با توجه به گسترش روز افزون شبکه‌های اجتماعی موبایلی (ایرانی یا غیر ایرانی)، بد نیست به چند نکته در خصوص این شبکه‌ها اشاره شود.
اغلب نقدهایی که در مورد شبکه‌های اجتماعی موبایلی منتشر می‌شود به آسیب‌های فرهنگی و … اشاره می‌شود اما در این مطلب قصد داریم از زوایه‌ای متفاوت این شبکه‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.
۱) بایگانی
امروز ساده‌ترین وبلاگ‌ها هم بخشی به نام بایگانی دارند و کاربران به راحتی می‌توانند مطالب مثلا اسفندماه سال ۱۳۹۱ را مشاهده کنند.
در حالی که در شبکه‌های موبایلی اصلا چنین امکانی وجود ندارد و در کانال یا گروه حتی مرور پیام‌های یک هفته قبل نیز مشکل است.
۲) جستجو:
مطالبی که در سایت‌ها و وبلاگ‌ها منتشر می‌شود از طریق موتورهای جستجو قابل پیدا کردن است اما مطالب شبکه‌های اجتماعی موبایلی این امکان را ندارند.
همچنین امکان جستجو در کل آن شبکه نیز وجود ندارد و فقط امکان جستجو در یک کانال یا گروه وجود دارد نه کل آن.
۳) آدرس نداشتن هر مطلب:
نکته دیگر این است که مطالبی که در این شبکه‌ها منتشر می‌شود قابلیت ارجاع دادن ندارد. یعنی هر مطلب یا پیام، یک آدرس مشخص ندارد.
(البته این اشکال اخیرا در کانال‌های تلگرام برطرف شده است اما همچنان در سایر موارد باقی است.)
۴) دسته بندی
مطالب در سایت‌ها و وبلاگ‌ها قابلیت دسته‌بندی دارد و کاربر با ورود به آن مستقیما می‌تواند سراغ موضوع مورد نظر برود در حالی که شبکه‌های اجتماعی این قابلیت را ندارند.
۵) مطالب در سرورهای مختلف ذخیره نمی‌شود
شما اگر یک مطلب مشخص را در اینترنت جستجو کنید متوجه خواهید شد که یک مطلب، عکس یا کلیپ در سایت‌های مختلفی بازنشر شده است و این یعنی در سرورهای مختلفی ذخیره شده است.
شاید با خود بگویید در شبکه‌های اجتماعی نیز همین گونه است و یک مطلب در گروه‌ها و کانال‌های مختلف بازنشر می‌شود اما باید توجه داشت درست است که یک مطلب یا کلیپ در کانال‌ها یا گروه‌های مختلف بازنشر می‌شود اما به این معنی نیست که در سرورهای مختلف ذخیره شده است بلکه همه در سرورهای همان شبکه ذخیره شده است.
فرض کنید به هر دلیلی سرورهای آن شبکه، خاموش شود یا از کار بیفتد، هیچ کدام از آن مطالب در دسترس نخواهند بود.
۶) هزینه‌ها از کجا تأمین می‌شود؟
فرض کنید امروز شما می‌خواهید یک سایت ایجاد کنید اولین کار این است که باید از یک شرکت ارائه دهنده خدمات میزبانی سایت، یک هاست با توجه به نیازتان خریداری کنید.
همین الان عبارت «هاست» را جستجو کنید و چند سایت که این خدمات را ارائه میدهند ملاحظه فرمائید و قیمت سرویس‌های مختلف آن را بررسی کنید.
آمار نشان می‌دهد تلگرام ۱۰۰ میلیون کاربر دارد. اگر هر کاربر، هفته‌ای یک پیام یک مگابایتی هم رد و بدل کنند، در روز به چه فضایی نیاز است؟
اگر یک حساب سرانگشتی انجام دهیم حداقل هر هفته به ۱۰۰ ترابایت فضا نیاز دارد.
حال سؤال اینجاست نرم افزاری که کاملا رایگان می‌باشد چگونه این هزینه را تأمین می‌کند؟
۷) عدم تعامل با کاربر در کانال ها بر خلاف فلسفه شبکه‌های اجتماعی:
یکی از مهمترین فلسفه شبکه‌های اجتماعی تعامل کاربر بود. و شاید مهمترین دلیل استقبال از شبکه‌های اجتماعی همین ویژگی بود.
اما سؤال اینجاست که در فضای کانال چه تعاملی بین کاربران وجود دارد؟
شبکه‌ی اجتماعی که مبنای آن بر تعامل بود به ضدِ خود تبدیل شده است!
۸) مطالب کوتاه و سطحی شدن افراد:
اگر دقت کرده باشید محبوب‌ترین کانال‌ها خبری آنهایی هستند که خبرهای کوتاه سه چهار خطی منتشر می‌کنند.
این مسئله در دراز مدت موجب سطحی شدن افراد می‌شود یعنی اصولا افراد اهل خواندن تحلیل یک خبر نیستند بلکه فقط خود خبر را دریافت می‌کنند.
یعنی افراد در این فضا حداکثر از یک «اتفاق» فقط «اطلاع» دارند و هیچ تحلیلی نسبت به آن ندارند. و اصولا افراد در این فضا اگر یک مطلب طولانی یا تحلیل بلند ببینند، رد می‌شوند و نمی‌خوانند. و این موجب می‌شود افراد سطحی بار بیایند و نسبت به مسائل عمیق فکر نکنند.
کاربران پس از مدتی حضور در این شبکه‌ها دچا مسئله‌ای تحت عنوان «انباشت اطلاعات» می‌شوند که نه از درست بودن آن اطمینان دارند و نه تحلیلی نسبت به آن دارند.
کاربرد در نهایت دچار یک روزمرگی و سطحی نگری می‌شود به طوری که اگر دو روز به کانال یا گروهی که در آن عضو است سر نزدند و پیام‌ها را چک نکند دچار اضطراب می‌شود و احساس می‌کند چیزی کم دارد و از دنیا عقب است و اطلاعتش کم شده است!
در این شبکه‌ها مطالب، مصرف روزانه یا حداکثر هفتگی دارند.
۹) عدم امکان ذخیره کردن در فضایی دیگر مثل کامپیوتر:
مطالب یک سایت یا وبلاگ قابلیت ذخیره سازی روی رایانه شخصی را دارند یعنی هم خود صفحه و هم عکس‌ها و کلیپ‌‌های آنها قابلیت دریافت و ذخیره سازی روی رایانه را دارد.
اما به علت کمبود فضا روی تلفن‌های همراه، پیام‌ها ذخیره نمی‌شوند و بعد از پاک کردن نرم افزار همه اطلاعات آن نیز پاک خواهد شد.
۱۰) عدم امکان استفاده برای موارد آموزشی:
اگر یک آماری از کانال‌ها یا گروه‌های مختلف در این شبکه‌ها منتشر شود متوجه می‌شوید که کاربرد غالب این شبکه‌ها سرگرمی و طنز و جک است. یکی از کانال‌های پرطرفدار که بیش از یک میلیون عضو در ایران دارد فقط برای سرگرمی و طنز و جک است و کانال‌های آموزشی عموما زیر ده هزار عضو دارند!
و این مسئله ریشه در این دارد که این شبکه‌ها اصلا برای کاربرد آموزشی و علمی طراحی نشده‌اند.
۱۱) تشویش ذهنی:
وقتی از افراد مختلف که مدتی در این شبکه‌ها حضور دارند سؤال شود، عموما یک جواب مشترک میدهند و آن تشویش و آشفتگی ذهنی است.
دلیل آن هم مشخص است، کانال یا گروهی که در یک روز انواع مطالب اجتماعی، سرگرمی، طنز، سیاسی، مذهبی و … منتشر می‌کند و شما هم همه آنها را می‌خوانید معلوم است نتیجه چه می‌شود دچار تشویش و بی‌نظمی ذهنی می‌شوید.
یکی از راه‌های کمتر کردن این مشکل این است که کانال‌ها و گروه‌ها فقط در یک موضوع مشخص مطلب منتشر کنند و از انتشار مطالب و پیام‌ها در موضوعات مختلف احتناب کنند.
۱۲) مهمترین کاربرد این شبکه‌ها:
موارد فوق بدین معنی نیست که این شبکه‌ها هیچ فایده‌ای ندارند.
مهمترین کاربرد این شبکه‌ها، اطلاع رسانی است.
متأسفانه امروز این شبکه‌ها جای سایت‌ها و بلاگ‌ها را گرفته‌اند که این غلط است. وبلاگ‌ها و سایت‌های زیادی را می‌شناسم که از وقتی رفته‌اند سراغ کانال، غیر فعال شده‌اند و همه هدف و تمرکزشان را روی کانال گذاشته‌اند و سایت یا وبلاگشان مدتهاست که بروز نشده است.
چند روز پیش به چند شبکه اجتماعی بر مبنای وب سر زدم که قبلا خیلی فعال بودند و تولید محتوا می‌کردند اما با کمال تعجب سایت‌ها از دسترس خارج شده بودند. بدون شک دلیل تعطیلی چنین شبکه‌های اجتماعی داخلی، ریزش مخاطب است. کاربرانی که قبلا در این سایت‌ها فعالیت می‌کردند همه سراغ شبکه‌های موبایلی رفته‌اند.
این شبکه‌ها در بهترین حالت می‌توانند نقش مکمل یک سایت را بازی کنند. به این معنی که وقتی مطلبی در سایت یا وبلاگ منتشر شد خبر آن در کانال منتشر شود تا کاربر به سایت مراجعه کند.
