتری بیشترین استفاده را کنید و با مراقبت از آن، از سرعت بیشتر آن لذت ببرید.
