عمليات نصر 7
عمليات نصر 7 چهاردهم مرداد 1366 در منطقه عمومی استان سلیمانیه کردستان عراق با هدف انسداد معبر ضد انقلاب در غرب کشور و تصرف ارتفاع مهم دوپازا انجام شد.
**
تابستان سال 1366 با درگيري محدود ايران و آمريكا در خليج فارس همراه بود. از طرفي زمان انجام عمليات در غرب كشور فرماندهان را بر آن داشت كه حركتي را به سوي غرب آغاز كنند. طي اين مدت عمليات هاي نصر 4، 5 و 7 در جبهه شمالي به اجرا درآمد كه با آزادسازي بلنديهاي مهي از خاك عراق همراه بود.
عمليات نصر 7 در تاريخ 14 مرداد 1366 با رمز ‹‹يا فاطمه الزهرا (س)›› در منطقه عمومي ‹‹سليمانيه›› عراق به اجرا درآمد.
اين عمليات كه به تصرف ارتفاع مهم ‹‹دوپازا›› و انسداد معبر ضد انقلاب درغرب كشور همراه بود. شامل منطقه اي به وسعت 30 كيلومتر مربع مي شد. تهاجم وسيع نيروهاي خودي سبب گرديد كه علي رغم هوشيري نسبي دشمن كليه اهداف عمليات در مرحله نخست به دست آيد.
مرحله دوم آن نيز پس از اجراي آتش توپخانه روي مواضع دشمن از دو محور آغاز شد. نيروهاي ايراني پس از سه ساعت درگيري اولين قله از بلندي هاي ‹‹بلفت›› را به تصرف درآورده و جاده آسفالت سردشت- قلعه ديزه و پاسگاه مرزي بلفت را در دست خود گرفتند.
در اين عمليات 4 فروند چرخبال، ده ها قبضه خمپاره انداز، 10 دستگاه تانك و نفربر. 50 دستگاه خودرو و مقداري زيادي سلاح سبك و نيمه سنگين دشمن منهدم شد. 1 تيپ و 7 گردان عراق از بين رفت و كشته و زخمي ها و اسراي عراق به 1285 نفر رسيد.
**
حضور دشمن روی ارتفاعات منطقه سردشت – به ویژه ارتفاع دوپازا – نه تنها استقرار نیروهای خودی را در منطقه با مشكلات زیادی مواجه می كرد، بلكه با زیرپوشش قرار دادن عناصر ضد انقلاب، تردد آنها را نیز تسهیل می نمود. بر همین اساس، انجام عملیات به منظور رفع این معضل در دستور كار فرماندهی سپاه پاسداران قرار گرفت.
اهداف عملیات
- خارج كردن منطقه عمومی سردشت از دید و تیر دشمن.
- ایجاد خط مناسب پدافندی در نوار مرزی .
- زیر دید و تیر قرار دادن شهر قلعه دیزه عراق.
- مهار تردد عناصر ضد انقلاب در محور سردشت.
موقعیت منطقه
سلسله ارتفاعات دوپازا (2791)، كه از بلندترین ارتفاعات منطقه محسوب می شود، در 13 كیلومتری جنوب سردشت و در نوار مرزی واقع است. این ارتفاعات از شمال به دو ارتفاعاسپیدان وبفلت؛ از جنوب به ارتفاعاتلك لك، شهید زین الدین،فرفری وكله قندی؛ از شرق به كوه هایرستم آلیان و كانی رش و از غرب به دشت و شهرقلعه دیزه عراق محدود می شود.
استعداد دشمن
مسئولیت پدافند از این منطقه بر عهده تیپ 97 پیاده از لشكر 24 عراق بود كه بعد از عملیات نصر 5، این تیپ با چند گردان از تیپ های 81 و 18 پیاده و نیز گردان 49 تانك – كه در احتیاط لشكر 24 بود – تقویت شد.
با شروع عملیات، یگان های زیر نیز وارد منطقه عملیات گردیدند:
- تیپ های 71، 29، 78، 505 و 439 پیاده.
- تیپ 17 زرهی.
- یك گردان كماندویی از سپاه یكم.
- دو گردان كماندویی از سپاه پنجم.
- یك گردان كماندویی از سپاه 24.
- یك گروهان كماندویی از سپاه 28.
هم چنین، توپخانه دشمن به استعداد حدود شش گردان بود.
سازمان رزم خودی
قرارگاه قدس:
- لشكر 27 محمد رسول الله (ص) به استعداد 5 گردان.
- لشكر31 عاشورا به استعداد 3 گردان.
- تیپ مستقل 18 الغدیر به استعداد 2 گردان.
- تیپ مستقل 29 نبی اكرم(ص) به استعداد 3 گردان.
هم چنین، هفت گردان توپخانه از سپاه و دو گردان توپخانه از ارتش تحت امر قرارگاه قدس بودند.
طرح عملیات
عملیات می بایست در حدفاصل ارتفاعاتدوپازا وتپه شاه مراد و در دو مرحله انجام شود. در مرحله اول، تصرف ارتفاعاتدوپازا و یال های آن، تپهشاه مراد و یال ارتفاعاتبلفت – واقع در خاك ایران – مورد تأكید قرار گرفت. در مرحله دوم نیز تصرف ارتفاعاتبلفت – واقع در خاك عراق – در دستور كار بود. هم چنین، نیروها می بایست از سه محور زیر وارد عمل شوند:
محور 1: شمال تپهشاه مراد.
محور 2: از قله اصلیدوپازا به سمت جنوب.
محور 3: از سمت راست قلهدوپازا تایال بلفت خودی در شمالدوپازا.
شرح عملیات
ساعت 24 روز 13/5/1366 یگان های عملیاتی از خط پدافندی خودی حركت كرده و بر اساس طرح مانور می بایست رأس ساعت 2 بامداد درگیری را آغاز نمایند. در ساعت مقرر، به علت پرتاب منور و نیز تیراندازی دشمن درون شیارها هیچ یك از یگان ها برای شروع درگیری آماده نبودند. این وضعیت ادامه داشت تا این كه در ساعت 30: 2 عملیات با رمز مبارك «یا زهرا(س)» در محور 3 آغاز شد. پنج دقیقه بعد نیروهای دو محور دیگر نیز با دشمن درگیر شدند.
در حالی كه نیروهای دشمن پس از اندك مقاومتی عقب نشینی می كردند، قوای خودی با موفقیت در سراسر خط به پیش می رفتند. در این میان، نیروهای محور3 ، ساعت 50: 2 هنوز نتوانسته بودند ارتفاع سمت راست قله اصلی را كه نقطه الحاق آنها با نیروهای محور 2 بود، تصرف كنند. نیروهای محور 1 نیز قسمت عمده ای از اهداف خود را تصرف كرده و در حال پاكسازی بودند.
در ساعت 40: 3 با تصرف ارتفاعات سمت راستقله دوپازا، الحاق محورهای 2 و 3 انجام شد. این در حالی است كه دشمن روی سه ارتفاع دیگر محور 3 همچنان در حال مقاومت بود. حدود ساعت 6 یكی از ارتفاعات مذكور (چهارمین ارتفاع در منتهی الیه شمال دوپازا) توسط نیروهای محور 3 تسخیر شد. در همین زمان، قوای محور 1 نیز مابقی اهداف خود را تأمین كرده و سپس روییال دوپازامستقر گردیدند.
در ساعت 8 نیروهای محور 2 ضمن درگیری شدید با دشمن، ارتفاع پشت قله اصلی را به تصرف در آوردند. نیروهای محور 3 نیز توانستند اهداف باقی مانده در جناح راست دوپازا و روی یال بلفت خودی را تأمین كنند. به این ترتیب، مرحله اول عملیات با موفقیت به پایان می رسد و یگان ها با استقرار روی ارتفاعات به تحكیم مواضع خود می پردازند.
در ساعت 10 صبح، نیروهای دشمن پس از اجرای آتش سنگین توپخانه، با حمایت تانك ها و هلی كوپترهای خود پاتك كرده و با نیروهای خودی در محورهای 1 و 3 درگیر می شود و نهایتاً در ساعت 11 ضمن تحمل تلفات عقب نشینی می كنند.
از ساعت 16 مقدمات مرحله دوم آغاز می گردد. در این ساعت، ابتدا روی مواضع دشمن اجرای آتش می شود، سپس در ساعت 18 نیروهای پیاده به صورت آتش و حركت از دو محور جاده و یالبلفت به سمت دشمن حمله ور می شوند. نیروهای عراقی كه تا این زمان زیر آتش پرحجم خودی متحمل تلفات زیادی شده بودند، پس از مقاومت اندكی تسلیم شدند. به این ترتیب، در اولین ساعات درگیری قله اول بلفت سقوط می كند. ساعتی بعد، پس از اجرای آتش سنگین روی قله اصلیبلفت، نیروهای پیاده پیشروی كرده و ضمن درگیری با دشمن به تدریج منطقه را آزاد می كنند. دشمن كه می دانست با از دست دادن ارتفاعبلفت می بایست خط پدافندی اش را در فاصله دورتری تشكیل دهد، سعی می كرد با اعزام نیروهای احتیاط، پیشروی نیروی مقابل را متوقف كند.
پس از ساعت ها درگیری، نیروهای خودی موفق شدند تا صبح روز بعد آخرین قلهبلفت را فتح كرده و آن را پاكسازی كنند. به این ترتیب، مرحله دوم عملیات نیز با موفقیت به پایان می رسد.
با توجه به اهمیت این منطقه، دشمن طی ده شبانه روز با پاتك های سنگی خود كوشید تا مناطق متصرف را بازپس گیرد، لیكن تنها موفق شد در نهمین پاتك، كه در نزدیك های صبح روز 23/5/66 انجام شد، قله اصلیبلفت را تصرف كرده و تا نیمه این ارتفاع پیش رود.
با اقدام به موقع و سریع فرماندهی عملیات جهت تمركز آتش روی قله اصلی، دشمن در ساعت 40: 7 با تحمل تلفاتی از این قله عقب نشست. در ساعت 10: 10 مجدداً دشمن با سازماندهی و تقویت سریع نیروهای خودی و با حمایت آتش توپخانه و پشتیبانی چندین هلی كوپتر به قله اصلیبلفت یورش برده و برای دومین بار در این روز قله مذكور را تصرف كرد. از ساعت 11 الی 30: 11 آتش متمركز خود را روی این قله ریخته و سپس نیروهای پیاده جهت بازپس گیری مجدد قله وارد عمل شدند و در نتیجه، بار دیگر قله اصلی بلفت از تصرف دشمن خارج شد.
نیروهای عراقی همچنان به تلاش خود برای دستیابی به این قله ادامه دادند، به طوری كه در ساعات بعد قله مذكور در چندین بار مورد هجوم آنها قرار گرفت. بر همین اساس و به منظور جلوگیری از وارد آمدن تلفات به قوای خودی و نیز دستیابی به خط پدافندی مطمئن فرمان عقب نشینی از قله مذكور صادر می شود.
نتایج عملیات
- تصرف سلسله ارتفاعات دوپازا.
- قطع دید وتیررسی دشمن از منطقه عقبه خودی و متقابلاً در دید و تیررس قرار گرفتن عقبه دشمن.
- دستیابی به میدانی وسیع جهت ادامه عملیات.
- به اسارت درآوردن 259 نفر و كشته و زخمی شدن حدود 7000 نفر از دشمن.
- انهدام 9 انبار مهمات.
- انهدام 10 تانك و چند عراده توپ.
- انهدام 14 خودرو.
وارد آوردن 50 تا 60 درصد خسارت به یگان های دشمن:
- تیپ 81 پیاده با 4 گردان.
- گردان 2 از تیپ 18 (این گردان تحت امر تیپ 97 بود).
- تیپ 97 با 4 گردان.
- تیپ 29 پیاده.
- گردان كماندویی از لشكر24.
نگاهي دیگر به عمليات نصر 7
در خرداد ماه سال 1366، همزمان با انجام عمليات نصر 4 در محور ماووت، نيروي زميني سپاه پاسداران، به قرارگاه قدس ماموريت داد تا عمليات نصر 7 را در منطقه عمومي سردشت و بر روي ارتفاعات جنگلي باني گدار، منافقين (نامگذاري ارتفاع به وسيله سازمان رزم خودي انجام شده) و چهارقلو با هدف مسدود کردن تنگه و رسيدن به رودخانه گلاس، انجام دهد. براي اين منظور، لشکرهاي 27 حضرت رسول(ص) و 7 ولي عصر(عج) در نظر گرفته شدند. اما بررسي منطقه از جنبه عملياتي، روشن ساخت که اين يگانها براي انجام عمليات کافي نيستند و به توان بيشتري نياز است از اين رو، منطقه عملياتي محدودتر شد و ارتفاعات فرفري و کله قندي در جنوب ارتفاعات دوپازا براي انجام يک تک محدود انتخاب شدند تا زمينه براي عمليات بعدي فراهم شود.
پس از عمليات نصر 5، لشکر 27 رسول(ص) سپاه پاسداران در خط پدافندي عمليات نصر 5 مستقر شد تا به کمک تيپ 18 الغدير در منطقه پدافند کند. لشکر 27 حضرت رسول(ص)، سپس عمليات بر روي ارتفاع دوپازا را به قرار گاه قدس پيشنهاد کرد، که با آن موافقت شد. و بدين ترتيب، عمليات نصر 7 در دستور کار قرار گرفت.
هدف عمليات
مهمترين هدفهاي تاکتيکي اين عمليات عبارت بودند از: 1- خارج کردن منطقه عمومي سردشت از ديد و تير دشمن ودر نتيجه، قطع آتش موثر دشمن روي منطقه، 2- ايجاد خط پدافندي مناسب در طول مرز، 3- به دست آوردن جا پاي مناسب براي انجام عملياتهاي بعدي.
موقعيت منطقه
ارتفاع دوپازا (2791 متر) به عنوان بلندترين ارتفاع منطقه در امتداد سلسله ارتفاعات دوپازا در 13 کيلومتري غرب سردشت در خط نوار مرزي قرار دارد. دوپازا از شمال به دو ارتفاع اسپيدان و بلفت، از جنوب به ارتفاعات لک لک، شهيد زين الدين، کله قندي و فرفري محدود مي شود و از شرق به کوههاي رستم آليان و کاني رش و در غرب به دشت قلعه ديزه و شهر قلعه ديزه عراق منتهي مي شود.
وضعيت دشمن
منطقه عملياتي در قلمرو سپاه يکم ارتش عراق قرار داشت در آن منطقه، لشکر24، گردان 49 زرهي با 30 تانک و شش گردان توپخانه، مستقر بودند علاوه بر اين ، چهارگردان به عنوان احتياط منطقه وظيفه داشتند، از يگانهاي درخط پشتيباني کنند.
به دليل اهميت ارتفاعات دوپازا و نقش آن در تسلط بر منطقه دور تا دور ارتفاعات کانالي به عرض 50 سانتي متر و به ارتفاع دو متر حفر شده بود. افزون بر اين، استفاده از استحکامات شامل سيم خاردار، مين و برخي مواضع ديگر خط پدافندي دشمن را بيشتر تقويت کرده بود.
به ويژه پس از عمليات نصر که حساسيت بيشتر دشن را در پي داشت، لشکر 24 تلاش مي کرد، از تحرکات خودي در اين محور و هدفهاي آن آگاهي يابد، از اين رو نسبت به تک خودي حساسيت داشت و به همين دليل خط دشمن با دو گروهان و جابه جايي تيپ 81 با تيپ 114 و برخي اقدامات ديگر، تقويت شد.
شرح عمليات
در 14 مرداد 1366، در ساعت 30:2 بامداد، عمليات نصر 7 آغاز شد و تا صبح، سلسله ارتفاعات دوپازا، يال ارتفاعات بلفت، ارتفاع صخره اي و يال ارتفاع دوپازا به تصرف نيروهاي خودي درآمد. دشمن با مشاهده عزم رزمندگان، پس از کمي مقاومت، اقدام به عقب نشيني کرد. تنها در دو نقطه دشمن مقاومت بيشتري از خود نشان داد که درهم شکسته شد. ارتفاع پشت قله اصلي در محدوده لشکر 27 حضرت رسول(ص) و چهارمين ارتفاع واقعي در منتهي اليه شمالي دوپازا در محور لشکر 31 عاشورا.
مسئله قابل ملاحظه در اين عمليات تلفات بسيار اندک نيروهاي خودي در حين حمله به دشمن بود، به گونه اي که لشکر 27 حضرت رسول(ص) تا صبح عمليات، تنها يک شهيد داشت . اين مسئله نشان دهنده غافل گير شدن دشمن بود. از حدود ساعت 10 صبح، دشمن، در چند محور اقدام به پاتک کرد که سرکوب شد. در اين ميان آتش و تعرض دشمن به جناح چپ بيشتر جلب توجه مي کرد، از اين رو فرمانده قرارگاه قدس به تيپ 33 المهدي دستور داد، وارد منطقه شده و درکنار تيپ 18 الغدير قرار گيرد.
براساس طرح مانور، تيپ 29 نبي اکرم(ص) ، در شب دوم، مرحله دوم عمليات را به منظور تصرف ارتفاع بلفت آغاز کرد و در همان ساعات نخست درگيري موفق شد قله اصلي اين ارتفاع را آزاد کند . پس از اين، جنگ براي تصرف ساير مواضع دشمن در ارتفاع، ادامه يافت و با کمک آتش پشتيباني، پيشروي هاي بعدي صورت گرفت و تا صبح، ارتفاع بلفت به طور کامل تصرف شد. صبح روز اول و روزهاي بعد (تا 23 مرداد 1366) دشمن ده بار به ارتفاع بلفت حمله کرد اما تمام آنها با مقاومت رزمندگان اسلام، درهم شکسته شد و منطقه تصرف شده تثبيت شد.
نتايج
دراين عمليات تمام هدفهاي مورد نظر تصرف شد و دشمن پس از 9 روز تلاش و حمله به مواضع تصرف شده، نتوانست موفقيتي به دست آورد.
در اين عمليات 250 تن از نيروي دشمن به اسارت درآمدند و براساس اطلاعات به دست آمده ا ز آنها، کليه يگان هاي دشمن که در منطقه حضور داشتند، 50 تا 60 درصد متحمل تلفات شده بودند. در سه روز نخست عمليات (14 تا 16 مرداد 1366) از نيروهاي خودي، 733 تن مجروح و 175 تن به شهادت رسيدند.
خلاصه گزارش عملیات
نام عملیات : نصر 7 زمان اجرا :14/5/1366
تلفات دشمن ( کشته ، مجروح ، اسیر ) : 1285
رمز عملیات : یا فاطمه زهرا (س)
مکان اجرا : منطقه عمومی استان سلیمانیه کردستان عراق – محور شمالی جنگ
ارگانهای عمل کننده : رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
اهداف عملیات : انسداد معبر ضد انقلاب در غرب کشور و تصرف ارتفاع مهم دوپازا
نقشه عملیات
